...Bu suallara cavablar bir neçə elmi araşdırma ilə təmin edilir və bunların heç də hamısı ürəkaçan deyil, çünki elm adamları iki düşərgəyə bölünür: optimistlər və pessimistlər.
SİA bu barədə xarici qaynaqlara istinad edir.
İki əsrdə hər şey necə dəyişdi
Əgər 19-cu əsrdə dünyada orta ömür uzunluğu 40 ildən çox deyildisə, Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, 2015-ci ildə doğulanları orta hesabla 71,4 il ömür gözləyə bilərdi. Qadınlar, bir qayda olaraq, kişilərdən 4 il daha çox yaşayırlar. Tarixdə ən uzunömürlü qadın 1997-ci ildə 122 yaşında vəfat edən fransız Jeanne Calment olaraq qalır. Bu, insanlar üçün bioloji rekord hesab olunur. Bəs gələcəkdə bu rekordu qırmaq mümkündürmü?
Optimistlər: 125-ə qədər yaşamaq realdır
Hollandiyalı elm adamları tərəfindən 2015-ci ildə “Nature” jurnalında dərc edilən bir araşdırma iddia edir: bəli, mümkündür.
Təkmilləşdirilmiş həyat keyfiyyəti, tibbi nailiyyətlər (məsələn, soyuducu tələb etməyən peyvəndlər) və səhiyyə sahəsində ümumi irəliləyişlər sayəsində orta ömür uzunluğu 2070-ci ilə qədər 125 yaşa qədər arta bilər.
Qadınların əsas uzunömürlülər olacağı gözlənilir. Tədqiqatçılar hesab edirlər ki, əgər bədənimizi yaxşı vəziyyətdə saxlasaq, düzgün qidalansaq, xəstəlikləri müalicə etsək və təbabəti inkişaf etdirsək, gözlənilən ömür həddini daha da uzatmaq olar. Və daha böyük irəliləyiş 2070-ci ildən sonra mümkündür.
Pessimistlər: biologiya buna imkan verməyəcək
Bununla belə, tədqiqatlarını “Nature Aging” jurnalında dərc edən alimlər bununla razılaşmırlar. Onların təhlili göstərdi ki, əvvəlki uğurlara baxmayaraq, gözlənilən ömür uzunluğunun artım tempi aşağı düşüb. Və bioloji qocalmanı (bədənin təbii aşınması) yavaşlatmaqda ciddi nailiyyətlər olmadan, ömrü uzatmaq olduqca çətin olacaq.
Harvard Universitetinin molekulyar metabolizm professoru Villiam Mayr belə izah edir: "Tarixi məlumatlar bizə "şüşə tavanı" göstərir - insan bədəninin mövcud texnologiya ilə əldə edə biləcəyi maksimum ömür. Biz bu həddi aşmağın mümkün olub-olmadığını hələ bilmirik." O, elmin iki yolu olduğunu vurğulayır: ya qocalığa qədər yaşayan insanların sayını artırmaq üçün yaşayış şəraitini yaxşılaşdırmaq, ya da qocalmanın özünün təbiətini dəyişdirmək.
Daha uzun yaşamağa bizə nə mane olur?
Uzunömürlülük üçün əsas təhlükələr arasında:
-xroniki xəstəliklər (əsasən ürək-damar xəstəlikləri və xərçəng);
-oturaq həyat tərzi və pis qidalanma;
-həddindən artıq əhali və resursların çatışmazlığı kimi qlobal problemlər;
-yüksək erkən ölüm riski (xüsusilə yeni doğulmuşlarda);
- qırmızı ət istehlakı və xərçəng arasındakı əlaqə kimi həyat tərzi faktorları.
Mayrdan əsas qeydlər:
...Təkcə xəstəliklərin müalicəsinə deyil, həm də qocalmanın bioloji mexanizmlərinə diqqət yetirsək, 90 illik baryeri aşa bilməyəcəyimiz üçün heç bir səbəb yoxdur.
İnsanların 300 yaşa qədər yaşaya biləcəyini soruşduqda o, belə cavab verib: “Yeganə dürüst cavab: hələ bilmirəm”. Beləliklə, elm adamları hələ də konsensusa gələ bilməyiblər. Bəziləri bioloji sərhədlərin müasir nailiyyətlərin köməyi ilə geri çəkilə biləcəyinə inanır, bəziləri isə təbabətin artıq son həddinə çatdığını düşünür.
Əli Babayev
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB
