“600-dən çox bal toplayan abituriyentlər niyə ali məktəbə qəbul ola bilmirlər?” - EKSPERT RƏYLƏRİ

Müasir dövrdə ali təhsil müəssisələrinə qəbul prosesi həm abituriyentlərin hazırlıq səviyyəsini, həm də mövcud təhsil sisteminin reallıqlarını əks etdirir. Son illərdə imtahanlarda yüksək nəticə göstərən gənclərin sayı artsa da, bu, bəzən onların hamısının istədiyi ixtisasa qəbul olmasına zəmanət vermir. Bu il 600-dən çox bal toplayan bəzi abituriyentlərin ali məktəblərə qəbul ola bilməməsi ictimai müzakirələrə səbəb olub. Belə vəziyyətin yaranmasında ixtisas seçimi zamanı yüksək rəqabət, bəzi ixtisaslarda məhdud plan yerlərinin olması və qəbul strategiyasının düzgün qurulmaması kimi amillərin rol oynadığı bildirilir. Bəs 600-dən yuxarı bal toplayan abituriyentlərin ali məktəblərə qəbul ola bilməməsinin əsas səbəbləri nədir və bu vəziyyətin yaranmasına hansı amillər təsir edib? SİA mövzu ilə bağlı təhsil eksperti Elmin Nurizadə və təhsil eksperti Elçin Süleymanovun fikirlərini öyrənib.

Bu il, bildiyimiz kimi, ali təhsil müəssisələrinin ixtisas seçimi zamanı 600-dən çox bal toplayan 10 abituriyent tələbə adını qazana bilmədi. Bu hal sosial şəbəkələrdə və cəmiyyətdə az qala rezonans kimi qarşılandı. Lakin mən demək istəyirəm ki, burada qeyri-adi və ya şokedici bir vəziyyət yoxdur deyə təhsil eksperti Elmin Nurizadə qeyd edir: "Həmin 10 abituriyent istəsəydilər, bir çox ixtisaslara, bir çox universitetlərə çox asanlıqla qəbul oluna bilərdilər və daxil olduqları yerlərdə də onlara daha yüksək münasibət, şərait və imtiyazlar təqdim edilə bilərdi. Sadəcə, onlar bunu istəmədilər.

Səbəb nədir? Bu yüksək intellektli, yüksək bal toplamış abituriyentlər yalnız bir istiqamətə fokuslanıblar. Bildiyimə görə, bu 10 abituriyentin hər biri IV ixtisas qrupu üzrə imtahan verən və yalnız tibb ixtisasına qəbul olmaq istəyən gənclərdir. Yəni onlar üçün digər ixtisaslara qəbul olunmaq əhəmiyyət kəsb etmirdi. Deməli, biz bu gəncləri həm də alqışlamalıyıq ki, onların böyük və konkret bir hədəfi olub.

İkinci məsələ budur ki, bu il tibb ixtisaslarının keçid balları xeyli artdı. 600 ballıq abituriyentlər arasında rəqabət ötən illərlə müqayisədə xeyli yüksəldi. Buna görə də onlar risk etdilər və nəticədə qəbul ola bilmədilər. Amma mən burada nə yanlış seçim, nə də başqa səbəb görmürəm. Sadəcə, onların bir hədəfi olub: "Ya həkim olmalıyam, ya da ümumiyyətlə tələbə olmamalıyam."

Belə gənclər zaman-zaman müxtəlif ixtisas qruplarında olub. Məsələn, III ixtisas qrupunda hüquqşünaslıq ixtisasına qəbul ola bilməyən, 590-dan çox bal toplayan abituriyentlər digər ixtisasları seçməyib. I ixtisas qrupunda isə Bakı Ali Neft Məktəbinin informasiya təhlükəsizliyi ixtisasını seçən və 600 baldan çox toplasa da, başqa ixtisaslara getməkdən imtina edənlər olub.

Çünki onların yalnız bir hədəfi var və biz bu cür gəncləri alqışlamalıyıq. Düşünməməliyik ki, onlar uğursuzdurlar. İndi elə dövrdür ki, 270, 320, hətta 350 bal toplayan belə tələbə adını qazana bilir. Onlar istəsəydilər, rahatlıqla tələbə ola bilərdilər. Amma onların hədəfləri bu seçimə imkan verməyib. Biz məhz bu hədəfə görə onları alqışlamalıyıq".

Təhsil eksperti Elçin Süleymanov açıqlamasında 600 bal toplayanların ümumi sayının əvvəlki illərlə müqayisədə az olduğunu vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, xüsusilə dördüncü qrupda 600 bal toplayıb da qəbul olmayan abituriyentlər var: "Bu bir neçə nəfərin əsas səbəbi isə yalnız tibb ixtisasını və paytaxtdakı tibb ixtisaslarını seçmələri idi.

Yəni bu abituriyentləri qınamaq olmaz, çünki onlar həkim olmaq istəyirlər və sadəcə Bakı şəhərində təhsil almaq istəyirlərsə, bu onların şəxsi seçimidir. Növbəti illərdə daha əzmlə çalışıb yəqin ki, öz arzularına çatarlar.

Hər hansı bir ixtisasda keçid balının yüksək olmasının əsas səbəbi daha çox abituriyentin ilk seçimlərdə həmin ixtisası və universiteti göstərməsi ilə bağlıdır. Keçid balını həmin ixtisasda plan yerini sonuncu tutan abituriyentin balı müəyyən edir.

Məsələn, bu il birinci qrup üzrə ADA Universitetində kompüter mühəndisliyi ilə bağlı keçid balı respublika üzrə və Dövlət İmtahan Mərkəzinin imtahan prosesi müddətində ən yüksək nəticə idi. Həmçinin Bakı Ali Neft Məktəbindəki ixtisasların keçid balları əvvəlki illərlə müqayisədə daha da artmışdı. Bunun səbəbi odur ki, bu universitetləri əvvəllər 600 baldan yuxarı toplayanların müəyyən faizi seçirdisə, indi artıq belə bir tendensiya formalaşıb ki, məsələn, ADA Universitetində və ya Bakı Ali Neft Məktəbində hansısa ixtisas abituriyentlərin böyük əksəriyyəti tərəfindən birinci seçim kimi göstərilir.

Burada keçid balının bir qədər yüksək və ya aşağı olması universitetin regionda və ya paytaxtda yerləşməsindən də asılıdır. Məsələn, hüquq ixtisası üzrə Bakı Dövlət Universiteti çox nüfuzlu təhsil müəssisəsidir, amma hazırda Naxçıvanda, Qarabağda, Milli Aviasiya Akademiyasında, Dövlət Gömrük Komitəsinin Akademiyasında da bu ixtisas üzrə təhsil verilir. Ona görə də birinci seçimdə göstərilmədikdə ikinci və ya üçüncü seçimlə qəbul olanlar olur və nəticədə keçid balları bir qədər aşağı düşür.

Qeyd etdiyim kimi, bu il 600 bal toplayıb da qəbul olmayan təxminən 10 abituriyent var. Onlar konkret məqsədli seçimlər etdiklərinə görə qəbul olunmayıblar. Yəni yalnız müalicə işi üzrə, yalnız Bakı şəhərində, yalnız dövlət sifarişi ilə oxumaq istədiklərinə görə bir neçə şərt üst-üstə düşdüyü üçün qəbul ola bilməyiblər. Bu zaman keçid balı da yüksək olur".