Zohrab Mnatsakanyanın BBC-nin "Hard Talk" proqramında yaşadığı gərgin anlar TARİX

Bu gün BBC-nin “HARDTalk” proqramında jurnalist Stephen Sakurun Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyanla müsahibəsi yayılıb və o çətin suallar qarşısında çətin vəziyyətə düşüb. Belə görünür ki, Ermənistanın indiki rəhbərliyi haqlı suallar qarşısında boynubükük qalmaqla sələflərinin törətdiyi cinayətləri, insanlığa qarşı hərbi təcavüzləri etiraf etməli olurlar. Amma bu etiraflar ehtiyatla, öz vətəndaşları tərəfindən ling olunmaq qorxusu ilə edilir. Amma əlahəzrət fakt faktlığında qalır. Hələlik "dur" işarəsini dinləməyən ermənilər bütün qanunsuz əməllərinə rəgmən hələ də Azərbaycanın işğal etdikləri torpaqlardan xoşluqla çıxmaq istəmədiklərini hər addımda büruzə verirlər. Əvəzində Azərbaycandan güzəşt qoparmağa çəhd edirlər. Bunu ötən ilin oktyabrın 29-da Ermənistanın Xarici İşlər naziri Zohrab Mnatsakanyan BBC News-un "Hard Talk" (Çətin söhbət) proqramında Stephen Sackurun qonağı olarkən bir daha sübut etdi. Beynəlxalq qanunları tanımayan, işğal yolu ilə Azərbaycan torpaqlarını ələ keçirən və bu qanunsuz əməllərə rəğmən Azərbaycanı kompromist olmamaqda suçlayan bir ölkənin - Ermənistanın xarici siyasət idarəsinin rəhbəri Mnatsakanyan baş naziri Paşinyandan da çətin duruma düşüb. SİA müsahibənin Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı hissəsinin mətnini təqdim edir:

Ermənistanın Xarici İşlər naziri Zohrab Mnatsakanyan BBC News-un "Hard Talk" (Çətin söhbət) proqramında Stephen Sackurun qonağı olub. O, Ermənistanda hakimiyyət dəyişikliyi, islahatlar, daxili və xarici siyasət, Dağlıq Qarabağ və bir sıra digər məsələlər ətrafında suallara cavab verib.

Stephen Sackur: Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı hökumətinizin yeni ideya təklif etdiyinin şahidi olmamışam.

Zohrab Mnatsakanyan: İnqilabdan sonra belə bir sual ortaya çıxdı ki, xarici siyasətlə bağlı prioritetlərimiz nə olacaq? Bizim xarici siyasətlə bağlı prioritetlərimiz dəyişməz qalır. Bu, Ermənistan daxilində milli təhlükəsizlik arxitekturasının qorunub saxlanmasından ibarətdir. Dağlıq Qarabağ Ermənistan üçün, xalqımız üçün ciddi təhlükəsizlik məsələsidir. Bizim üçün bu, ilk növbədə 150 000 soydaşımızın təhlükəsizliyi məsələsidir.

Hökumətimiz heç tərəddüd etmədən prosesə cəlb olunub. Biz bu işlə konstruktiv şəkildə məşğuluq. Biz sülh istəyirik, sülhə nail olmaq istəyirik. Lakin biz istəyirik ki, ağılabatan bərabərlik təmin olunsun. Biz məntiqli davranırıq, biz əsas prioritetimiz olan Dağlıq Qarabağ xalqının təhlükəsizliyi və statusu məsələsi ilə məşğuluq.

Stephen Sackur: Siz mənə deyirsiniz ki, sülh istəyirik. Onda mənə izah edin, niyə avqust ayında, cəmi bir neçə ay öncə, Baş nazir özünün önəmli çıxışı zamanı qətiyyətli ifadələrlə bəyan etdi ki, "Qarabağ Ermənistandır, nöqtə". Deyirsiniz, o, sülh istəyir?

Zohrab Mnatsakanyan: O, sülh istəyir, çünki Baş nazir bildirib ki, bizim əldə etməli olduğumuz həll yolu Ermənistan, Dağlıq Qarabağ və Azərbaycan xalqları üçün məqbul olmalıdır. İndi biz Azərbaycandan bizim maraqlarımızla üst-üstə düşən və Dağlıq Qarabağ xalqının təhülkəsizliyini nəzərə alan mesaj gözləyirik. Onlar bunu etməkdən imtina edirlər.

Stephen Sackur: Səmimi deyim ki, Baş nazir "Qarabağ Ermənistandır, nöqtə" deyəndə yaxşı bilir ki, bu, beynəlxalq qanunlara, BMT-nin mövqeyinə və bütün beynəlxalq müstəqil agentliklərin mövqeyinə ziddir. Mən bunun sülhə yönəlmiş jest olduğunu görməkdə çətinlik çəkirəm, xüsusilə də ona görə ki, onun kütlə qarşısındakı həmin çıxışı birləşmək barədə millətçi şüarlarla müşaiyət olunmuşdu - bu cür çıxışlar 80-90-cı illərdə Azərbaycanla müharibə vaxtı eşidilirdi. Sizsə mənə deyirsiniz ki, (gülür) Baş nazir sülhə nail olmaqda israrlıdır?

