Kaliforniya Universitetinin Berkli alimləri Yer kürəsindəki fəsillərin hətta qonşu bölgələrdə belə sinxronlaşdırılmadığını aşkar ediblər.
SİA-nın məlumatına görə, tədqiqat "Nature" jurnalında dərc edilib.
Komanda eyni yarımkürədə enlik, hündürlük və ya yerdəki yaxınlığın mütləq ardıcıl mövsümi ritm demək olmadığını aşkar edib.
Bəzi yerlərdə yaz və ya pik bitki örtüyü böyüməsi xeyli tez baş verir, digərlərində isə bölgələr bitişik olsa da, gecikir. Tədqiqatçılar bu nəticəyə son iki onillikdə Yer ekosistemlərinin peyk müşahidələrini araşdırdıqdan sonra gəliblər.
Bu məlumatlardan istifadə edərək, onlar quruda mövsümi dəyişikliklərin ətraflı xəritəsini tərtib edərək iqlim və landşaft tərəfindən formalaşdırılan unikal "təbii zaman zonaları"nı aşkar ediblər.
Nəticələr göstərdi ki, xüsusilə güclü mövsümi desinxronizasiya yüksək biomüxtəlifliyə malik bölgələr üçün xarakterikdir. Müəlliflərin fikrincə, bu cür dəyişkənlik bir-birinə yaxın müxtəlif yaşayış mühiti şəraiti yarada və zamanla növlərin təkamülünə təsir göstərə bilər.
Məsələn, qonşu ərazilərdəki bitkilər fərqli vaxtlarda çiçəklənirsə və ya resurslar fərqli vaxtlarda mövcud olursa, bu, heyvanların çoxalma mövsümlərini dəyişə və hətta populyasiyalar arasında cütləşmənin qarşısını ala bilər. Uzunmüddətli perspektivdə bu cür fərqlər yeni növlərin əmələ gəlməsinə səbəb ola bilər.
...Yaxşı bir nümunə Arizona ştatının Feniks və Tuson şəhərləridir. Nisbi yaxınlıqlarına baxmayaraq, biri qışda, digəri isə yay mussonlarında pik yağıntı ilə qarşılaşır və bu da fərqli ekosistemlər yaradır. Aralıq dənizi iqlimi olan bölgələrdə oxşar dəyişikliklər müəyyən edilmişdir ki, burada bitki örtüyünün pik artımı dünyanın digər hissələrinə nisbətən daha gec baş verir, - deyə tədqiqatçılar izah ediblər.
Müəlliflər vurğulayırlar ki, fəsillərin "vahid təqvimini" fərz edən iqlim və ekoloji modellər real mənzərəni həddindən artıq sadələşdirir. İqlim dəyişikliyinin təbiətə və insanlara təsirini daha dəqiq proqnozlaşdırmaq üçün yerli fərqlərin nəzərə alınması vacibdir.
Nazlı Almuradova