Valideynlər dayə seçərkən hansı kateqoriyalara üstünlük verməlidir? - ARAŞDIRMA

Valideynlərinin nəzarəti altında müəyyən ödəniş müqabilində uşaqlara baxan şəxslərə dayə deyilir. Uşaq baxıcısı seçmək valideynlər üçün çox çətin prosesdir. Uşaqlarını dayəyə həvalə edənlər əsasən işləyən valideynlərdir. Onlar buna məcburdur. Valideynlər bu dünyada ən qiymətli nemət olan övladını etibarlı şəkildə təhvil verə biləcəkləri birini seçərkən daha diqqətli olmalıdırlar. Bu mövzuda haqlı olan valideynlər, doğru insanı tapmaq və övladlarını rahatlıqla baxıcılarına həvalə etmək istəyirlər.

Tərbiyəçilər uşaqları qidalandırmaq, ona qulluq etmək, çimizdirmək və kiçik uşaqlar üçün yuxu rejimini qurmaq kimi vəzifələrə cavabdehdirlər. Uşaq baxıcıları uşağa ev tapşırıqlarında köməklik etmək, oyun oynamaq və kitab oxumaq kimi fəaliyyətlərlə də dəstək olmalıdır. Baxıcı seçimində bütün bu vəzifələri öz üzərinə götürə biləcək şəxslərin seçilməsinə diqqət yetirilməlidir. Uşaq baxıcıları sakit davranmalı və fövqəladə hallarda həll yolları tapmalıdır.

Uşağın üzərinə düşən bütün bu vəzifələrlə yanaşı, dayələrin çoxu ailə üçün yemək hazırlamaq, ütüləmək, camaşırxana, evin təmizlənməsi, mətbəxin təşkili və ev işləri ilə də məşğul ola bilər. Amma bu xidmət uşaq baxıcıları üçün əlavə iş deməkdir. Bu xidmətlər baxıcının maaşlarına da təsir edəcək.

Bəs, ideal dayənin xüsusiyyətləri necə olmalıdır?

- Uşaq baxıcısı uşağa görə məsuliyyəti öz üzərinə götürmək bacarığına malik olmalıdır.

- Dayə eyni zamanda uşaqla əylənməyi bacarmalıdır.

- Uşaq baxıcılığı təcrübəsi olmalıdır.

- Tərbiyəçilər uşaqlara qarşı son dərəcə şəfqətli və səbirli olmalıdırlar.

Uşaq baxıcısı seçmək valideynlər üçün çox çətin prosesdir. Valideynlər ən qiymətli sərvəti olan övladını təhlükəsiz şəkildə təhvil verə biləcəkləri birini seçərkən daha diqqətli olmalıdırlar. Bu mövzuda kifayət qədər haqlı olan valideynlər doğru insanı tapmaq və övladlarını rahatlıqla baxıcılarına həvalə etmək istəyirlər.

Tərbiyəçilər uşaqları qidalandırmaq, özünə qulluq etmək, çimmək və kiçik uşaqlar üçün yuxu rejimini qurmaq kimi vəzifələrə cavabdehdirlər. Uşaq baxıcıları uşağa ev tapşırıqlarında köməklik etmək, oyun oynamaq və kitab oxumaq kimi fəaliyyətlərlə də dəstək olmalıdır. Baxıcı seçimində bütün bu vəzifələri öz üzərinə götürə biləcək şəxslərin seçilməsinə diqqət yetirilməlidir. Uşaq baxıcıları da sakit davranmalı və fövqəladə hallarda həll yolları hazırlamalıdırlar.

Uşağın üzərinə düşən bütün bu vəzifələrlə yanaşı, dayələrin çoxu ailə üçün yemək hazırlamaq, ütüləmək, camaşırxana, evin təmizlənməsi, mətbəxin təşkili və ev işləri ilə də məşğul ola bilər. Amma bu xidmət uşaq baxıcıları üçün əlavə iş deməkdir. Bu xidmətlər baxıcının maaşlarına da təsir edəcək.

Kişik yaşlı uşaqlar başqa evdə özlərini yad kimi hiss edirlər. Bu səbəbdən dayə ilə anlaşdığınız zaman onun evinizə gəlib uşağınızla orada baxacağından əmin olmalısınız. Uşaqlar öz evlərindən kənarda baxıcıya əmanət edilməməlidir. Uşaq baxıcıları uşaqların bütün ehtiyaclarını qarşılayan və bunun üçün valideynləri qarşısında məsuliyyət daşıyan insanlardır.

