Yeni trend: BOY UZATMA ƏMƏLİYYATI - ARAŞDIRMA

Boy uzatma əməliyyatı sağlamlıq problemləri və ya estetik səbəblərlə ayaq uzunluğunu uzatmaq üçün edilən ortopedik cərrahi əməliyyatdır. Yalnız ayaqlara deyil, qollara da tətbiq oluna bilən əməliyyat, uzadılması planlaşdırılan sümüyün kəsilməsi və ayrılan uclar arasındakı boşluğun genişləndirilməsi üçün xarici və ya daxili fiksator istifadə edilərək həyata keçirilir.

SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.

Hər gün az miqdarda genişlənən boşluqdakı sümük uzandıqca, açılan sahədə yeni sümük istehsalı meydana gəlir. Boy artımı bədənin öz sümüyü, onu əhatə edən və dəstəkləyən yumşaq toxumalar, bağlar, qan damarları və sinirləri, həmçinin orqanizmin yeni sümük əmələ gətirmə qabiliyyəti ilə əldə edilir. Bədənin başqa yerindən sümük götürməyə ehtiyac yoxdur.

Boy uzatma cərrahiyyəsi böyümə plitələri bağlı olan şəxslərin qol və ayaqlarında sümükləri uzatmaq üçün adətən müalicəvi, bəzən də estetik səbəblərlə həyata keçirilən ortopedik əməliyyatdır. Uzun müddət ərzində hər gün sümüyünün cərrahi yolla kəsilməsi və kəsilmiş sümük parçalarının bir-birindən təxminən 1 millimetr ayrılması ilə uzanma aparılır. Beləliklə, açılmış boşluqda yeni sümük toxuması əmələ gəlir və sümük uzanmasına nail olur. Sümükləri bir-birindən uzaqlaşdıraraq yeni sümük əmələ gəlməsinin təmin edilməsinə distraktsion osteogenez deyilir.
Uzatmanın 8 sm-ə qədər olması planlaşdırılırsa, əməliyyat yalnız bud sümüyü və ya tibia üzərində edilə bilər. Əgər 10 sm-dən çox uzanmaq istəsəniz, hər iki sümüyü uzatmaq lazımdır. Uzatma proseduru yalnız sümüklərdə aparılır.

Əzələlər, bağlar, sinirlər, damarlar və digər yumşaq toxumalar sümüklərə bağlandığından və proses tədricən aparıldığı üçün onlar avtomatik olaraq uzanmağa uyğunlaşır. Bu məqsədlə müvafiq nahiyəyə fizioterapiya tətbiq edilərək proses asanlaşdırılır.

Uşaqlarda aparılacaqsa, qısalığın hesablanmış miqdarına uyğun olaraq ediləcək əməliyyatların sayı müəyyən edilir. Daha çox hesablanmış qısalığı olan uşaqlarda prosedur 10 yaşından əvvəl və sonra iki mərhələdə planlaşdırılır.

Boy uzatma əməliyyatı niyə edilir?

Genetik mənşəli və ya uşaqlıq dövründə irsi olan müxtəlif xəstəliklər boy qısalığına səbəb ola bilər.

Boy qısalığına səbəb olan hallar:

Sümüklərə təsir edən bəzi genetik mənşəli xəstəliklər:

Cəmiyyətdə cırtdanlıq olaraq bilinən axondroplaziya genetik mənşəlidir və boy qısalığının ən çox rast gəlinən səbəbidir. Dərmanla müalicə etmək mümkün deyil və qısa boylu olmağın yeganə həlli boy uzatma əməliyyatıdır.

•Böyüməyə təsir edən bəzi uşaqlıq xəstəlikləri •Qidalanma pozğunluqları Hormonal pozğunluqlar
•Uşaqlıqda yaşanan bəzi böyrək xəstəlikləri

Boy uzatma əməliyyatı ən çox cırtdanlıq hallarında edilir. Ancaq yuxarıda sadalanan səbəblərdən və ya digər səbəblərdən böyümə qığırdaqları bağlanan, boyu qısa olan hər kəsə tətbiq oluna bilər. Bununla belə, uzatma cərrahiyyəsi qoldakı qısalıq və deformasiyanı düzəltmək üçün də istifadə edilə bilər. Cırtdanlıq və ya erkən yetkinlik yaşı olanlar kimi olduqca qısa boylu şəxslərin həm qollarını, həm də ayaqlarını uzatmaq üçün uğurla həyata keçirilə bilər.

Bu problemlə müalicə olunan bir çox xəstədə anadangəlmə qüsur, uşaqlıqda böyümə plitəsinin zədələnməsi və ya deformasiya olunmuş vəziyyətdə sümüklərin sağalması nəticəsində meydana gələn ayaq uzunluğu bərabərsizliyi var. Ayaq uzunluqları fərqli olan bu xəstələrdə qısa ayağı uzatmaqla ayaq uzunluqları bərabərləşdirilə bilər.

