Psixoloqa getmək: AYIB DEYİL, ZƏRURƏTDİR! - ARAŞDIRMA

Müasir dövrdə stres, təşviş, emosional çətinliklər və həyatın sürətli tempi səbəbilə bir çox insan zaman-zaman özünü tükənmiş, bədbəxt və çarəsiz hiss edə bilər. Hələ də bəzi insanlar psixoloqa getməyi yalnız “çox pis vəziyyətdə olanların” etdiyi bir addım kimi görsələr də, əslində psixoloqa müraciət etmək ruh sağlamlığını qorumaq və həyat keyfiyyətini artırmaq istəyən hər bir kəs üçün dəyərli və vacib bir addımdır.

Bəs psixoloqa kimlər müraciət edir? Psixoloqa niyə getmək lazımdır? Prosesi necə başlamaq olar?

SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.

Psixoloqa kimlər müraciət edir?

Psixoloqa getmək mütləq həyatınızda böyük bir problemin olduğu anlamına gəlmir. Əksinə, daha sağlam, sakit və tarazlı bir həyat sürmək üçün hər kəs psixoloq dəstəyi ala bilər. Aşağıdakı hallar bu istiqamətdə nümunə ola bilər:

1. Təşviş və stres yaşayanlar

Daimi narahatlıq, yuxusuzluq və gələcək barədə həddindən artıq qorxu hissi psixoloq dəstəyi tələb edən hallardır. Xüsusilə gərgin iş rejimində çalışan şəxslər, valideynlər və tələbələr bu səbəbdən psixoloji dəstək axtarırlar.

2. Depressiv əhval yaşayanlar

Həyatdan zövq ala bilməmək, səhər yataqdan qalxmaqda çətinlik çəkmək, ümidsizlik və daimi bədbəxtlik hissləri depressiyanın əlamətləri ola bilər və bu zaman mütəxəssis dəstəyi olduqca vacibdir.

3. Özünəinam problemi olanlar

Özünə inamı zəif olan, tez-tez uğursuzluq qorxusu yaşayan, ictimaiyyət qarşısında danışmaqdan çəkinən və ya özünü kifayət qədər bacarıqlı hesab etməyən şəxslər psixoloqla işləyərək bu problemləri aradan qaldıra bilərlər.

4. Münasibət və ailədaxili problemlər yaşayanlar

Ər-arvad arasında ünsiyyət çatışmazlığı, münaqişələr, xəyanət, qısqanclıq kimi hallarda cütlük terapiyası və ya fərdi terapiya effektiv nəticələr verə bilər.

5. Travma keçirmiş şəxslər

Keçmişdə baş vermiş itki, qəza, zorakılıq və ya xəstəlik kimi travmatik hadisələrdən sonra psixoloji dəstək almaq sağalma prosesində həlledici rol oynayır.

6. Tükənmişlik və motivasiya əskikliyi yaşayanlar

Xüsusilə peşə fəaliyyətində həddən artıq yorğunluq hiss edən və ya “artıq heç nə etmək istəmirəm” düşüncəsində olan şəxslər üçün psixoloq dəstəyi motivasiyanın bərpası və tükənmişlik sindromunun aradan qaldırılması baxımından əhəmiyyətlidir.

7. Özünü daha yaxşı tanımaq istəyənlər

Psixoloqa getmək üçün mütləq bir problem yaşamaq lazım deyil. Daxili dünyanızı anlamaq, güclü tərəflərinizi kəşf etmək və fərdi inkişaf üçün də psixoterapiyadan faydalana bilərsiniz.

Psixoloqa niyə gedilir?

Bu sualın cavabı fərddən-fərdə dəyişsə də, ümumi səbəblər bunlardır:

1. Emosional çətinliklərlə baş etmək üçün

Daimi stres, duyğu dəyişkənliyi, qəzəb partlamaları və ya ağlamaq istəyinin qarşısını almaq üçün psixoloqla işləmək faydalı ola bilər.

2. Təşviş və panik atakla mübarizə üçün

Təşviş pozuntuları və panik atak gündəlik həyatı ciddi şəkildə çətinləşdirə bilər. Bu hallarda terapiya çox önəmlidir.

3. Münasibət problemlərinin həlli üçün

Ər-arvad, sevgililər və ya ailə üzvləri arasındakı anlaşılmazlıqlar və ünsiyyət problemləri psixoloq dəstəyi ilə həll oluna bilər.

