Makronun qulaqları - RAKURS

Gürcüstan hadisələrində Fransa izi

Cənibi Qafqazın ram edilməsi, nüfuz dairəsinə çevrilməsi uğrunda iri dövlətlər arasında əsl müharibə, didişmə gedir. Özünü önəmli aktor hesab edən güclər bunu öz metodlarına uyğun təmin etməyə can atırlar. Bəziləri bunu iqtisadi, digərləri siyasi, Fransa kimi Qərb ölkələri isə əsasən hərbi “dildə” danışmağa üstünlük verirlər. Hərbi üsul həmişə keçərli olmur, rəsmi Paris bunu Afrikada sınaqdan çıxarıb və bu, ona milyardlarla itki bahasına başa gəlib. Bu gün Afrikadan, Dənizaşırı ölkələrdən qovulan Fransa təskinliyi Cənubi Qafqazda tapmağa çalışır. Erməniləri ələ ala, onları boş damarını tuta bilir. Amma bu metod qalan iki dövlətdə keçərli deyil. Dünya miqyasında öz sözünü müstəqil şəkildə, heç kimdən çəkinmədən deyən Azərbaycandan fərqli olaraq digər iki ölkədə, Ermənistan və Gürcüstanda bunu söyləmək bir az çətindir.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev verdiyi son müsahibə dünya mediasında müzakirə olunmaqdadır. Rusiyanın “Взгляд” qəzetində dərc olunmuş məqalədə Prezident İlham Əliyevdən misal gətirilir və qeyd edilir ki, Gürcüstandakı hadisələrin arxasında Fransa prezidenti Emmanuel Makron dayanır. Tbilisidə qərbyönlü müxalifətin hökuməti devirmək cəhdləri boşa çıxdı, lakin hələ başa çatmayıb - Yeni il bayramları üçün son həlledici hücum qarşıdadır. Bütün bunlarda Makronun rolu nədir? “Yenə görürsən, Makronun qulaqları çölə çıxır. İnsan öz ölkəsində otura bilməz, mütləq Gürcüstana girməlidir”. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin müsahibəsi zamanı dediyi bu fikirlə mübahisə etmək çətindir. Biz görürük. Onlar kənarda qalırlar.

Gürcüstanda hazırda Qərbdən əsas oyunçu Makrondur. Amerikalıların "növbə dəyişikliyi" var - sadəcə olaraq buna vaxtları yoxdur və Avropa İttifaqı nə edəcəyini bilmir. Brüssel bürokratiyası hətta gələn il kimin prezident sayılacağına qərar verə bilmir: Mixail Kavelaşvili, yoxsa Salome Zurabişvili. Bu məsələ ilə bağlı rəsmi şərhlər aydın deyil. Kavelaşvili Gürcüstan parlamenti tərəfindən prezident seçilib və dekabrın 29-da and içməlidir. O, oktyabrda keçirilən parlament seçkilərində qalib gələn “Gürcü arzusu” partiyasının üzvüdür. Avropa İttifaqı hesab edir ki, “Gürcü arzusu” pis partiyadır, ona görə də onun qalib gəldiyi seçkilər də pisdir, hətta bu seçkiləri müşahidə etmiş ATƏT-in ixtisaslaşmış strukturu (DTİHB) başqa cür düşünsə belə. Ümumiyyətlə, bu, “Ürəyimdə hiss edirəm, amma sübut edə bilmirəm” serialından bir şeydir.

Hazırkı prezident Zurabişvili hər şeydə Brüssellə həmfikirdir. Bu, onun "etibarlı adamıdır", lakin təhlükəli vəziyyətdədir. Gürcüstan prezidentinin cüzi səlahiyyətləri var, lakin onların da müddəti dekabrın 29-da bitir. Lakin Zurabişvili artıq dəfələrlə bəyan edib ki, o, postunu tərk etməkdən imtina edir, çünki seçkilərin qalibi pisdir, seçkilər də pisdir. Parlamentdəki “pis qaliblər” “madame bad”i (sözün əsl mənasında söz verirlər) Prezident sarayından zorla çıxarmağa söz verirlər, ona görə də Gürcüstana Yeni il bayramları üçün zəngin siyasi həyat vəd olunur.

Problem, əlbəttə ki, Zurabişvilinin səlahiyyətləri ilə bağlı mübahisədə deyil - burada mübahisə etmək üçün heç nə yoxdur: seçkilər və onların qalibi nə qədər “pis” olsa da, bu, Gürcüstan prezidentinin postunda qalma günlərinin sayını artırmayacaq. Buna görə də, hətta çox nominal olan gücdən hələ də imtina etmək lazımdır. Bununla belə, yaşlı qadının saraydan çıxarılması uduzanların “itaətsizlik festivalı” Tbilisidə polisə atəşfəşanlıq və digər gürcü ləzzətləri ilə növbəti etiraz aksiyası təşkil etməsinə səbəb olacaq. Avropa İttifaqı etirazçıları yüksək səslə və çox güman ki, maddi cəhətdən dəstəkləyir, amma sanki dərsliklərə görə, bir araya toplanmış “kütləvi etiraz” kifayət qədər dəstəyə malik deyil, ona görə də kifayət qədər kütləvi və kifayət qədər güclü deyil.