Ayağın qısalığına əlavə olaraq əlavə deformasiya varsa, uzatma əməliyyatı zamanı müalicə olunur. Çox inkişaf etmiş ayaq əyrilikləri, müvəffəqiyyətsiz müalicə olunan sümük qırıqları, osteomielit, sümük iltihabı və estetik səbəblərdən qısa boy səbəbiylə ciddi psixoloji sıxıntı yaşayan şəxslərdə də sümük uzatma əməliyyatı edilə bilər.

Boy uzatma əməliyyatının növləri hansılardır?

İstifadə olunan cihazlara uyğun olaraq tədricən uzatma üsulları:

•Xarici fiksasiya (İlizarov texnikası)
•Daxili fiksasiya (Motorlu dırnaq)
•Birləşdirilmiş texnikanı 3 qrupa bölmək olar.

İlizarov texnikası olaraq da adlandırılan və kənardan ayağa tətbiq edilən xarici fiksatorlar uzun müddətdir ki, əza uzatma əməliyyatlarında istifadə olunur. Bununla belə, bu cihazlar indi bədənin içərisinə yerləşdirilən və kənardan idarə oluna bilən daxili fiksatorlarla əvəz edilmişdir.

Daxili fiksatorlar kiçik bir kəsiklə bədənin içərisinə yerləşdirilir və daha yaxşı kosmetik nəticələr verir. Çünki xarici cihazlarla ayaqlarda qalan çapıq edilən uzatma miqdarına bərabər olur. Birləşdirilmiş texnikada həm daxili, həm də xarici fiksatorlardan istifadə olunur.

Boy uzatma əməliyyatı necə aparılır?

Boy uzatma əməliyyatı bu sahədə təcrübəli ortoped mütəxəssis tərəfindən ümumi anesteziya altında aparılır. İstəyən yetkin xəstələr üçün prosedur epidural anesteziya ilə də həyata keçirilə bilər ki, xəstələr istəsələr əməliyyat zamanı oyaq ola bilərlər.

Prosedura uzadılacaq sümüyü çarpaz şəkildə yarıya qədər kəsməklə başlayır. Bu kəsmə prosesi osteotomiya adlanır. Eksizyondan sonra ayaq bir və ya bir neçə müxtəlif xarici və/və ya daxili fiksasiya qurğusundan istifadə etməklə stabilləşdirilir. Müalicə iki mərhələdən ibarətdir.

Birinci mərhələdə kəsilmiş sümük daxil edilən cihazla çox yavaş ayrılır. Osteotomiya yerində yeni sümük böyüməsini təşviq edən sümük əmələ gəlməsinin bu ayrılması prosesi distraktsion osteogenez adlanır. Yeni sümük toxumasının davamlı böyüməsini təmin etmək üçün cihazdakı sancaqlar gündə dörd dəfə, hər tənzimləmə ilə ¼ millimetr, cəmi 1 millimetr uzadılır.

Sümüyün ucları arasındakı boşluq açıldıqca, bədən istədiyi sümük uzunluğu əmələ gələnə qədər boşluqda yeni toxuma istehsal etməyə davam edir. Mövcud ola biləcək travma nəticəsində sümüyün uyğunsuzluğu kimi hər hansı deformasiyaları düzəltmək üçün fiksasiya cihazlarına əlavə düzəlişlər edilə bilər. Bu mərhələdə xəstələr qoltuqaltıların köməyi ilə yeriməyi öyrənirlər.

Müalicənin ikinci mərhələsində sümük sərtləşir və sağalır. Konsolidasiya mərhələsi adlanan bu mərhələdə xəstə tədricən təsirlənmiş əzaya daha çox çəki verə və qoltuq dəyənəyi olmadan yeriməyə başlaya bilər. Yeni sümük toxumasının tamamilə sağaldığı düşünülürsə, yaranın yoxlanılması üçün rentgen şüaları çəkildikdən sonra fiksasiya cihazı çıxarılır.

Xəstə artıq ayaqlarını normal şəkildə işlədə və gündəlik həyatına qayıda bilər. Bu mərhələ başa çatdıqdan sonra meydana gələn yeni sümük toxuması bədəndəki hər hansı digər sümük kimi güclüdür.

Əməliyyatdan sonra xəstəxanada qalma müddəti orta hesabla iki gündür. Prosedura böyük kəsiklər və ya sümük transplantasiyası tələb olunmur. Ümumiyyətlə, əməliyyatdan əvvəl ağrı problemi olmayan xəstələr əməliyyat və ya bərpa prosesi ilə bağlı əhəmiyyətli ağrıları bildirmirlər. Ümumiyyətlə, ətraf uzatma əməliyyatları yüksək müvəffəqiyyət nisbətinə malikdir, təxminən 95%. Cərrahi çapıq adətən minimaldır; çünki əksər prosedurlarda yalnız kiçik kəsiklər kifayətdir.

