Yer üzündəki həyat planetimizdə yaranmayıb..?

31 Dekabr 2025 21:44 (UTC+04:00)

...Yer üzündə həyat planetimizdə yaranmamış, Marsdan meteoritlər vasitəsilə gətirilmiş ola bilər. Tədqiqatçılar bu nəticəyə Günəş sisteminin erkən tarixi, qədim Marsdakı şərait və ilk orqanizmlərin Yer üzündə peyda olma vaxtı haqqında məlumatları təhlil edərək gəliblər.

SİA xəbər verir ki, bu barədə The Conversation məlumat verib.

Mars təxminən 4,6 milyard il əvvəl, Yer isə təxminən 4,54 milyard il əvvəl yaranıb. İlk yüz milyonlarla il ərzində hər iki planet isti olub, lakin sonra soyumağa başlayıb. Mövcud düşüncəyə görə, erkən Marsda sıx atmosfer və maye su - çaylar, göllər və ehtimal ki, okeanlar olub.

Bu, onu erkən Yer kürəsinə bənzər şəkildə həyatın mənşəyi üçün potensial olaraq uyğun hala gətirib.

Yer üzündəki vəziyyət təxminən 4,51 milyard il əvvəl Teya protoplaneti ilə nəhəng bir toqquşmanın baş verməsi və nəticədə Ayın əmələ gəlməsi ilə mürəkkəbləşib.

Alimlərin fikrincə, bu hadisə planetin səthini tamamilə əridib və əgər həyat o nöqtədə mövcud olsaydı, onun yaşaması ehtimalı az olardı.

Yer kürəsindən fərqli olaraq, Mars oxşar qlobal fəlakətlərlə qarşılaşmayıb, ona görə də hipotetik erkən həyat orada daha davamlı inkişaf edə bilərdi.

Yer üzündə həyatın Mars mənşəyinə maraq bütün canlı orqanizmlərin son universal ortaq əcdadının - LUCA-nın yaşının son hesablamalarından sonra artıb.

Yenidənqurma işlərinə görə, o, təxminən 4,2 milyard il əvvəl, Ayın əmələ gəlməsindən cəmi 290 milyon il sonra mövcud olub.

Bu o deməkdir ki, Yer üzündə həyat nisbətən qısa geoloji ...“Mars hipotezi"nin tərəfdarları mikroorqanizmlərin Marsın səthindən atılan meteoritlərlə Yerə gələ biləcəyini və şərait əlverişli olduqda burada yerləşə biləcəyini irəli sürürlər.

Lakin bu ssenari həyatın eyni vaxtda bir neçə ekstremal mərhələdən sağ çıxmasını tələb edir: güclü zərbə, kosmosa atılma, radiasiyaya uzun müddət məruz qalma və sonra Yer atmosferinə daxil olmaq və səthə təsir..

LUCA-nın genetik məlumatları göstərir ki, o, hidrotermal dəliklər kimi isti və düşmən mühitlərə uyğunlaşıb, lakin kosmik şəraitə uyğunlaşma əlamətləri aşkar edilməyib. Təcrübələr və modellər göstərir ki, yalnız son dərəcə davamlı mikroorqanizmlər, məsələn, sporlar əmələ gətirənlər, planetlərarası məkanda yaşaya bilər və yalnız böyük bir meteorit daxilində qorunduqda.

Əksər mütəxəssislər hesab edirlər ki, Marsdan Yerə həyatın köçürülməsi ideyası fizika və kimya qanunlarına uyğun olsa da, planetimizdə həyatın kortəbii şəkildə yaranma ehtimalı daha azdır.

Onlar inanırlar ki, bir neçə yüz milyon il erkən Yer kürəsindəki mürəkkəb kimyəvi proseslərin ilk canlı sistemlərin yaranmasına səbəb olması üçün kifayət qədər vaxtdır.

Nazlı Almuradova