"Hər birimiz insan alverini dayandırmaq üçün məsuliyyət daşıyırıq" - MÜNASİBƏT BİLDİRİLDİ

"İnsan alveri, XX və XXI əsrin ən mürəkkəb və ciddi problemlərindən biridir. Bu cinayət fəaliyyəti, insanların zorla işçi qüvvəsi, cinsi istismar, məcburi evlilik və ya digər istismar edilməsi məqsədilə zorla hərəkət etdirmə və məcburiyyətə salınması ilə tanınır. Bu prosesin qurbanları, əsasən, savadsızlıq, işsizlik, yoxsulluq və sürətlə inkişaf edən texnologiyalar səbəbindən daha həssas olan insanlardır". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında vəkil Ramil Vəliyev deyib.
Onun sözlərinə görə, insan alveri qurbanları müxtəlif yaş və cinsdən ola bilər, lakin qadınlar və uşaqlar daha çox risk altındadırlar. Onlar istismar edildikləri zaman sağlamlıq, təhlükəsizlik və azadlıq hüquqlarından məhrum edilir. Qurbanları aldadan cinayətkarlar əksər vaxt onlara yalan vədlər və iş imkanları təklif edirlər: "İnsan alveri ilə mübarizə qlobal bir prioritet halına gəlmişdir və bu mübarizə müxtəlif səviyyələrdə həyata keçirilir. İnsan alveri riskləri barədə ictimaiyyətin məlumatlandırılması mübarizənin önəmli tərkib hissəsidir. Təhsil və maarifləndirmə kampaniyaları insanları insanalveri qurbanı olmaqdan qoruyur. İnsan alveri qurbanlarının inteqrasiyası üçün müxtəlif proqramlar mövcuddur. Bu proqramlar onların sosial və psixoloji reabilitasiyasını təmin edir.
İnsan alverindən fərqli olaraq, fahişəlik ilə mübarizə daha çətindi. Belə ki, şəxs kənar kömək olmadan özü fahişəliklə məşğul olması sadəcə inzibati məsuliyyətə səbəb olur. Ölkə xaricində fahişəliklə məşğul olan şəxslərin isə Azərbaycan Respublikasında inzibati məsuliyyətə də cəlb edilməsi mümkün deyil. İnsan alverinə qarşı mübarizə kompleks və çoxsəviyyəli yanaşma tələb edir. Uğurlu mübarizə üçün qanunvericilikdə dəyişikliklər, beynəlxalq əməkdaşlıq və genişmiqyaslı maarifləndirmə tədbirləri vacibdir. Hər birimiz insan alverini dayandırmaq üçün məsuliyyət daşıyırıq və bu istiqamətdə atılan hər bir addım dünya üçün daha təhlükəsiz gələcək formalaşdırır".

Mövzu ilə bağlı beynəlxalq ekspert Anar Əliyev isə qeyd edib ki, İnsan alverinə qarşı mübarizə bu gün dünyanın ən aktual problemlərindən biridir və Azərbaycan da bu istiqamətdə mühüm addımlar atmış ölkələrdən biridir. Azərbaycan Respublikasında insan alveri ilə mübarizəni tənzimləyən xüsusi qanunvericilik bazası mövcuddur: "2005-ci ildə qəbul edilmiş “İnsan alverinə qarşı mübarizə haqqında” qanun, habelə Azərbaycan Cinayət Məcəlləsində insan alveri ilə bağlı ayrıca maddələrin mövcudluğu bu sahədə hüquqi mexanizmlərin əsasını təşkil edir. Bundan əlavə, Daxili İşlər Nazirliyi nəzdində İnsan Alverinə Qarşı Mübarizə Baş İdarəsinin fəaliyyəti, zərərçəkmişlərin müdafiəsi və reabilitasiyası üçün yaradılan mərkəzlər, həmçinin mütəmadi maarifləndirmə tədbirləri dövlətin bu sahəyə xüsusi diqqət ayırdığını göstərir. Bununla yanaşı, effektivlik məsələsinə gəldikdə, müəyyən irəliləyişlər olsa da, bəzi problemlər qalmaqdadır. Əvvəla, hüquq-mühafizə orqanlarının fəaliyyətinin koordinasiyası və işin daha da çevik aparılması üçün əlavə mexanizmlərə ehtiyac var. Bəzi hallarda istintaq və məhkəmə proseslərinin uzanması insan alveri qurbanlarının hüquqlarının tam bərpa olunmasına mane ola bilir. Digər tərəfdən, zərərçəkmişlərin sosial reinteqrasiyası istiqamətində daha genişmiqyaslı layihələrə ehtiyac duyulur, çünki reabilitasiya prosesində psixoloji və iqtisadi dəstək hələ də kifayət qədər güclü deyil. Beynəlxalq standartlara uyğunluq baxımından isə Azərbaycan BMT-nin “İnsan alverinə qarşı mübarizə üzrə Palermo Protokolu”na və Avropa Şurasının müvafiq konvensiyalarına qoşulub. Bu, böyük üstünlükdür. Lakin beynəlxalq təcrübə göstərir ki, insan alveri ilə mübarizədə yalnız cəzalandırıcı tədbirlər deyil, həm də preventiv mexanizmlər, riskli qrupların sosial müdafiəsinin gücləndirilməsi, ictimai maarifləndirmənin artırılması çox önəmlidir. Azərbaycanda bu istiqamətdə addımlar atılsa da, bəzi boşluqlar mövcuddur.

Qısacası, Azərbaycanda insan alverinə qarşı mübarizə ilə bağlı hüquqi baza mövcud və kifayət qədər güclüdür, lakin mexanizmlərin daha çevik işləməsi, qurbanların sosial reabilitasiyasının genişləndirilməsi və preventiv tədbirlərin gücləndirilməsi istiqamətində əlavə işlər görülməlidir. Bu, həm beynəlxalq standartlara uyğunluğu artırar, həm də mövcud sistemin effektivliyini əhəmiyyətli dərəcədə yüksəldər".

Müəllif: Ziya Hikmətoğlu

Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə