Makron Trampa qarşı - RAKURS

Fransa Qrenlandiyada mədən əməliyyatlarına qoşulub

G7 sammiti üçün Kanadaya gedən Fransa prezidenti Emmanuel Makron həftənin sonunda Qrenlandiyaya səfər edəcək. O, ABŞ prezidenti Donald Trampın Danimarka adasını ABŞ-ın tərkibinə daxil etmək istəyi ilə bağlı yüksək profilli bəyanatları fonunda Şimali Atlantika və Arktikada təhlükəsizliyi müzakirə etmək üçün Nuuk şəhərinə səfər edən ilk Avropa dövlət başçısı olacaq.

İyunun 9-da Makron bildirib ki, Qrenlandiyanın “zəbt obyekti deyil” və yəqin ki, Trampın Arktika adasını ABŞ-ın nəzarəti altına almaq istəməsi ilə bağlı təkrar bəyanatlarına eyham vurub. Makronun sözləri Nuuk səfəri ərəfəsində Qrenlandiya lideri Yens-Frederik Nilsen və Danimarkanın baş naziri Mette Frederiksenlə danışıqlar aparmağı planlaşdırdığı vaxtda deyib. Yelisey sarayından verilən məlumata görə, danışıqlarda Şimali Atlantika və Arktikada təhlükəsizlik vəziyyəti, o cümlədən enerji sektorunda əməkdaşlıq və mühüm faydalı qazıntıların hasilatı müzakirə olunacaq.

Lakin Danimarka mətbuatına görə, Makronun səfərinin məqsədi Danimarkanın ərazi bütövlüyünə hörmətlə yanaşmaqda ona dəstək olmaqdır. Ağ Evə qayıtdıqdan sonra Tramp bir neçə dəfə strateji mövqeyə malik, resursla zəngin Arktika adası olan Qrenlandiyaya nəzarəti ələ keçirmək arzusunu ifadə edib.

The Wall Street Journal bu yaxınlarda Trampın Amerika kəşfiyyat agentliklərinə Qrenlandiya ilə bağlı kəşfiyyat məlumatlarının toplanmasının sürətləndirilməsini əmr etdiyini yazıb. Pentaqon isə iyun ayında Qrenlandiyanı ABŞ Şimal Komandanlığının (NORTHCOM) məsuliyyət zonasına daxil etməyi planlaşdırır.

Öz növbəsində “The Washington Post” yazıb ki, Vaşinqton adanın alınmasının dəyərini öyrənir. Qəzetin mənbələri bildiriblər ki, Ağ Evin büdcə departamentinin əməkdaşları Qrenlandiyanın 57 min sakininə dövlət xidmətlərinin göstərilməsini nəzərə alaraq, onun saxlanmasının nə qədər baha başa gələ biləcəyini hesablayırlar. Onlar həmçinin adanın təbii ehtiyatlarının ABŞ büdcəsinə nə qədər gəlir gətirə biləcəyini hesablamağa çalışırlar. Üstəlik, Trampın danışdığı Kanada və Panama kanalı da daxil olmaqla, bütün potensial satınalmalardan “o, Qrenlandiyanı ən asanı hesab edir”, qəzetin mənbəsi bildirib.

Eyni zamanda, Qrenlandiyanın biznes və mineral ehtiyatlar naziri Naaja Nathanielsen qeyd edir ki, adaya artan geosiyasi diqqətə baxmayaraq, “ABŞ-ın marağı hələ konkret investisiyalara çevrilməyib”. Onun sözlərinə görə, ilin əvvəlindən Amerikanın özəl şirkətlərinin nümayəndə heyətləri Qrenlandiyaya səfər edib, lakin Ağ Evlə rəsmi dialoq hələ başlamayıb.

Yalnız ABŞ-ın vitse-prezidenti J.D.Vens həyat yoldaşı ilə adaya səfər edib və Pituffik bazasında amerikalı hərbçilərlə söhbət edib. Orada o, Danimarkanın "Qrenlandiya xalqı üçün pis iş gördüyünü" söyləyib və Trampın adanın ABŞ-ın milli təhlükəsizliyi və Çin və Rusiya da daxil olmaqla "azad dünyanın" qorunması üçün həyati əhəmiyyət kəsb etdiyi barədə bəyanatını təkrarlayıb.

"İndiyə qədər bütün bu səs-küy Qrenlandiyaya birbaşa investisiyaların artmasına səbəb olmayıb", - Nathanielsen vurğulayıb. “Biz hələ Amerika vəsaitlərinin Qrenlandiya bizneslərinə axıdılmasının konkret nümunələrini görməmişik”. Bundan başqa, nazir xəbərdarlıq edib ki, ABŞ və Avropa şirkətləri investisiyalarını tələsdirməlidirlər. Əks halda, Qrenlandiya hakimiyyəti digər ölkələrdə, xüsusən də Çində faydalı qazıntıların işlənməsi üçün kömək istəməli olacaq.

Görünür, Fransa Nuukun çağırışını eşidib. Mayın 21-də Qrenlandiya Danimarka-Fransa mədən şirkətinə Greenland Anorthosite Mining (GAM) 30 illik mədən lisenziyası verib. Fransız İnvestisiya Qrupu Jean Boulle Group tərəfindən dəstəklənən GAM adanın qərbində alüminium istehsalında alternativ ola biləcək sözdə ay qayasını hasil edəcək. Söhbət NASA-nın Apollon missiyaları tərəfindən Yerə çatdırılan materiallara bənzər anortozitdən (alüminium, mikrosilikat və kalsiumdan ibarətdir) gedir.

Rusiyalı alim Petr Çerkasovun sözlərinə görə, Makronun Qrenlandiya səfərinə müxtəlif rakurslardan baxmaq olar. "Əvvəla, nəticə özünü deməyə əsas verir ki, bu, Avropanın lideri kimi özünü təsdiqləmək üçün daha bir addımdır, avropalıları, indiki halda qrenlandiyalıları, Amerikanın "keçisindən" "bağ"ı qorumaqla məşğuldur, o, oraya nüfuz etmək və onu öz maraqları naminə inkişaf etdirmək niyyətindədir. Bu mənada Makronun Qrenlandiyaya səfəri Avropa birliyinin nümayişidir", - deyə ekspert bildirib.

Amma söhbət təkcə Fransa prezidentinin ambisiyalarından getmir. "Mən onun inanılmaz xarici fəaliyyətini Yelisey sarayının özünün mövqeyinin qeyri-sabitliyi ilə əlaqələndirərdim. Bunu Fransada bələdiyyə seçkilərindən tutmuş milli seçkilərə qədər bütün son seçkilərin nəticələri sübut edir. Fransızların diqqətini ciddi daxili problemlərdən yayındırmaq, beynəlxalq siyasət məsələlərinə keçmək, şərqdən gələn təhlükə ilə qorxutmaq, cəmiyyəti birləşdirmək ümidi ilə Macinin əsas məqsədi budur. siyasət", - Çerkasov vurğulayıb.

Makron müəyyən dərəcədə öz məqsədlərinə nail olur, bunu Fransada Dördüncü Respublika dövründən bəri görünməmiş medianın körüklədiyi anti-Rusiya əhval-ruhiyyəsinin artması sübut edir. İndi isə, Danimarkanın baş naziri və Qrenlandiya hökumətinin başçısı ilə danışıqlar Aİ-nin Arktika məkanını təkcə Trampdan deyil, həm də Putindən qorumaq çağırışları olmadan keçməyəcək.

V.VƏLİYEV