...Ostindəki Texas Universitetinin alimləri Şimali Amerika qitəsinin aşağı hissəsinin yavaş-yavaş Yerə axdığını aşkar ediblər.
SİA-nın məlumatına görə, araşdırmanın nəticələri “Nature Geoscience” jurnalında dərc olunub.
Yeni bir araşdırma qeyd edir ki, bu proses milyonlarla ildir Şimali Amerika tektonik plitəsi altında dalmada olan qədim Farallon tektonik plitəsinin qalıqları tərəfindən idarə oluna bilər. Bu bölgədəki litosfer plitəsinin növünə kraton deyilir. Bunlar yer qabığının uzun müddət ərzində demək olar ki, dəyişməz qalan böyük, nisbətən sabit sahələridir. Lakin indi alimlər ilk dəfə olaraq kratonik incəlmə prosesini müşahidə edirlər.
Süxurlar Yer mantiyasının yuxarı qatında əriyir, birləşir və kifayət qədər kütlə əldə edərək dərinliklərə “axır”.
Bu, litosferin incəlməsinə gətirib çıxarır. Bu proses əsasən ABŞ-ın Orta Qərbində cəmləşib. Bununla belə, tədqiqatçılar insanları narahat olmamağa çağırırlar, çünki bütün bunlar çox yavaş baş verir və sonda tamamilə dayanmalıdır, çünki Faralon tektonik plitəsinin qalıqları mantiyaya getdikcə dərinləşir və Şimali Amerika qitəsinin kratonuna getdikcə zəif təsir göstərir.
Alimlər qeyd edirlər ki, bu proses planetimizin necə inkişaf etdiyini, qitələrin necə yarandığını və necə məhv olduğunu anlamaq üçün son dərəcə vacibdir.
Tədqiqatın aparıcı müəllifi, həmmüəllif Stiven Qrand tərəfindən hazırlanmış yanaşmadan istifadə edərək Şimali Amerika üçün yeni tam dalğalı seysmik tomoqrafiya modelini yaradan Çin Elm və Texnologiya Universitetindən doktor Junlin Huanın sözlərinə görə, elm adamları ilk dəfə olaraq litosfer plitələrinin Yer mantiyasına “damcılması” prosesini müşahidə edə biliblər.
Alimlər kəşf ediblər ki, qədim okean tektonik plitəsi Farallon son 200 milyon il ərzində Şimali Amerika qitəsi altında su altında qalıb. Lakin o, Şimali Amerika plitəsinin formalaşmasında böyük rol oynayıb və indi, tədqiqatçılar hesab edirlər ki, o, yavaş-yavaş qitəni aşağıdan aşındırır, mantiya axınını elə yönləndirir ki, kratonun döşəməsini sürüşdürür və onun təməlini zəiflədən uçucu maddələri buraxır.
…Junlin Hua qeyd edir ki, damlama prosesi əsasən ABŞ və Kanadada cəmləşib. Tədqiqatçılar həm də yaratdıqları modelin az-çox real olduğunu təkid edirlər.
Nazlı Almuradova
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB