...Donald Trampın Ağ Evə qayıtması ilə ABŞ-ın İkinci Dünya Müharibəsindən sonra yaratdığı dünya nizamı təhlükə altındadır.
SİA-nın məlumatına görə, bunu xarici işlər jurnalı üçün Avstraliyanın keçmiş Baş naziri Malkolm Ternbull yazır.
...ABŞ prezidenti Qrenlandiyanı qəsb və Kanadanı ilhaq etmək cəhdlərindən tutmuş Panama kanalını ələ keçirmək təhdidlərinə qədər müttəfiqlərinin suverenliyini hədələyir.
...Ticarət müharibəsi, Paris iqlim sazişindən və ÜST-dən çıxma, eləcə də beynəlxalq yardımın məhdudlaşdırılması Trampın rəhbərliyi altında ABŞ-ın etibarlı tərəfdaş rolundan imtina etdiyini göstərir.
...Tramp beynəlxalq normalara və əməkdaşlığa məhəl qoymadan “kimdə qızıl varsa, haqlıdır” prinsipi ilə fəaliyyət göstərir.
Kollektiv təhlükəsizliyə və ədalətə əsaslanan dünya dağılır. Müttəfiqlər dərk etməlidirlər ki, köhnə Amerikaya qayıtmağa ümid etmək təhlükəli illüziyadır.
Yeni şəraitdə müttəfiq ölkələr öz təhlükəsizliklərinin qayğısına qalmaq məcburiyyətindədirlər.
Avropa dövlətləri artıq öz silahlı qüvvələrini və ABŞ-dan muxtariyyətlərini gücləndirməyin zəruriliyini başa düşürlər. Onlar öz müdafiə texnologiyalarını inkişaf etdirməyə və çox vaxt Vaşinqtonun razılığı olmadan istifadə edilə bilməyən Amerika silahlarından asılılığını azaltmağa çalışırlar.
Eynilə, Asiyada Yaponiya və Cənubi Koreya öz müdafiələrini gücləndirməyi və hətta Amerikanın müdafiəsi zəifləyərsə, nüvə arsenalı qurmağı düşünürlər.
...Trampın ticarət siyasəti də ənənəvi ittifaqları məhv edir. Onun tarifləri iqtisadi mümkünlüyünü və ya qlobal təsirini nəzərə almadan istehsalçıları Birləşmiş Ştatlara qayıtmağa məcbur etmək məqsədi daşıyır. Buna cavab olaraq, müttəfiqlər ABŞ olmadan əməkdaşlığı gücləndirməyə yönəlmiş bir pakt olan Trans-Sakit Okean Tərəfdaşlığı üzrə Hərtərəfli və Proqressiv Saziş (CPTPP) kimi yeni ticarət bloklarında birləşirlər. Avropa Amerika bazarından asılılığını azaltmaq üçün Asiya ilə ticarət əlaqələrini genişləndirməyə çalışır.
Trampın təzyiqi altında dünya xaosa sürüşmək və ABŞ-ın zəifliyindən və qeyri-sabitliyindən faydalanan Çinin yüksəlişi riski ilə üzləşir.
ABŞ-ın ənənəvi müttəfiqi olan Avstraliya sualtı qayıqların qəbulunun uzun müddət gecikməsi ölkənin təhlükəsizliyini şübhə altına aldığı üçün AUKUS müqaviləsi (Avstraliya-Böyük Britaniya-ABŞ Üçtərəfli Paktı) çərçivəsində problemlə üzləşib.
Amerika müttəfiqləri ABŞ-ın köhnə roluna arxalanmağı dayandırmalı və müdafiə və iqtisadi əlaqələri gücləndirərək müstəqil hərəkət etməlidirlər.
Dünya dəyişir, yaşamaq isə ölkələrin suverenliyini qorumaq və ümumi dəyərlər ətrafında birləşmək bacarığından asılıdır. Tramp Amerika siyasətində yeni normal ola bilər, lakin müttəfiqlər bu yeni reallığın girovu olmaq məcburiyyətində deyillər.
Əli Babayev
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB