Sərnişin hava səyahətinin çoxdan adi bir hala çevrildiyi bir dövrdə belə, bəzi insanlar hələ də təyyarələrdəki tualetlərə alışa bilmirlər.
...Niyə belə səs-küylüdürlər?
...Tullantıları yuyan vakuum effekti haradan gəlir?
SİA-nın məlumatına görə, Popsci.com portalı təyyarələrdə tualetlərin necə işlədiyini izah edib.
...Deməli, təyyarədəki tualetlərin işləmə mexanizmi sadə bir fakta əsaslanır: yüksək hündürlükdə və yüksək sürətlə kabinədən kənarda təzyiq içəridən xeyli aşağıdır.
Fizika qanunlarından biri, ideal qaz qanunu, nisbətən yüksək təzyiq bölgəsinin məzmununun nisbətən aşağı təzyiq bölgəsinə axmağa meylli olduğunu bildirir.
Təyyarənin tualetindəki yuyucu qolu basaraq, təzyiqli kabin və atmosfer təzyiqi çəni arasında bir klapan açılır. Təzyiq fərqi görünür və tualetin içindəkiləri udur.
Bu sistemin gözəlliyi ondadır ki, təzyiq fərqini yaratmaq üçün vakuum nasoslarına və ya digər fəsadlara ehtiyac yoxdur.
O, sadəcə olaraq təyyarənin içi ilə çöldəki səma arasında mövcud olan fərqdən istifadə edir.
Doğrudur, bu üsul yalnız təzyiq fərqi olduqda işləyir: təyyarə yerdə olduqda, həqiqətən vakuum nasosuna ehtiyac duyur. Təyyarə atmosfer təzyiqinin nasosun söndürülməsinə imkan verən hündürlüyə çatana qədər işləməyə davam edir.
İdeya son dərəcə sadədir və ilk patent 1975-ci ildə qeydə alındıqdan sonra demək olar ki, dəyişməyib.
Lakin onun həyata keçirilməsinin mürəkkəbliyi təyyarədən asılı olaraq dəyişir.
Bəzi maşınlar hər bir tualeti bir baka boşaldır, digərləri isə bir neçə kiçik çəndən istifadə edir.
Xüsusilə maraqlı nümunələr də var.
Məsələn, 1968-ci ildən 1984-cü ilə qədər istehsal edilmiş Lockheed TriStar təyyarəsində tualetlər dairəvi şəkildə düzülmüşdü, çünki drenaj sistemi olduqca mürəkkəb idi. Bir bak qabaqda idi, təyyarənin qabağındakı tualetlər üçün, digəri isə arxada, arxadakı beş-altı tualet üçün idi...
Drenajda üç nasos işləyirdi və onlar sistemin işini idarə edən məntiq açarından istifadə edərək növbə ilə yuyulurdular. Bəzi mühəndislər hesab edirlər ki, Lockheed dizaynerləri mexanizmi həddindən artıq mürəkkəbləşdiriblər.
Müasir bir təyyarədə bu qədər mürəkkəb bir şey tapmaq nadirdir. Lakin sonra istehsalçının bir sadə bəhanəsi var idi: boruların mürəkkəb sistemi çirkab suların hərəkətini ləngitdi. Əks halda, vakuum təzyiqi tullantıların tullantı çənini asanlıqla sındırmasına səbəb olar.
Əli Babayev
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB