Son bir neçə ildə internetin inkişafının əsas tendensiyalarından biri sosial şəbəkələrin populyarlığının sürətlə artmasıdır. Son zamanlar sosial şəbəkələr daha çox konkret mövzu və ya obyekti təbliğ etmək üçün istifadə olunur.
Bir neçə ildir ki, sosial şəbəkələr və icmalar ("Facebook", tvitter", "vkontakte" və s.) milyonlarla insanın ünsiyyət məkanına çevrilib. İstifadəçilərin sıx olduğu yerlər həmişə bizneslə məşğul olanlar, internet saytları yaradanlar, internetdə müştəri xidmətlərini təbliğ edənlər və ya qeyri-kommersiya layihələri ilə məşğul olanlar üçün maraqlıdır. Bu baxımdan sosial şəbəkələrdə tanıtım get-gedə populyarlaşır.
Cəmi bir neçə il əvvəl bizneslər satış, potensial müştərilər yaratmaq, dönüşümləri artırmaq və onlayn olaraq brend şüurunu artırmaq üçün yalnız vebsayta etibar edə bilirdilər. Bu gün rəqəmsal sahənin bütün üstünlüklərindən istifadə etmək üçün çox çalışmaq lazımdır.
Uzun illərdir ki, sahibkarların ən çox istifadə etdiyi biznes vasitələrindən biri sosial mediadır. Əvvəllər sadəcə minimum imkanlardan istifadə edirdilər və biznes üçün xüsusi " imkanlar" yox idi. O vaxtdan bəri sosial şəbəkələr əhəmiyyətli dəyişikliklərə məruz qalıb və indi güclü marketinq vasitəsidir. İnsanların bir-biri ilə nəinki ünsiyyət qurduğu, həm də brendləri izlədiyi, müxtəlif məhsul və xidmətlərlə tanış olduğu platformadır.
Biznes üçün sosial şəbəkələr milyonlarla və hətta milyardlarla potensial alıcının oturduğu yerdir desək yanılmarıq. Bununla belə, sosial şəbəkələrin üstünlükləri olduğu qədər bizneslə məşğul olmaq baxımından çatışmazlıqlar da kifayət qədərdir. Buna görə də "facebook", "instaqram", "tvitter" biznes səhifəsi yaratmazdan əvvəl platformanı A-dan Z-yə qədər öyrənməli, irəli getmək üçün hansı yanaşmalardan istifadə etməyi və hansılarından imtina etməyin daha yaxşı olduğunu öyrənmək vacibdir.
Sosial şəbəkələrdə tanıtım üçün marketinq strategiyası səriştəli şəkildə hazırlanarsa və peşəkarlar tərəfindən həyata keçirilərsə, tanınma, trafik və satışı artıracaq və gələcək inkişaf üçün ideyalar təklif edəcəkdir. Bir çox brendlər sosial şəbəkələr sayəsində uğur qazansalar da, eyni zamanda bir çoxları orada öz reputasiyalarını məhv ediblər.
Sosial şəbəkələrdə biznesin təşviqi üçün hansı yanaşmanı seçmək daha doğru olar?
Sosial şəbəkələrin böyük auditoriyası var və bu auditoriya insanların potensial müştəriləridir. Bir çox insanlar, xüsusən də gənclər internetdə sosial şəbəkələrdən başqa heç bir saytdan istifadə etmirlər. Ancaq başa düşmək lazımdır ki, insanlar sosial şəbəkələrə ünsiyyət və əyləncə üçün gəlir və auditoriya ilə qarşılıqlı əlaqə strategiyası qurarkən bu nəzərə alınmalıdır. Bu o deməkdir ki, digər şeylərlə yanaşı, ünsiyyət auditoriyaya tanış olan dildə olmalıdır. Onlayn tanışlığı "satış" və "biznesin inkişafı" üçün tanışlığa ayırmaq lazımdır. Ancaq hər halda, onlayn tanışlıq prosesi oflayn tanışlıqdan fərqlənmir. Onlayn tanışlıq daha asan və daha sürətlidir. Fikir liderləri adlandırılanlarla - sənayedə ictimai nüfuza malik olan insanlarla (və buna görə də onların nüfuzuna etibar etməyə öyrəşmiş böyük bir auditoriya ilə) tanış olmaq son dərəcə vacibdir.
Sosial şəbəkələrdə brend müştəriyə özü yaxınlaşır, onunla eyni dünyada olur – özünü bəyan edir, məzmun vasitəsilə ünsiyyət qurur, seçimdə köməklik edir. Hər gün təxminən 31 milyon, hər dəqiqədə 22 000 nəfər insan sosial şəbəkələrə daxil olur. Bu auditoriyanın bir hissəsi şirkətin potensial müştəriləridir. Mal almağa və xidmətlər sifariş etməyə hazırdırlar, qalan tək şey bu insanları tapmaq və onlara imtina edə bilməyəcəkləri təklif verməkdir.
Sosial şəbəkələrdə potensial müştəriləri axtarmaq üçün xüsusi xidmətlər var - onlar auditoriyanı təhlil edir və müəyyən edilmiş parametrlərə görə istifadəçiləri qruplaşdırır. Xidmətlərlə işləməyə başlamazdan əvvəl şirkətin hədəf auditoriyasının kim olduğunu başa düşmək vacibdir.
