Ərdoğan: Bakı, Moskva və Ankara regionu çiçəkləndirməyə qərar verib – ANALİZ

16 İyun 2021 14:17 (UTC+04:00)

Dünən ölkəmizin və regionumuzun tarixində əlamətdar hadisələrin baş verdiyi gün kimi tarixə düşdü. Bu haqda xarici mediada çoxsaylı materiallar dərc edilib. Onlardan birini- Moskva-Baku portalında yayımlanan verilişi mətn formasında oxucularımıza təqdim edirik.

Bir dostun tarixi səfəri

Dünən Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan, həyat yoldaşı Əminə Ərdoğanla birlikdə Azərbaycan Respublikasına 2 günlük səfərə gəldi. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev türkiyəli həmkarı ilə Füzuli rayonunda görüşdü, sonra birlikdə Şuşa şəhərinə getdilər.

Qeyd edək ki, Türkiyə Cümhuriyyətinin lideri Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərini ziyarət edən ilk əcnəbi prezidentdir, bu səbəbdən jurnalistlər onun ziyarətini tarixi adlandırırlar. Günortadan sonra Şuşada Azərbaycan və Türkiyə prezidentlərinin təkbətək görüşü keçirilib. Danışıqlardan sonra liderlər Şuşa Bəyannaməsini imzaladılar ki, bu da Azərbaycan liderinə görə iki ölkə arasında bütün əməkdaşlıq sahələrini əhatə edir.

"Bu gün imzalanmış ortaq Şuşa Bəyannaməsi əlaqələrimizi daha yüksək səviyyəyə qaldırır. Bəyannamənin adı "Müttəfiq münasibətləri haqqında"dır. Bu, öz sözünü deyir. Bu gün keyfiyyətcə yeni əlaqələr qurduq və bu bəyannamənin bütün müddəaları bundan sonrakı əməkdaşlığımızın zəmanətidir. Çıxışlarında dəfələrlə Türkiyə ilə Azərbaycanın qlobal miqyasda bir-birinə ən yaxın ölkələr olduğunu bildirmişəm, bizi birləşdirən və bu birliyi təmin edən amillər çoxdur. Bunlar ilk növbədə, tarix, mədəniyyət, ortaq etnik köklər, dil, din, milli dəyərlər, maraqlar və xalqların qardaşlığıdır"- İlham Əliyev dedi.

Öz növbəsində, Türkiyə lideri, tezliklə Şuşada Türkiyə Respublikası konsulluğunun açılacağını söylədi. Ərdoğan çıxışında iki ölkənin hərbi və müdafiə sahəsindəki təmaslarına da toxunaraq "gələcəkdə müdafiə sahəsindəki əlaqələrin yeni münasibətlərə çevriləcəyini" qeyd etdi.

Bundan əlavə, Ərdoğan, Şərq-Qərb dəhlizi daxilində bütün region ölkələrinin istifadə edə biləcəyi Zəngəzur dəhlizinin əhəmiyyətini vurğuladı. Bakı, Moskva və Ankaranın regionu çiçəkləndirməyə qərar verdiklərini vurğuladı.

“Bu platformaya əsaslanaraq bölgəni çiçəkləndirmək istəyirik. Əliyev və mən bunun üçün qərarlıyıq. Rusiya Prezidenti Vladimir Putin də bölgəyə sülh gətirmək üçün lazımi səylər göstərməyə hazırdır".

Türkiyə lideri, Ankaranın Ermənistanla münasibətləri normallaşdırmaq üçün özündən asılı olanları edəcəyini bildirdi və İrəvanı bölgədəki altıtərəfli platforma çərçivəsində əməkdaşlıq imkanlarından istifadə etməyə çağırdı. Eyni zamanda, Ərdoğan iki dövlət başçısının Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtından göndərdikləri mesajların əhəmiyyətinə də işarə etdi.

Eyni zamanda, Türkiyə liderinin sözlərinə görə, Bakı və Ankara üçüncü ölkələrdə neft və qaz layihələrinə ortaq investisiyalar qoymağın mümkünlüyünü müzakirə edirlər və Azərbaycan və Türkiyə addım-addım 2023-cü ilədək qarşılıqlı ticarətin 15 milyard dollara çatmasına yaxınlaşırlar.

Bu gün Azərbaycan və Türkiyə liderləri Şuşada birlikdə gəzdilər. Əlavə edirik ki, bu gün Şuşada Azərbaycanın 1-ci xanımı Mehriban Əliyeva Türkiyənin 1-ci xanımı Əminə Ərdoğanla görüşdü.

Məhkumları xəritələrlə dəyişdirdilər

Diversant kimi həbs olunmuş erməni hərbçilərinin Azərbaycan-Gürcüstan sərhədində təhvil verilməsinin videokadrları internetdə yayılıb. Xatırladaq ki, rəsmi Bakı Ağdam rayonundakı minalanmış ərazilərin xəritələri müqabilində 15 erməni əsgərini İrəvana qaytardı. Hərbçilərin təhvil verilməsi günü Ermənistanın baş naziri vəzifəsini icra edən Nikol Paşinyan onların adlarını Feysbuk səhifəsində yayımladı. Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi tutulan erməni hərbçilərinin Azərbaycanın azad edilmiş bölgələrindən birinin mina xəritələrinin alınmasına cavab olaraq təhvil verildiyini təsdiqlədi.

Xarici İşlər Nazirliyi, baş nazir İrakli Qaribaşvilinin rəhbərlik etdiyi Gürcüstan hökumətinin humanitar aksiyanın həyata keçirilməsində dəstəyini qeyd etdi:

"Əldə edilən razılığa görə, 12 iyun 2021-ci ildə, Ermənistan tərəfindən Ağdam rayonuna yerləşdirilmiş 97 min tank əleyhinə və piyada əleyhinə minaların xəritələrini təqdim etməsi müqabilində, həbs olunan 15 erməni Gürcüstan nümayəndələrinin iştirakı ilə Azərbaycan-Gürcüstan sərhədində Ermənistana təhvil verildi"- Xarici İşlər Nazirliyi bəyan edib.

Azərbaycan Xarici İşlər Nazirliyi, mina xəritələrinin əldə edilməsinin mina təmizlənməsi mütəxəssisləri də daxil olmaqla on minlərlə Azərbaycan vətəndaşının həyatını və sağlamlığını xilas edəcəyini və Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin Ağdamda başlatdığı yenidənqurma layihələrini və məcburi köçkünlərin geri qaytarılmasını sürətləndirəcəyini əlavə etdi.

Xatırladaq ki, 2-ci Qarabağ müharibəsi bitdikdən sonra Prezident İlham Əliyev dəfələrlə minalanmış ərazilərin xəritələrinin verilməsini tələb etmişdi, lakin Ermənistan xəritələri təhvil verməmişdi, bu səbəbdən azad edilmiş ərazilərdə həm hərbi, həm də mülki şəxslərin minaya düşmə halları mütəmadi olaraq baş verirdi.

Azərbaycan Respublikası Baş Prokurorluğunun verdiyi məlumata görə, 10 noyabr 2020-ci il tarixindən 5 iyun tarixinədək Azərbaycanın azad edilmiş ərazilərində mina partlaması nəticəsində 7 hərbi qulluqçu və 20 mülki şəxs həlak olub, daha 86 hərbi qulluqçu və 29 mülki şəxs yaralanıb.

Qurtuluş və birlik günü

15 iyunda Azərbaycanda Milli Qurtuluş Günü qeyd olundu. 28 il əvvəl bu gün ümummilli lider Heydər Əliyev Milli Məclisin iclasında dövlətçiliyin gələcək inkişafı üçün yeni strategiya elan etdi və bu gün Azərbaycan Respublikasının tarixinə Milli Qurtuluş Günü kimi daxil oldu. Bu tarixdə xalqın istəyi ilə Heydər Əliyev 2-ci dəfə hakimiyyətə qayıtdı və Ali Şuranın sədri seçildi. Sonra ictimai və siyasi sabitlik bərpa edildi, vətəndaş müharibəsi təhlükəsi aradan qalxdı və Azərbaycanın inkişafı sürətlə başladı. Azərbaycan dünya arenasında yeni səviyyəyə çıxdı.

1997-ci ildə deputatlar 15 iyunun Azərbaycanın Milli Qurtuluş Günü elan edilməsi təklifi ilə çıxış etdilər. Bayramla əlaqədar olaraq Prezident İlham Əliyev və Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyeva sosial şəbəkələrdə Azərbaycana sabitlik və birlik diləyən yazılar dərc etdilər.

Yeni hava limanından uçuş

Qarabağdakı Füzuli şəhərinin yeni hava limanından ilk uçuş bu ilin sentyabrında başlayacaq. Bunu hava limanının tikintisi ilə məşğul olan şirkətin baş direktoru Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevlə söhbətində bildirdi. Azərbaycanın Füzuli şəhərindəki hava limanı 2021-ci ilin sonuna qədər tam istismara verilə bilər. Bu ərəfədə Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev Füzuli rayonuna səfəri çərçivəsində Füzuli Beynəlxalq Hava Limanının tikinti işlərinin gedişi ilə tanış oldu.

Beynəlxalq hava limanının inşasına 2021-ci ilin yanvarında başlanıb. Uçuş-enmə zolağının uzunluğu 3000 metr, eni 60 metr olacaq. Hər iki tərəfdən enişlər təmin edilir. Bu günə qədər uçuş-enmə zolağının və perronun döşənməsi üçün torpaq işləri tamamlanıb. Perron 60 min kvadrat metr ölçüsündədir və təxminən 8 Airbus A320 təyyarəsini qəbul edə bilər. 170 maşınlıq park yeri də olacaqdır. Proqrama əsasən, burada ilk sınaq uçuşu sentyabrın 5-də reallaşacaq.

Bundan əlavə, Füzuli və Şuşa şəhərlərini hava limanı ilə birləşdirəcək bir yol inşa olunur. Füzulidəki hava limanı, Azərbaycanın işğaldan azad edilmiş ərazilərində Qarabağda inşası planlaşdırılan 3 hava limanından birincisi olacaq.

Cinayətlərə görə cəza

Bakı hərbi məhkəməsi ərəfəsində Azərbaycana qarşı terror fəaliyyətində ittiham olunan Livan vətəndaşı Viken Eucekçyana hökm oxundu. Məhkəmə qərarı ilə cinayətkar 20 il həbs cəzasına məhkum edildi. Muzdlu ilk 5 ili həbsxanada keçirəcək, qalan müddət isə ciddi rejimli koloniyada qalacaq.

İstintaqın materiallarına görə, 29 sentyabr 2020-ci ildə Beyrut sakini, 42 yaşlı Livan Respublikasının vətəndaşı Viken Eucekçyanın 2500 dollar maddi mükafat müqabilində işğal altındakı Azərbaycan ərazilərində hərbi əməliyyatlarda muzdlu kimi iştirak etmək təklifini qəbul etdiyi bilinir. Bu məqsədlə, həmin gün mütəşəkkil bir qrupun tərkibində digər şəxslərlə birlikdə Ermənistanın ərazisindən mühafizə olunan dövlət sərhədini nəzarət-buraxılış məntəqələri xaricindən keçərək digər muzdluların olduğu əraziyə gəlib. İstintaqın nəticələrinə görə, Viken Eucekçyana Azərbaycan Respublikasının qanunvericiliyinə əsasən, "Hərbi qarşıdurmada və ya hərbi əməliyyatda muzdlu kimi iştirak", "Bir qrup şəxs tərəfindən əvvəlcədən qəsd yolu ilə törədilən terrorizm" maddələri ilə ittiham irəli sürülmüşdür.

Vəziyyət həddən artıq gərginləşib

Erkən parlament seçkiləri ərəfəsində Ermənistanda vəziyyət qızışır. Yerevanda Paşinyanın tərəfdarları ilə müxalifət qüvvələri arasında dava-dalaş baş verir. Belə ki, "Çiçəklənən Ermənistan" partiyasının qərargahının işçiləri ilə müvəqqəti baş nazir Nikol Paşinyan tərəfdarları arasında mübahisəyə çevrilən və polis əməkdaşları tərəfindən ayrılmalı olan qarşıdurma baş verib.

Qeyd etmək lazımdır ki, Paşinyan özü seçkilərə 5 gün qalmış vəziyyəti istiləşdirir. Bir gün əvvəl, o, bütün vətəndaşları 21 iyun tarixində parlament seçkilərindəki qələbəsini qeyd etmək üçün İrəvanın Respublika Meydanına dəvət etdi. Paşinyanın özünə görə, bu tarix, onun dediyi kimi, "polad inqilabı"nın başlanğıcı hesab edilə bilər.

Xatırladaq ki, Lori yaşayış məntəqəsindəki təbliğat-təşviqat zamanı Paşinyana “polad mandat” təqdim olunmuşdu. Sonra müvəqqəti baş nazir, qalib gələcəyi təqdirdə "kadr poqromu" təşkil etmək istədiyini söylədi. Baş nazirin sözlərinə görə, məhz bu, ölkə vətəndaşlarının tələb etdiyi şeydir.

Eyni zamanda, hazırda erməni seçicilərin səsi uğrunda mübarizə gedir. GALLUP Beynəlxalq Assosiasiyasının bu yaxınlarda dərc etdiyi rəy sorğusunun nəticələrinə görə, Robert Köçəryanın rəhbərlik etdiyi “Ermənistan” parlament bloku, müvəqqəti baş nazir Paşinyanın rəhbərlik etdiyi “Vətəndaş sazişi” partiyasından daha yüksək göstərici qeydə aldı. Yeni sosioloji sorğunun nəticələrinə görə, respondentlərin 24,1%-i "Ermənistan" blokuna, 23,8% -i "Vətəndaş Sazişi" partiyasına səs verməyə hazırdır.

Tərcümə - Elçin Bayramlı

Yazı Azərbaycan Respublikasının Medianın İnkişafı Agentliyinin maliyyə dəstəyi ilə "İctimai və dövlət maraqlarının müdafiəsi" istiqaməti çərçivəsində hazırlanıb