Koronavirus epidemiyasını yarımçıq tədbirlərlə məğlub edə bilərikmi? Yoxsa dayanaq və peyvəndi gözləyək? İndi virus niyə güclüdür? Harada hansı nəticələr verdi və hansı tədbirlər gördülər? Nə vaxt və necə yarandı? Siyasi Məlumat Mərkəzinin baş direktoru Aleksey Muxin bu barədə "Pravda"nın Qeyri-adi Həftə proqramının aparıcısı İnna Novikovaya danışıb.
- Aleksey, son vaxtlar hadisələr xoş deyil. Karantinlə, koronavirus pandemiyası ilə, indi bizi əhatə edən reallıqla başlayaq. Yazda narahat idik və qorxurduq, amma bu, indiki ilə müqayisədə bir uşaq bağçasının orta qrupu səviyyəsində idi.
- Niyə?
- Heç olmasa yoluxma sayına görə.
- Kəmiyyət burada heç bir rol oynamır. Hörmətli epidemioloqlarımızın bildirdiyinə görə, dünyada 500 milyondan çox insan yoluxub. Virusun bunlardan uzağı 1 faizi üçün ölümcül olduğuna görə, bəşəriyyət üçün çox ciddi bir təhdiddən danışa bilmərik.
Ancaq bəşər sivilizasiyası üçün təhlükə, daha əvvəl də söylədiyimiz formada ortaya çıxdı. Müxtəlif ölkələrdəki sivil toplumların reaksiyası bu ölkələrin iqtisadiyyatları üçün çox spesifik və çox dağıdıcı idi.
Buna görə də, indi həqiqətən nə baş verdiyini düşünür, gələcəyimizi proqnozlaşdırmağa və hətta dizayn etməyə çalışırıq. Və bu bizim təbii haqqımızdır.
İlk dalğa olanda virus insanla tanış oldu, zəif tərəflərimizi tapdı. İndi ayrı-ayrı qruplara, necə deyərlər, COVID-in ilk dalğasından düzgün nəticə çıxarmayanlara təsir göstərir.
Bu:
məhdudiyyətsiz istehlakı azaltma,
ətrafı zibilləməyi dayandırma,
dünya okeanına zibil atmağı dayandırma,
yaşıl iqtisadiyyatı inkişaf etdirmək və s. idi.
Bu məhdudiyyətsiz istehlaka qayıdan ölkələr və cəmiyyətlər indi 2-ci mərhələdir, üçüncüsü də olacaq, əziyyət çəkəcəklər ta ki, bütün insanlar bu sadə dərsi başa düşülənə qədər.
Bu tələblərə uyğun davranan, bu bəla ilə həqiqətən formalaşdırılan və indiki vəziyyətdə insan sivilizasiyasının üzləşdiyi çətinliklərə adekvat cavab verən ölkələr özlərini normal və rahat hiss edirlər.
Özlərini bir araya gətirən və çaxnaşmayan ölkələr uğurla inkişaf edir. Diqqət yetirin ki, Çin iqtisadi böyümə sürətinə qayıdır- Amerika Birləşmiş Ştatlarının onlara qarşı qəribə ittihamlarını tamamilə rədd edərək.
Xatırladım ki, bu tip viruslar Çində olsa da, Amerika alimləri tərəfindən Amerika pulu ilə inkişaf etdirilmişdir. Üstəlik, 2015-ci ildə bu vəziyyət elmi ictimaiyyətdə tamamilə şəffaf idi və heç bir sual doğurmadı. Günahlandıracaq birinə ehtiyac duyduqda ABŞ-da Çin günahkar çıxarmağa çalışdı.
İndi əsas odur ki, bütün bu hadisələrin əsas faydalanıcısının kim olduğunu anlamaqdır. Və bu hadisələrdən əsas faydalananların bu yeni reallıqda yol tapan və yaxşı pul qazanan maliyyə və sənaye qruplarına rəhbərlik edən varlı insanlar olduğu ortaya çıxdı.
Onların mövqelərinin Forbes-də necə yüksəldiyinə diqqət yetirin. Buna görə də çox bədbin proqnozlar hazırlaya bilərəm.
- Düzgün istehlak nümunəsi olaraq Çini qeyd etdiniz?
- Xeyr, düzgün reaksiya. Çin risk altında olsa da, əksinə, çox zibil və tullantılar istehsal etdiyi üçün ən zəhərli ölkədir. Nə Paris Sazişinə, nə də hər hansı bir protokola qoşulmaması təəccüblü deyil. İnadla sənayeləşməsini inkişaf etdirməyə davam edir.
Bəli, bunu daha çox ekoloji cəhətdən təmizləşdirməyə çalışır, amma bu günə qədər heç bir nəticə görünmür. Çin burada pis bir nümunə kimidir, düzdür, bunun öhdəsindən gəldilər, amma yenə də qlobal iqtisadiyyatın lokomotivi olmağa çalışırlar.
Çox məhdud bir ərazidə, üzərində daim duman dayanan sıx bir istehsal zonası inkişaf etdirirlər. Bu cəhətdən, dünya birliyinin yerində olsaydım Çinlə işləyərdim, çünki onlar bizi yenicə çıxmağa başladığımız çökmə vəziyyətinə qaytarmaq riskini daşıyırlar.
- COVID ilə "uğurlu" münasibətlərinin səbəbi çox intizamlı olmaları, hər şeyi bir anda bağlamaları və düzgün tədbirlər görmələri deyil. Bunu nə İtaliya, nə Rusiya, nə də Amerika həyatlarında heç vaxt etməyəcək. Almaniyada və Avropanın hər yerində karantinə qarşı etirazlar var. ABŞ xəstə və ölülər arasında çempiondur, lakin eyni zamanda koronavirusdan qorunma tədbirlərinə qarşı etirazlar var.
- Birincisi, Çində neçə hadisə və ölüm olduğu ilə bağlı dəqiq məlumatımız yoxdur, çünki Çin sadəcə, bunu vermir. İkincisi, Çində daxili uçuşlar ləğv edilməyib.
Bəli, bir neçə şəhər bağlandı, hətta bir Vuhan əyaləti bağlandı, amma əslində, bunu yoxlaya bilməzsiniz. Çinin İsveç modelini izlədiyinə dair şübhələr var. Yalnız bütün dünyaya çox ciddi məhdudiyyətlərin olduğunu söylədi, amma əslində epidemioloji təhlükəni adi bir mövsümi xəstəlik kimi qəbul etdi. Belə bir ehtimal da var.
Çində nə baş verir, yalnız çinlilərin sözlərindən bilirik. Onların necə çalışdıqları və bu təhdidi ümumiyyətlə neytrallaşdırmağa çalışdıqları barədə məlumatımız yoxdur. Nəzərə alın ki, hələ də bir peyvəndi yoxdur.
Çin, məlumat yayma və ölkədəki bütün məlumatlar üzərində rəsmi oqarnların nəzarəti də daxil olmaqla, təhlükəsizlik duvarının arxasındadır.
Bu, Rusiyanın yolu deyil, çünki Rusiya kifayət qədər açıq, demokratik bir ölkədir. Burada hər kəs özü üçün kütləvi informasiya vasitəsini seçir və azadlığına və ya şüuruna uyğun məlumat yaymağa çalışır.
Söhbətləşdi: İnna Novikova
Tərcümə: Elçin Bayramlı