4. Travmalarla üzləşmək üçün

Uşaqkən yaşanan travmalar, itkilər, ağır xəstəliklər kimi hadisələrdən sonra terapiya sağalma prosesində mühüm rol oynayır.

5. Özünü kəşf etmək və inkişaf etdirmək üçün

Həyatda yön axtaran, karyera məqsədlərində aydınlıq əldə etmək istəyən şəxslər üçün də psixoterapiya faydalı olur.

6. Stres idarəsi və tükənmişliyin qarşısını almaq üçün

İş, ailə və şəxsi həyat arasında balans yaratmaqda çətinlik çəkən şəxslər psixoloqla işləyərək streslə mübarizə bacarıqlarını inkişaf etdirə bilərlər.

Psixoloqa necə getmək olar?

Psixoloqa getmək əslində çox da çətin deyil. Aşağıdakı addımları izləməklə bu prosesi asanlıqla başlaya bilərsiniz:

1. Ehtiyacınızı müəyyən edin

Nə səbəbdən psixoloqa getmək istədiyinizi aydınlaşdırın. Təşvişmi yaşayır, münasibət problemi ilə üzləşmisiniz, yoxsa özünüzü kəşf etmək istəyirsiniz?

2. Psixoloq araşdırması aparın

Yaşadığınız bölgədə fəaliyyət göstərən psixoloqları və ya onlayn xidmətləri araşdırın. Tərcümeyi-hallarını oxuyun, ixtisaslaşdıqları sahələrə diqqət yetirin.

3. Terapiya metodları barədə məlumat toplayın

EMDR, psixodinamik terapiya kimi müxtəlif metodlar mövcuddur. Hansının sizə daha uyğun olduğunu öyrənmək faydalı olar.

4. Randevu alın

Seçdiyiniz psixoloqla veb sayt, onlayn platforma və ya telefon vasitəsilə asanlıqla əlaqə quraraq görüş təyin edə bilərsiniz.

5. İlk seansa hazırlaşın

İlk görüşdə yaşadığınız çətinlikləri açıq şəkildə bölüşmək vacibdir. Duyğularınızı yazılı şəkildə qeyd etmək və suallarınızı öncədən hazırlamaq tövsiyə olunur.

6. Davamlılıq prinsipinə riayət edin

Psixoterapiya bir prosesdir. Tək bir seansla möcüzə gözləməyin. Səbirli olun və davamlı şəkildə seanslara qatılın.

Tez-tez verilən suallar

Psixoloqa getmək ayıbdırmı?
Qətiyyən! Psixoloqa getmək ayıb və ya utanılacaq bir hal deyil. Əqli və emosional sağlamlıq üçün dəstək almaq ən təbii ehtiyaclardan biridir.

Psixoloqa gedən insanlara bəzi şəxslərin pis baxmasının əsas səbəbləri cəmiyyətin psixoloji sağlamlıq mövzusundakı yanlış inancları, stereotipləri və maariflənmənin kifayət qədər olmamasıdır. Bu məsələ təkcə Azərbaycanda deyil, bir çox digər ölkələrdə də müşahidə olunur. Aşağıda bu yanaşmanın əsas səbəblərini sadalayırıq:

1. “Psixoloqa yalnız xəstə insanlar gedər” düşüncəsi

Çoxları hesab edir ki, psixoloqa getmək yalnız ciddi psixi xəstəlikləri olan insanlara aiddir. Halbuki, psixoloq sadəcə xəstəliklərlə deyil, emosional rifah, özünü tanıma, stresin idarə olunması, münasibət problemləri və daha bir çox sahədə dəstək göstərir. Amma bu yanlış düşüncə insanlarda qorxu və utanma hissi yaradır.

2. Sosial damğalanma

Cəmiyyətdə bəzən psixoloqa gedənlərə “ağlı yerində deyil”, “əsəb xəstəsidir”, “nəsə ciddi problemi var” kimi damğalar yapışdırılır. Bu, insanların dəstək axtarmaqdan çəkinməsinə səbəb olur və ruh sağlamlığı mövzusunun tabu olmasına gətirib çıxarır.