Zohrab Mnatsakanyan: Mən sizə bunu deyirəm, Panerməni gündəliyi Dağlıq Qarabağı əhatə edir. Ermənistan konsolidasiya siyasətini davam etdirir və bu, Dağlıq Qarabağ xalqını kənarda qoymur. Ermənistan inkişaf gündəliyinə, konsolidasiya gündəliyinə sadiqdir və bu, Dağlıq Qarabağ xalqını kənarda qoymur. Bu, panerməni gündəliyidir və o, təkcə Ermənistan Respublikası daxilində yox, dünyanın hər bir yerində yaşayan ermənilərə aiddir.

Stephen Sackur: Lakin siz beynəlxalq hüquqları tanımalısınız, elə deyilmi?

Zohrab Mnatsakanyan: Dağlıq Qarabağ bizim soydaşlarımızın yaşadığı ərazidir. Biz qanunsuz iddia etməmişik...

Stephen Sackur: Şübhəsiz, həmin ərazidə erməni xalqı yaşayır, ancaq həmin ərazi Ermənistanın deyil.

Zohrab Mnatsakanyan: Yox, yox, dediyim odur ki, Dağlıq Qarabağda bizim soydaşlarımızın yaşadığı, onların təhlükəsizliyinin qeydinə qaldığımız ərazidir. Biz onların təhlükəsizliyinin təminatçısıyıq. Lakin biz sülh prosesinə sadiqik. Lakin Dağlıq Qarabağın təhlükəsizliyi və statusu bizim əsas prioritetimizdir. Biz sülh prosesindən heç bir halda yayınmırıq.

Stephen Sackur: Bir dəqiqə, nazir, imkan verin sualımı soruşum. Sizin ən yaxın hərbi müttəfiqiniz ruslardır. Onların sizin ərazinizdə hərbi bazaları var, siz onlarla uzun illərdir əməkdaşlıq edirsiniz.

Rusiyanın Xarici İşlər naziri Sergey Lavrov sizin Baş nazirin cəmi bir neçə ay əvvəl verdiyi həmin o qeyri-adi bəyanatdan sonra dedi: "Tərəflər bəyanatlar verirlər, ciddi bəyanatlar. Belə bəyanatlar eşidilir ki, Qarabağ Ermənistandır". O davam edir və deyir ki, "bu ona bənzəyir ki, Albaniyanın Baş naziri Tiranada çıxış edərək bəyan edir ki, Kosova Albaniyadır". Hətta ruslar da deyir ki, sizin mövqeyiniz qəbuledilməzdir.

Zohrab Mnatsakanyan: Təkrar etməliyəm, Ermənistan Baş naziri davamlı olaraq israr edir ki, biz Azərbaycandan güzəşt mesajı istəyirik.

Stephen Sackur: Amma siz də güzəşt mesajları vermirsiniz?

Zohrab Mnatsakanyan: Bir dəqiqə gözləyin. Biz güzəşt mesajlarını eşitməmişik. Ermənistan Baş naziri həll yolunun bütün tərəflər üçün - Ermənistan, Azərbaycan və Qarabağ xalqı üçün qəbuledilən olmalı olduğunu təkid edəndə bizim hökumət bununla bağlı çoxlu tənqidlərə məruz qalır. Lakin biz bunda israrlıyıq. İsrarlıyıq ki, həll yolu güzəştdən keçir. Həmin çıxışında o, ayrıca paraqrafda Dağlıq Qarabağın (münaqişəsinin-red.) həllindən danışır və biz bu yanaşmamızda israrlıyıq ki, həll yolu güzəştdən keçir.

Stephen Sackur: Bu mübahisəli konfliktlə bağlı bir neçə məsələ də var. Münaqişə 80-ci illərdə başlayıb və hələ də həll olunmayıb. Mənə elə gəlir ki, dalan vəziyyətindən çıxmaq üçün yaradıcılıq lazımdır. Siz son 20 ildən çox müddətdə Ermənistan hərbi qüvvələrinin çox ciddi pozuntulara görə cavabdehlik daşıdığını qəbul etməyə hazırsınızmı? BMT bunu qeyd edib, Avropa İnsan Haqları məhkəməsi bunu bildirib, Amnesty İnternational kimi müstəqil qruplar sizin hərbi qüvvələrin zorakılıqları haqqında danışıb. Əgər siz bu yeni hökumətlə dinamikanı dəyişmək istəyirsinizsə, "bəli, biz keçmişdə baş vermiş ciddi pozuntulara görə cavabdehlik daşıyırıq" deməyə hazırsınızmı?