Boyların uzadılması əməliyyatının bərpa müddəti nə qədərdir?

Boy uzatma əməliyyatının bərpa müddəti xəstədən xəstəyə dəyişir. Müalicənin ikinci mərhələsi, konsolidasiya prosesi bəzən xüsusilə böyüklərdə çox uzun bir müddəti əhatə edə bilər.

Ümumi bir qayda olaraq, uşaqlar yetkin xəstələrdən iki dəfə tez sağalırlar. Məsələn, arzu olunan hədəf 4 santimetr yeni sümük böyüməsidirsə, bir uşağın immobilizasiya cihazından yalnız üç ay istifadə etməsi lazım ola bilər, böyüklər isə bu prosesi 6 ayda tamamlamalıdır.

Bərpa zamanı fiziki müalicə xəstənin oynaqlarının çevik saxlanmasında və əzələ gücünün qorunmasında mühüm rol oynayır. Xəstələr sağalmanı sürətləndirmək üçün balanslı qidalanmalı və kalsium preparatları qəbul etməlidirlər.

Boy uzatma əməliyyatı nə qədər vaxt aparır?

Uzatma üçün cərrahi əməliyyat təxminən 1,5-2 saat çəkir. Xəstə adətən 2 gündən sonra heç bir ağırlaşma inkişaf etmədikdə xəstəxanadan buraxıla bilər.

Sağalma prosesinin tamamlanması və fiksasiya cihazlarının çıxarılması üçün tələb olunan müddət istifadə edilən texnikaya və xəstənin yaşına görə dəyişir. Məsələn, sümükdaxili aparatlarla 5 sm uzatma üçün tələb olunan vaxt böyüklərdə təxminən 4-6 aydır.

Boy Uzatma Cərrahiyyəsi Qiymətləri 2024

Genetik, hormonal və ya ətraf mühit faktorlarının səbəb olduğu qısaboyun müalicəsi üçün edilən boy artırma əməliyyatının qiymətləri əməliyyatın özü qədər maraq mövzusudur. Boy uzatma əməliyyatı fərdi olaraq həyata keçirildiyi üçün qiymətlər adamdan adama dəyişə bilər. Ona görə də boy uzatma əməliyyatlarının qiymətləri ilə bağlı sabit bir rəqəm vermək mümkün deyil. Boy uzatma əməliyyatı üçün qiymət təklifi əldə etmək üçün mütəxəssis həkimlərə müraciət edib proses haqqında ətraflı məlumat ala bilərsiniz.

Boy artımı ilə bağlı tez-tez verilən suallar

Boy uzatma məşqləri nələrdir?

Boy artırma məşqləri boyun uzunluğunu artırmaq üçün istifadə edilə bilən üsullardan biridir. Hündürlüyü artıran məşqlərdən bəziləri bunlardır:

•Dartınma hərəkətləri: Bu məqsədlə yoqa və pilates kimi məşqlər edilə bilər. Dartma məşqləri əzələləri və bağları uzadır, sümüklərə daha çox hərəkət etməyə imkan verir. Bədənin elastikliyini artırmaq və duruşu düzəltmək üçün vacibdir.
•Üzgüçülük: Daimi üzgüçülük bədəni çevik saxlayır və duruşu yaxşılaşdırmaqla onurğanın düz olmasına kömək edə bilər.

•İdman: Tullanma, atlama, qaçış və basketbol kimi idman növləri ilə məşğul olmaq əzələlərinizi gücləndirərək boyunuzu uzatmağa kömək edə bilər.

GENETİK AMİLLƏR BOY UZANMASINA TƏSİR EDİR?

Boy artımına genetik faktorlar təsir edir. Yetkinlərin boyunun təxminən 80%-i genetik faktorlarla müəyyən edilir. Bu amillər böyümə hormonu istehsalına və sümüklərin yetişmə sürətinə təsir göstərir.

BOY ARTIMINI DƏSTƏKLƏYƏN QİDALAR HANSILARDIR?

Boy artımını dəstəkləyən qidalar sümüklərin sağlam böyüməsini və inkişafını təmin edir. Bu qidalar kalsium, zülal, D vitamini, fosfor, sink və maqneziumla zəngindir. Bunlar; süd və süd məhsulları, yaşıl yarpaqlı tərəvəzlər, ət, balıq, toyuq, yumurta, paxlalılar və qoz-fındıq.

HANSI YAŞDA BOY UZATMA DAHA EFFEKTLİDİR?

Yetkinlik dövründə boy artımı daha təsirli ola bilər. Ancaq xüsusilə 21 yaşından sonra boy uzatma əməliyyatının təsirli olduğu yaş hesab edilir. Bununla belə, boy uzatma əməliyyatı ilə yetkinlik dövründən kənarda da boy artımı əldə edilə bilər. Boy uzatma əməliyyatı sümüklərin sındırıldıqdan sonra tədricən uzadılması prosesidir.

Ayşən Vəli