Müharibədən sonra alman qadın əsirlərinə nə etdilər?

31 Yanvar 2020 12:05 (UTC+04:00)

Nasist alman vətəndaşlarının əsir və konsentrasiya düşərgələrində saxlanılanların dəqiq sayı haqqında məlumat yoxdur. Çünki onlar həm SSRİ qoşunları tərəfindən, həm də müttəfiqlər tərəfindən əsir götürüldü və müharibə edən tərəflərin hər birinin məhbuslar üçün öz yaşayış yerləri var idi. Hətta belə düşərgələrin sayını dəqiqliklə müəyyənləşdirmək olmur. Sovet əsir düşərgələrində 2 mindən çox hərbi məhkumlar saxlanılırdı.

Mövcud məlumatlar, xüsusən də şahidlərin Alman qadın məhbuslarının tutulması ilə bağlı xatırlatmaları konsentrasiya düşərgələrindəki ağır vəziyyətdən xəbər verir.

ABŞ, Böyük Britaniya və Sovet İttifaqında İkinci Dünya Müharibəsi illərində bir neçə yüz min alman qadını əsr götürülərək düşərgələrdə işlədilirdi.

Almaniyanın Andernax şəhərində yerləşən ölüm düşərgələrində alman əsgərləri də daxil olmaqla təxminən 50 min məhbusun saxlanma şəraitini müşahidə edilib. Konsentrasiya düşərgəsi binalarsız, dəhlizlərə bölünmüş açıq bir sahə idi. Qadınlar üçün ayrı bir paddok var idi. Hamı açıq havada yatırdı, bir çox məhkumun çox vaxt isti paltarları belə olmurdu. 1945-ci ilin baharı soyuq, yağışlı və küləkli havasında məhkumlar çox zəif qidalarla, otdan öz şorbalarını bişirirdilər. Dizenteriyadan əziyyət çəkən insanlar tez zəifləyib və ölürdülər. Düşərgənin başında duran ABŞ komandanlığının kifayət qədər yemək və dərman təchizatı olsa da bunları məhbusların ehtiyacları üçün ayırmaq qadağan olunubmuş.

SSRİ müttəfiqlərindən fərqli olaraq almanlara bir millət olaraq daha da nifrət etdirdi. Sovetlərdə qadın əsgərlərlə yanaşı, müharibədən sonra Almaniyanın müttəfiq ölkələrindən minlərlə alman və digər millətlərin nümayəndələri ixrac edildi. 1945-ci ildə 19 yaşında bu şəhərdən gələn yüzlərlə digər Alman qadın və qızları arasında məcburi şəkildə SSRİ-yə işçi qüvvəsi olaraq götürülən Frida Helinskinin xatirələrində Sovet İttifaqında dörd illik kabus həyatını belə qeyd edib:

- “Sibirə üç həftəyə mal-qara vaqonlarında gətirilərəkən "quru çörək" verirdilər. Bir çoxunun isti paltarı olmayan əsrləri qalın qarın olduğu Arxangelsk şəhərinə gətirdilər. Qadınlar taxta daxmalarda yaşayırdılar. Baraj qurdular və 9 saat nahar etmədən işlədilər”.

Sonra Frida Helinski, bir daşlama sahəsindəki bir taxta müəssisəsində, kömür mədənində, bentonit zavodunda, tikinti işləri üçün qaya qazdığı yerlərdə çalışdı. Qadınlar on kiloqramlıq daşları səhərdən axşama qədər sürüdülər. Dörd il ərzində Frida ailəsi ilə heç bir əlaqəsi olmadı. Poçt Almaniyaya çatmadı, poçt şöbəsində tənzimləyici orqanlar tərəfindən maneə törədildi. 1949-cu ildə Helinski ailəsi haqqında Qırmızı Xaça yazmağı bacardı və qız qohumlarının sağ olduğunu ifadə edən cavab aldı.

1947-ci ildə ağır xəstə olan fərdi köçkünlər, əlillər evə qayıtmaq imkanı əldə etdilər. 1949-cu ilin sonlarında Frida Helinski də ayrıldı. Sovet düşərgələrində iş və yaşayış şəraitini xatırlayaraq dedi: "Nə üçün hələ diri olduğumu bilmirəm - Sovet İttifaqında onlarla həmvətənim ağır iş və xəstəlikdən öldü".