Zohrab Mnatsakanyan: Siz hadisəni biraz qarışdırırsınız. Erməni dövləti təhlükəsizliyin yeganə təminatçısıdır. Siz məsələni bir az dəyişdirirsiniz, ya da təhrif edirsiniz. Erməni dövləti təhlükəsizliyin yeganə təminatçısıdır.

Stephen Sackur: Xahiş edirəm sualıma cavab verin.

Zohrab Mnatsakanyan: Mən elə bunu edirəm. Biz Dağlıq Qarabağ xalqının təhlükəsizliyi üçün yeganə təminatçıyıq. Biz buna cavabdehlik daşıyırıq. Biz təhlükəsizliyin təminatçısı rolunu daşıyırıq. Biz danışıqlara elə şəkildə cəlb olunmuşuq ki, biz parametrlər hazırlamışıq, hansında ki, biz ...

Stephen Sackur: Siz mənim sualıma cavab vermirsiniz. Bir daha cəhd edəcəyəm. Human Rights Watch təşkilatının münaqişə ilə bağlı 1995-ci ildə yaydığı ətraflı hesabatda deyilir ki, erməni qüvvələri Ermənistan Respublikasının köməyi ilə müharibə dövründəki bir çox zorakılıqlara görə cavabdehlik daşıyır. Son dövrlərdə, 2017-ci ildə Avropa İnsan Haqları Məhkəməsi Ermənistanla bağlı 12 hökm çıxarıb. Onlardan 11-i ölkənin Avropa İnsan Haqları Konvensiyasını pozduğunu deyir. Sualım sadəcə budur ki, siz deməyə hazırsınızmı ki, keçmişdə səhvlər olub, zorakılıqlar baş verib və siz, eləcə də Azərbaycan buna görə peşmançlılq ifadə etməlisiniz və həll yolunu tapmağa çalışmalısınız.

Zohrab Mnatsakanyan: Bu, irəliyə getməyin bir hissəsidir, doğrudur. Lakin hazırda biz həmçinin ən böyük prioritetimiz olan xalqın təhlükəsizlik məsələsini həll etməyin yollarını müəyyən etməliyik.

Stephen Sackur: Siz indi hərbi qüvvələrinizin keçmişdə etdiyi bəzi şeylərə görə peşmansınızmı?

Zohrab Mnatsakanyan: 90-cı illərin əvvəlində elə bir vəziyyət var idi ki, Dağlıq Qarabağ əhalisinin 40 faizi yox edilmişdi, Dağlıq Qarabağ ərazisinin 40 faizinə nəzarət ələ keçirilmişdi. Orada ən çirkin şəkildə zorakılıqlar, pozuntular olmuşdu. Azərbaycan hökuməti bir az da irəli gedərək erməninin qətlini tərifləyib. Yaxın keçmişdə, 2016-cı ilin aprel ayında Azərbaycan Dağlıq Qarabağa qarşı yenidən aqressiyaya cəhd edib. Bu bizim təhlükəsizlik hissimizi gücləndirir. Sizin konkret sualınıza gəldikdə isə, bəli, mən qəbul edirəm ki, biz hamımız birlikdə irəliyə getməliyik. Hamımız. Lakin burada bütün tərəflər konstruktiv olmalıdır. Ona görə də Baş nazir deyib ki, həll yolu bütün tərəflər üçün qəbuledilən olmalıdır və biz Azərbaycandan irəliyə doğru hərəkət üçün zəmin olacaq mesaj gözləyirik.

Stephen Sackur: Bu məsələ ilə bağlı sonuncu sualım. 17 oktyabrda Azərbaycan hökuməti Ermənistan hərbi qüvvələrini cəbhə xəttində atəşkəsi 20 dəfə pozmaqda ittiham edib. Hərbi münaqişənin yenidən alovlanması mümkündürmü?

Zohrab Mnatsakanyan: Bu, bizim tam kökləndiyimiz məsələdir. Düşünürəm ki, biz hakimiyyətə gəldiyimiz müddətdən - erməni hökumətinin, yeni erməni hökumətinin məqsədlərinin ciddiliyinin daha bir çox yaxşı göstəricisidir - müəyyən dərəcədə güvən və etimadın qurulmasına nail olmuşuq. Bu müddət ərzində atəşkəs pozulmalarının sayı əhəmiyyətli dərəcədə azalıb. Biz bunun davam etməsində maraqlıyıq. Bu bizim prioritetlərimizdən biridir. Biz bu istiqamətdə Azərbaycan hökuməti və Dağlıq Qarabağ hakimiyyəti ilə işləməyə köklənmişik. Bu, danışıqlar prosesinin çox vacib hissəsidir.

P.S. Kor tutduğundan əl çəkmdiyi kimi, Zohrab Mnatsakanyan da Azərbaycanın birtərəfli güzəştindən, Ermənistanın Dağlıq Qarabağın təhlükəsizlik qarantı olmasından danışır, beynəlxalq qanunları isə görməzdən gəlir.

29 Oktyabr 2019