3. Gizlilik ehtiyacı

Bəzi insanlar üçün psixoloqa getmək sanki şəxsi zəifliyini başqasına etiraf etmək kimidir. “Birdən tanışım eşidər”, “adım çıxar” kimi düşüncələr insanı bu addımı atmaqdan saxlayır.

4. Kollektiv düşüncə tərzi və ailə təzyiqi

“Bizim vaxtımızda psixoloq yox idi, hər şeyin öhdəsindən özümüz gəlirdik” kimi ifadələr ailə və ətraf tərəfindən tez-tez səslənir. Bu da fərdin dəstək axtarma davranışına mənfi təsir edir və psixoloq xidmətlərini zəif göstərir.

5. Maarifləndirmənin azlığı

Ruh sağlamlığı və psixoloji yardım haqqında maarifləndirici kampaniyalar, təhsil proqramları və ictimai müzakirələr az olduğu üçün, insanlar psixoloq peşəsinin əsl mahiyyətini anlamır. Bu da məsələni daha da tabu halına gətirir.

6. “Dərdini dostuna danış, psixoloqa nə ehtiyac var?” yanaşması

Bəzi insanlar peşəkar psixoloji dəstəklə sadəcə söhbət etməyi eyni tuturlar. Halbuki psixoloqlar elmi üsullarla yanaşır, diaqnostika və terapiya metodları ilə insanın duyğularını, davranışlarını və düşüncə tərzini dəyişməyə kömək edirlər.

Psixoloqa getmək zəiflik deyil, şüurlu və cəsarətli bir addımdır. İnsan özünü daha yaxşı hiss etmək, münasibətlərini yaxşılaşdırmaq, daxili gücünü tapmaq üçün necə həkimə gedirsə, eyni şəkildə psixoloji dəstək də həyat keyfiyyətini artıran vacib bir xidmətdir.

Psixoloqla görüşmək bizə nə verir?
Daxili dünyanızı daha yaxşı anlamağa, problemlərlə üzləşməyə, duyğularınızı idarə etməyə və ümumi həyat keyfiyyətinizi artırmağa kömək edir.

Psixoloqa getmək üçün nə qədər pis vəziyyətdə olmalıyam?
Heç də! Özünü tanımaq, inkişaf etdirmək və həyatınıza istiqamət vermək istəyirsinizsə, bu da kifayətdir.

Psixoloq görüşləri bahalıdırmı?
Qiymətlər terapevtin ixtisasına, çalışdığı mərkəzə və seans müddətinə görə dəyişə bilər. Lakin onlayn və münasib büdcəli seçimlər də mövcuddur.

Qiymətə təsir edən amillər:

1. Psixoloqun təhsili və sertifikatları

– Beynəlxalq sertifikatlı və kliniki psixologiya üzrə ixtisaslaşan psixoloqların qiymətləri daha yüksək ola bilər.

2. Seansın müddəti

– Ən çox yayılmış seans müddəti 45–60 dəqiqədir. Bəzi yerlərdə 90 dəqiqəlik seanslar da təklif olunur (əlavə ödənişlə).

3. Onlayn və ya ofisdə seans

– Onlayn seanslar bəzən daha münasib qiymətə olur (20–60 AZN arası).

4. Əlaqədar terapiya növü

– EMDR, ailə və cütlük terapiyası, uşaqlarla terapiya və ya qrup terapiyaları fərqli tariflərə malikdir.

Ailə və cütlük terapiyası

– Bu tip seanslar adətən 60–90 dəqiqə davam edir və qiymətlər 60–150 AZN aralığında dəyişir.

Bəzi mərkəzlərdə güzəştlər və paketlər:

• Bəzi psixoloji mərkəzlər paket halında 4–6 seanslıq endirimlər təklif edir.

• Sosial həssas qruplar üçün və ya tələbələr üçün güzəştli tariflər tətbiq edilə bilər (15–30 AZN arası).

Psixoloqla söhbətlər gizli qalırmı?
Bəli. Psixoloqlar peşə etikası çərçivəsində bütün görüşləri məxfi saxlayırlar. İcazəniz olmadan məlumatlar paylaşılmaz.

Psixoterapiya nə qədər çəkir?
Bu, şəxsi ehtiyac və prosesin dərinliyindən asılı olaraq dəyişir. Bəzən 5–10 seans kifayət edir, bəzən isə daha uzun sürə bilər.

Ayşən Vəli