Mütəxəssislər hansı psixi vəziyyətlərin COVİD-ə yoluxanlar üçün ən təhlükəli olduğunu açıqlayıblar
Amerika Tibbi Psixiatriya Dərnəyinin JAWA psixiatriya jurnalı, depressiya, bipolyar pozğunluq və maniakal pozğunluq kimi əhval pozğunluqlarının ağır dərəcəli COVID-19 və ölümlə necə əlaqəli olduğuna dair məlumatların kütləvi meta-analizini dərc edib.
Bu mövzuda, pandemiyanın başlanmasından 2021-ci il fevralın 1-dək, ümumilikdə 91 milyon insanı əhatə edən 1950 tədqiqatdan 21 ən keyfiyyətli araşdırma seçilib. Vəziyyət ABŞ, Cənubi Koreya, İspaniya, İtaliya, Türkiyə, Böyük Britaniya, İsrail kimi ölkələrin timsalında nəzərdən keçirilib.
Tibbi statistikada bir risk faktorunun varlığı ilə sonrakı nəticələr arasında birbaşa əlaqəni göstərmək üçün istifadə edilən nisbət, əhval pozuqluğundan əziyyət çəkən insanlarda COVID-19-dan ölmə ehtimalına görə 1.51 (demək olar ki, 95%) idi. Əlavə olaraq, depressiya ilə əlaqədar risk artır, uzun müddət davam edən aşağı əhval-ruhiyyə və apatiyanın COVID yoluxduqdan sonrakı sağalma dövrünün etibarsızlığı ilə müşayiət olunur.
Ağır dərəcəli COVİD üçün 5 risk faktoru
1. Araşdırmalar göstərir ki, əhval-ruhiyyə pozğunluqları immunitet sisteminin işinin pozulması ilə müşayiət olunur. COVID başlamazdan əvvəl, ruhi pozğunluqları olan insanlara C-reaktiv zülal və sitokinlər kimi iltihab üçün xarakterik olan zülalların artması diaqnozu qoyuldu. Bu, koronavirus infeksiyasının bədəndə gedən iltihab prosesinə yaxşı oturduğunu göstərir.
2. Sosial risk faktoru. Psixi pozğunluqları olan insanlar əhalinin ən həssas kateqoriyalarına və ya sosial problemli şəxslərə aiddirlər ki, bu da onların yüksək keyfiyyətli dərmana və kifayət qədər vəsaitə malik olmadıqlarını göstərir. Əlavə olaraq, izdihamlı yerlərdə, internat məktəblərində, psixiatrik klinikalarda qalanlardan, nisbətən böyük bir hissəsi isə evsizlərdən və məhbuslardan, işsizlərdən ibarət olur.
3. Halsızlıq, apatiya, iradənin iflici və koqnitiv çatışmazlıqlar (yaddaşın pozulması, məlumatın qavranılması sürəti, təhlil edə bilməmək) də daxil olmaqla əhval pozğunluqlarının simptomları insanların sadəcə müəyyən edilmiş tədbirlərə əməl etməməsinə, riskləri qiymətləndirməmək və onlara adekvat müqavimət göstərməməsinə səbəb olur.
4. Tədqiqat qrupunda bir çox insan siqaret çəkirdi və narkotik olmayan psixoaktiv maddələrdən istifadə edirdi.
5. Çoxlarının piylənmə və ürək-damar xəstəlikləri və yuxu pozuqluğu kimi əlaqəli risk faktorları vardı.
Bu baxımdan alimlər ürək -damar xəstəlikləri, piylənmə və şəkərli diabet, xərçəng və qaraciyər xəstəlikləri və birlikdə ruhi xəstəliyi olan insanların COVID üçün risk qrupuna daxil edilə biləcəyi qənaətinə gəlirlər.
EKSPERT RƏYİ
Əhval pozğunluqları metabolik pozğunluqlarla müşayiət olunur
Zuxra Pavlova, Moskva Dövlət Universitetinin klinikasının endokrinoloqu, tibb elmləri namizədi, Moskva Dövlət Universitetinin Fundamental Tibb Fakültəsinin böyük elmi işçisi, “Doktor Pavlova” kanalının və "Maddələrin aldadılması" kitabının müəllifi:
- Mən dəfələrlə oxşar əlilliyi olan xəstələrlə işləmişəm. Həqiqətən, COVID emosional fonda və ruh sağlamlığında dəyişikliklərlə müşayiət olunur. Nəticədə, koronavirus infeksiyasından əvvəl mövcud olan bütün qeyri-sağlam təzahürlər ağırlaşır. Maraqlıdır ki, tədqiqat sosial risk faktorlarına və ilkin emosional və psixi problemlər faktoruna diqqət yetirir, çünki depressiya və ya digər psixi pozğunluqları olan insanlar- bir qayda olaraq somatik (fiziki) sağlamlıqlarına daha az diqqət yetirirlər. Onlar qeyri-sağlam həyat tərzi keçirir və daha gec-gec müayinələrdən keçir.
Bu cür ruhi hallar tez-tez metabolik pozğunluqlarla müşayiət olunur. İnsan az hərəkət edir, aktivliyi aşağıdır. Çox vaxt bunlar artıq çəkili və ya bədən quruluşu pozulmuş insanlardır. Belə olur ki, xəstə zahirən artıq çəkili insan kimi görünmür, ancaq əzələsi az və yağları çoxdur. Bura hər hansı bir yoluxucu xəstəliyin, həmçinin koronavirus infeksiyasının daha ağır gedişi üçün münbit şəraitdir. Alimlərin nəticələrini dəstəkləyərdim: psixiatriya sahəsindəki xəstəlikləri olan insanlar həqiqətən nisbətən ağır bir koronavirus infeksiyası riski altında hesab edilməli və ilk növbədə vaksinasiya edilməlidirlər.
Elçin Bayramlı
Bütün xəbərlər Facebook səhifəmizdə
USD
EUR
GBP
RUB