Uşaq baxıcıları uşaq yaşlarından tam peşəkar şəkildə baxmağa başlaya bilərlər. Söhbət baxıcıların özlərini necə sürətlə inkişaf etdirməsindən gedir. Bu kimi səbəblərdən uşaq baxıcılığında yaş fərqi yoxdur.

Sosioloq Əhməd Qəşəmoğlu: “Ölkəmizdə valideynlərin dayə seçməsi ilə bağlı xeyli problem var. Mən 15 ildir təklif edirəm və bu təklif o qədər də əks-səda vermir. Bu sahədə ölkədə çox ciddi xidmət mərkəzləri olmalıdır. Küçədən dayə dəvət etmək doğru deyil. Çünki dəvət etdiyin o dayənin nə bilirsən ki, hansısa keçici xəstəliyi və yaxud şizofreniyası yoxdur. Ona görə o sosial xidmət mərkəzləri olsa, onların tövsiyəsi ilə dayə dəvət etmək daha yaxşı olar və həm də onların bir təminatı olar. Beləliklə, bu dayəyə arxeyin olarsan ki, kimsə ona təminat verir.

Dayə seçərkən bir çox məsələlərə diqqət etmək lazımdır. Əvvəl şəriətimizdə, dinimizdə var idi ki, o dayə özü əsilli nəcabətli adam olmalıdır. Çünki düşünürdülər ki, onun xarakter və xüsusiyyəti uşağa keçir.

Dayə həm də müəllimdir. Özü də daha sevimli müəllimdir. Elə adam seçmək lazımdır ki, o əsilli nəcabətli adam olsun. Onun danışığı, hərəkəti uşaq üçün nümunədir. Dayə uşaqlara öz xarakterini, energetikasını da keçirir. Ona görə bu məsələlərdə xüsusi diqqətli olmaq, tanıdığınız adamları evə dayə çağırmaq lazımdır. Yəni, ən azından bir məlumatınız olsun ki, bu necə adamdır.

Dayəyə yuxarıdan aşağı baxmaq olmaz. Sən dayəyə yuxarıdan aşağı baxdıqca, o da sənin uşaqlarına baxacaq. Dayə ilə bir ailənin üzvü kimi mehriban olmaq lazımdır ki, dayə də o məhəbbəti o uşağa ötürsün. Eyni zamanda çalışmaq lazımdır ki, dayə elə olsun ki, onunla uşaq arasında məhəbbət olsun. Onunla uşaq arasında münaqişə, gərginlik olsa o uşağa psixoloji tərəfdən də pis təsir edəcək. Ümumiyyətlə mənəvi cəhətdən o uşağın yeməyə, gəzməyə həvəsi olmayacaq".

Psixoloq Leyla Əli: “Gənc analar dayə seçərkən gənc dayələrə üstünlük vermirlər. Səbəb olaraq isə ana olmayan qadının yaxşı dayə ola bilmədiyini göstərirlər. Bu isə yalnış fikirdir.

Dayəlik bir peşədir. Bəs, yaxşı dayəni necə tapaq? Dayə seçərkən onu kənardan müşahidə edin. Ümumiyyətlə, dayə dürüst, işinə sadiq, ağıllı, qayğıkeş, mərhəmətli və təcrübəli olmalıdır. Onun uyğun görünüşü olmalıdır: zahirən göstərdiyimiz şey çox vaxt daxili vəziyyətimizi ifadə edir. Əgər qarşınızda baxımsız bir qadın varsa, o zaman onun özünə hörmət də daxil olmaqla bəzi problemləri var.

Dəqiqlik vacibdir. Çünki o, insanın iş etikasını simvollaşdırır. Eyni şey şəxsi gigiyena və geyim qaydalarına da aiddir.

Dayə Uşağınızı əmanət etdiyiniz şəxsdir, bundan vacib iş yoxdur. Siz uzaqda olduğunuzda sizi təmsil edəcək və buna görə də dəyərlərinizə riayət etməlidir. Uşaqlar gördüklərini təqlid edirlər və dayədən sonra təkrarlayacaqlar. Çünki dayə uşaqla çox vaxt keçirir. Dayə sizi bir insan kimi heyran etsə, daha yaxşı olar. Çünki o, uşağa sizin dəyərlərinizi ötürəcək.

Ayşən Vəli