İnqilab cəhdi açıq şəkildə tükənir və soyuq demək olar ki, onu bitirəcək. Üsyançıların və Qərbin “Gürcü Arzusu”nun mövqelərinə ciddi zərbə vurmaq cəhdinin sonuncu görünən səbəbi Zurabişvilinin qovulmasıdır. Bu zəif bir kartdır, amma onu oynamağa çalışacaqlar - sadəcə başqaları yoxdur. Məhz o zaman Emmanuel Makronun “qulaqları” Qafqaz dağ silsiləsi arxasında göründü. Fransa prezidenti Fiqaro kimi bir anda hər yerdə olmağa çalışır. Bunu təkcə onun təbiəti deyil, həm də Beşinci Respublikanın xarici siyasət ambisiyaları tələb edir. Dünyanın hər hansı bir yerindəki qarışıqlıqdan Parisdə çat varsa, gec-tez Makron çatı pəncərə ölçüsünə qədər genişləndirmək üçün oradan çıxacaq.

Gürcüstan məsələsində “pəncərə”nin fərqinə varmamaq çətindir: Zurabişvili Stalinin dövründə Fransada doğulub, Brejnevin dövründə Fransa Xarici İşlər Nazirliyində işləyib və yalnız 21-ci əsrdə Gürcüstan vətəndaşı olub. Belə adamları təkcə xarici agent deyil, əcnəbi adlandırmaq olar. Şübhəsiz ki, Makron Zurabişviliyə təsir edir və bu mövqedən Tiflislə sövdələşməyə başlayıb: o, yaşlı qadının sakit təqaüdünü satmağa çalışır. Və o, Tbilisi ilə kompromis və şəxsən Makron üçün kiçik siyasi qələbə kimi təqdim oluna biləcək bir şey əldə etmək istəyir.

Eyni zamanda, fransalı özünə lazım olan hər kəsə dərhal zəng etməklə bölgə haqqında məlumatlı olduğunu göstərdi: baş nazirə deyil, hakim partiyanın yaradıcısına və yalnız formal sadə deputat Bidzina İvanişviliyə rəğbətin dərəcəsindən asılı olaraq. Onu ya hakimiyyətin “xaç atası”, ya da Gürcüstanın ən nüfuzlu (və ən varlı) adamı olan “məşhur qüssə” adlandırırlar. Onların nə danışdıqları dəqiq bilinmir. Eqosentrizminə baxmayaraq, Makron başa düşməlidir ki, Gürcüstanda inqilab “baş vermədi” və Aİ-nin indi o qədər də təsir rıçaqları yoxdur. Brüssel Tbilisini Avropaya inteqrasiya ilə şantaj etməyi planlaşdırırdı, lakin “Gürcü arzusu” öz növbəsində bu məsələni 2028-ci ilə qədər dondurdu və Brüsselə soyumağa imkan verdi.

Fransız vəziyyətə rasional və adekvat baxdığı halda az və əsasən özü üçün istədi. Onun dostu Vladimir Zelenski insanın necə yersiz görünə biləcəyini nümayiş etdirdi. O, gürcü hadisələrinə maksimalist kimi baxır. “Təəssüflər olsun ki, Gürcüstanda Rusiyanın nəzarətində olan mafiya ölkəni Putinin təsiri altına salmaq və onu Avropa yolundan yayındırmaq üçün çalışır... Biz öz Avropamızda bir ölkəni də itirməyə tab gətirə bilmərik, çünki birinin süqutu hamımızı gətirəcək və parçalanmaya və münaqişəyə daha yaxındır”, - deyə Ukrayna prezidenti Zelenski Avropa liderlərini “oliqarx” Bidzina İvanişviliyə və “onun dostlarına” Gürcüstanın Avropa gələcəyi və onilliklər ərzində əldə etdiyi tərəqqi naminə təzyiq göstərməyə çağırıb”. Zelenski bu hekayə ilə maraqlanan şəxsdir. Şübhəsiz ki, o, Tbilisidə hakimiyyət dəyişikliyi olacağı təqdirdə Gürcüstanın Abxaziya və Cənubi Osetiyada rus ordusuna qarşı “ikinci cəbhə” açacağını gözləyir ki, “Gürcü arzusu” bunu etməyə inandıra bilməzdi.

İlham Əliyevə gəlincə, o, həm siyasi, həm də şəxsi səbəblərdən Makronun çıxıntılı qulaqlarını sığallamaq qərarına gəlib. Siyasi baxımdan Bakının “Gürcü Arzusu” ilə əla münasibətləri var. Və şəxsi müstəvidə prezident Əliyevin Makrona qarşı dərin nifrəti var. Uzun müddət Fransa prezidenti ilə “soyuq müharibə”də olan Türkiyə prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğanın da münasibəti fərqli deyil. Amma daha çox bu onunla bağlıdır ki, Azərbaycanla Ermənistan arasındakı münaqişədə Paris Ermənistanın maraqları üçün fəal lobbiçi olub (bu, heç kimin dəqiq hesablamadığı, lakin guya yüksək nisbətdə olduğunu nəzərə alsaq, bu, ümumiyyətlə məntiqlidir. Fransa əhalisinin tərkibində etnik ermənilər az deyil).

Qeyd etmək lazımdır ki, Makronun hay-küyünün nə ermənilərə, nə də xüsusən də Qarabağ ermənilərinə faydası olmadı. Lakin Azərbaycan Prezidenti əmindir ki, Gürcüstanda “hər şey sabitliyə doğru gedir”, başqa sözlə, Makronun intriqaları və sxemləri yenidən iflasa məhkumdur. İnsanları qəzəbləndirərək, inqilabın alovunu yenidən alovlandıracaq bir qığılcıma çevriləcək faciənin (məsələn, insan tələfatı ilə təxribat) mümkünlüyünü heç vaxt inkar etmək olmaz. Amma insaf naminə, Makron həm konstruktiv təşəbbüslərdə, həm də qanlı təxribatlar təşkil etməkdə yaxşı president, siyasətçi deyil. İşlər onun xeyrinə getmir.

V.VƏLİYEV