Əgər şirkət sosial şəbəkələrdə düzgün satış hunisi qurubsa və öz işində bütün təşviqat vasitələrindən istifadə edirsə, trafik və satış gedəcək. Satış rəqəmləri dəyişə bilər və bir çox şeydən asılı ola bilər: məhsulun özü, auditoriya, bazar ölçüsü, sosial media rəqabəti, məhsulun qablaşdırılması, reklam büdcəsi, reklam keyfiyyəti, paylama və s. heç kim dərhal sosial şəbəkələrdən gəlir əldə edəcəyinizə zəmanət verə bilməz - hər şey sınaqdan keçirilməlidir.
Bir brend istifadəçilərlə müxtəlif yollarla ünsiyyət qura, müsabiqələr təşkil edə, promosyonlar keçirə, şərhlərdə ünsiyyət qura və ya məhsulları və əlaqəli məhsullar haqqında faydalı məlumatlar təqdim edə bilər. Fayda və maraq nə qədər çox olarsa, insanların brendə sadiqliyi də bir o qədər yüksək olar.
İnsanlar xidmətə və problemlərinin tez həllinə öyrəşiblər və əgər şirkət onların gözləntilərini doğruldursa, o zaman onların şirkətin daimi müştərisi olma ehtimalı artır. Ona görə də şərhlərə tez cavab vermək, dialoq saxlamaq, etiraf etmək vacibdir.
Sosial şəbəkələr onlayn satış üçün müxtəlif alətlər təqdim edir, "facebook" və "İnstaqram" şəbəkələri bu sahədə bir neçə ildir imkanlar yaradıb.
İstər internet üzərindən (instagram və s. daxil), istərsə də mağazada mütləq məhsulun adı, növü və qiyməti göstərilməlidir. Qiymətin göstərilməməsi Azərbaycan Respublikasının Nazirlər Kabinetinin "Azərbaycan Respublikasında ticarət, məişət və digər növ xidmət (iş görülməsi, xidmət göstərilməsi) Qaydaları haqqında" 15 aprel 1998-ci il tarixli, 80 nömrəli qərarına zidd davranışdır. Bu hərəkət istehlakçının antiinhisar siyasəti ilə məşğul olan quruma şikayət hüququ yaradır, nəticədə mağaza cərimələnir. İnternet mağaza sahibləri əsla qiymət göstərmədən malları satışa və ya reklama qoya bilməzlər.
Sosial şəbəkələrdə reklam kampaniyası təşkili zamanı onların altında bütün istifadəçilər ən uyğun forum tapmaq üçün icma qrupları nəzərə almalıdır. Şirkətlərin əməkdaşları ən müxtəlif vasitələrlə, hətta birbaşa evlərə zəng vurmaqla sakinləri onlarla işləməyə dəvət edirlər. İlk dəfə marketinq Latın Amerikasında yaranıb, sonralar ABŞ-a da sirayət edib. Lakin Amerikada bu marketinqə yasaq qoyulub.
Şəbəkə marketinqində olan qiymətlər real bazar qiymətlərindən bahadır. Buna baxmayaraq, dünyada, əsasən də işsizliyin hökm sürdüyü ölkələrdə geniş yayılıb. Şəbəkə marketinqi insanları zəhmətdən yayındırır. O cümlədən, məhsulların satışı həm də internet üzərindən olduğu üçün, vergidən yayınma halları da baş verir.
İqtisadi və Sosial İnkişaf Mərkəzinin tədqiqatları göstərir ki, bu gün, demək olar, şəbəkə marketinqi inkişaf etmiş ölkələrdə zəif, inkişafda olan ölkələrdə isə yaxşı inkişaf edib. Səbəb də əhalinin buna inamı və işsizlikdir. Bu biznesin gəlir qazanma xüsusiyyəti piramida üsulu ilə fərqlənir. Bir nəfər gəlir, sonra isə o bir nəfər özü ilə bir nəfər gətirməlidir. Bir sözlə, piramida sistemi yaranır.
Adamlar elə bilirlər ki, çox insan bura gəlirsə, demək, burada yaxşı qazanc var, amma nəticələr fərqlidir. Təəssüflər olsun ki, nə qədər insanın buradan ziyanla, borcla çıxmalarından xəbərsizdirlər.
Mütəxəssislərin fikrinə əsaslansaq, belə bir nəticəyə gəlmək olar ki, Azərbaycanda şəbəkə biznesinə qoşulan, tutaq ki, min adamın ən yaxşı halda orta hesabla 15 faizi udur, yəni 850 nəfəri uduzur, yalnız 150 nəfəri udur. Bu 150 nəfəri görən hər bir adam isə düşünür ki, onlar da uda bilərlər.
Azərbaycanda da bu sosial şəbəkənin kifayət qədər istifadəçisi formalaşıb. Hətta informasiyalı cəmiyyətin şərtlərindən irəli gələrək bu sosial şəbəkədən yararlanıb, sözün əsl mənasında öz bizneslərini quranlar da var. Onlar “online biznes”i həyata keçirirlər. Dünya praktikasında “online biznes”i həyata keçirən saysız-hesabsız saytlar formalaşıb və formalaşmağa davam edir.
Havar Şəfiyeva