...İtaliyada, Sardiniya boyunca sement və ya metal dayaqlar olmadan tikilmiş nəhəng daş qüllələr ucalır. Tunc dövrünə aid olan bu qədim tikililər zəlzələlərə, eroziyaya və zamanın keçməsinə baxmayaraq toxunulmaz qalmışdır.
Qeyd edilməlidir ki, belə bir sabitliyin necə əldə edildiyini sual altına qoyur.
Nuragi kimi tanınan qüllələr təxminən eramızdan əvvəl 1800-700-cü illər arasında inşa edilmiş və təcrid olunmuş dairəvi qüllələrdən tutmuş mürəkkəb istehkam komplekslərinə qədər bir neçə forma almışdır.
SİA-nın məlumatına görə, Arkeonews yazır ki, Auqusto Bortolussinin rəhbərliyi ilə bu yaxınlarda aparılan bir araşdırma onların tikintisini ədədi simulyasiyalardan istifadə edərək araşdırmışdır.
Tədqiqat göstərib ki, qüllələrin möhkəmliyi yalnız böyük daş bloklarından deyil, həm də daxili və xarici divarlar arasında yerləşdirilmiş torpağın, çınqılların və kiçik daşların sıxılmış doldurulmasından asılı idi.
Hər qüllənin mərkəzində içəri əyilmiş daşların yığılmasından əmələ gələn bir tolos kamerası yerləşirdi. Təkcə bu halqalar qeyri-sabit idi və öz ağırlıqları altında çökə bilərdi. Kameranı əhatə edən doldurucu təzyiq altında sıxılmış, içəri itələyən üfüqi bir qüvvə yaratmış və daş halqaları vahid struktur sisteminə sabitləşdirmişdir.
Eyni zamanda, bu təzyiq sürtünmə yolu ilə bu qüvvəyə müqavimət göstərmək üçün son dərəcə ağır daş bloklardan tikilmiş xarici divara da xaricə itələmişdir.
Tədqiqat həmçinin qüllələrin necə tikildiyini də aydınlaşdırmışdır.
İnşaatçılar strukturu təbəqələr şəklində tikmiş, yuxarıya doğru davam etməzdən əvvəl hər səviyyədə daxili daşlar, xarici daşlar və doldurucu yerləşdirmişlər.
Bu metod tikinti prosesi boyunca sabitliyi təmin etmiş və yazılı nəzəriyyə və ya riyaziyyat olmadan əldə edilən struktur balansının praktiki anlayışını əks etdirmişdir.
Bir neçə abidənin UNESCO-nun Dünya İrsi Saytları kimi daxil edilməsi nəzərdən keçirilir. Nuragenin uzun müddət mövcudluğu göstərir ki, diqqətli müşahidə və təcrübə Tunc dövrü inşaatçılarına müasir fizikanın yalnız bu yaxınlarda izah etdiyi qüvvələri idarə etməyə imkan vermişdir.
Nazlı Almuradova