Valideynlərin çıxılmaz vəziyyətə gəldikləri dövrlərdən biri övladlarının qəzəblə qarşılaşdığı və öhdəsindən gələ bilmədikləri vəziyyətdir. SİA-nın Türkiyə mətbuatına istinadən verdiyi məlumata görə, tələbləri yerinə yetirilmədikdə, bəzi uşaqlar bağırmaq, vurmaq, ağlamaq kimi metodlardan istifadə edə bilərlər.
Məyusluq, gərginlik, zorlanma
Qəzəb insanın ən əsas hisslərindən biridir. Qəzəb məyusluq, çətinlik və ümidsizlik kimi bir çox vəziyyətdə baş verir. Hirs müəyyən dozalarda normal hesab edilə bilər. Müşahidələrə əsasən, uşaqların əsəbi kiçik yaşlarından bəri olur.
1 yaşında olan uşaqlarda qəzəb hücumlarına rast gəlinir. Bu, uşaqların ilk addımlarını atdıqları, ətraf mühiti araşdırdıqları və müstəqillik hisslərini tanımağa başladıqları dövrdür. Bu dövrdə, uşaqlarda “yox” cavabı qəbul etməyən və maneələrlə qarşılaşan quruluş olur.
Bəs bu vəziyyətdə ailələr nə edə bilər? "Uşağım nə istəsə etməli və heç vaxt qarşısını alınmamalıdır", "Niyə övladım qəzəbinə hakim ola bilmir?" bu kimi suallar ola bilər.
Uşaqlarda dil inkişafının artımı qəzəbin zəifləməsində təsirli ola bilər. Dil və nitqin istədiklərini ifadə etmək üçün təsirli vasitə olduğunu kəşf edən uşaqlar qəzəbini idarə etməyə başlaya bilər.
Diqqət çatışmazlığı uşaqlarla bağlı bir çox problemin əsas səbəbi ola bilər. Uşaq ilə ailə arasındakı əlaqə yetərli olmadıqda qəzəb görülə bilər. Qəzəbli kiçik uşaqlar sakitləşə bilmir və valideynlərinin diqqətinə ehtiyac duyurlar.
Ailənin qayğısının yanında qəfil dəyişikliklər də uşaqların qəzəblənməsinə səbəb ola bilər. Valideynlərdən birinin evi tərk etməsi və ya yeni qardaş ya bacı olması uşaqlarda qəzəbə səbəb ola bilər.
Qəzəb hücumları, uzun müddət evdə olan uşaqlarda da görülə bilər. Pandemiya dövrünün təsiri ilə uşaqlar həddindən artıq stres yüklənməsi ilə qarşılaşa bilərlər.
Əsəbi olan uşaqlara münasibət çox vacibdir. Valideynlər övladının nədən təsirləndiyini bilirsə, ortaya çıxmazdan əvvəl tənqidlərin qarşısını ala bilərlər.
Həlli yolu nədir?
Valideynlər uşaqlar üçün örnəkdir. Buna görə də, uşaqlarla qurulacaq düzgün ünsiyyət kanalları, hirs duyğularını tanımağı və idarə etmələrini asanlaşdırır.
Uşaqlarda görülən əsəbə cavab vermək qəzəb dozasını artıra bilər. Bu hallarda uşaqlarla söhbət etmək və ya gözlə əlaqə qurmaq lazımdır.
Uşaqlarla keyfiyyətli vaxt keçirilməlidir. Keyfiyyətli vaxt, ailə ilə uşaq arasındakı əlaqəni gücləndirərək, uşaqların emosional tarazlığını qoruyur.
Uşaqlar hirsləndikdə, valideynlər dərhal istədiklərini edə bilərlər. Bu davranış qəzəbi müvəqqəti olaraq aradan qaldıra bilər, ancaq bu həll yolu deyil və qəzəb davranışının gücləndirilməsinə səbəb ola bilər.
Ayşən Vəli