Son illər marketlərdə endirimli məhsulların üzərinə tətbiq olunan “1 alıcıya 2 ədəd”, “1 nəfərə 1 paket”, “limitli satış” kimi məhdudiyyətlər daha tez-tez müşahidə edilir. Bu, bəzən istehlakçılar tərəfindən narazılıqla qarşılanır, lakin pərakəndə satış sektorunun qaydaları və bazar mexanizmləri göstərir ki, limitlərin arxasında həm iqtisadi, həm logistik, həm də sosial səbəblər dayanır. Məhsul qıtlığının qarşısının alınmasından tutmuş sui-istifadə hallarının məhdudlaşdırılmasına qədər geniş səbəblər bu təcrübəni zəruri edir.
SİA mövzu ilə bağlı araşdırma edib.
Süni tələbatın qarşısını almaq
Endirim elan olunduqda bəzi istehlakçılar ehtiyaclarından artıq məhsul toplayır. Bu davranış bazarda süni qıtlıq yaradır və digər alıcıların endirimdən yararlanmasına mane olur. Marketlər bu kimi halların qarşısını almaq üçün limit tətbiq edir ki, məhsullar daha çox insan arasında bölünsün.
“Reseller”lərin qarşısını almaq
Bəzi şəxslər endirimli məhsulları toplu şəkildə alıb daha sonra bazarda, sosial şəbəkə mağazalarında və ya digər satış kanallarında baha qiymətə yenidən satırlar. Bu, həm qiymət manipulyasiyasına səbəb olur, həm də real istehlakçının zərərinə işləyir. Limit qoymaqla marketlər bu sui-istifadə hallarını məhdudlaşdırır.
Məhsul anbar dövriyyəsinin tənzimlənməsi
Endirimlər adətən məhsulun son istifadə tarixi yaxınlaşdıqda, yeni partiya gəlmədən əvvəl, stok optimallaşdırılması məqsədilə təşkil olunur. Market istəmir ki, məhdud miqdarda olan bu məhsul bir neçə alıcı tərəfindən birdəfəlik “süpürülüb” aparılsın. Məqsəd məhsulu mümkün qədər çox müştəriyə çatdırmaqdır.
Alıcı axınının idarə olunması
Kütləvi endirim zamanları (Bayram kampaniyaları, Black Friday və s.) birdən-birə çox sayda alıcı axını yaradır. Məhsulların məhdudlaşdırılması kütləvi toplanmanın, market daxilində sıxlığın, kassalarda gərginliyin qarşısını almağa kömək edir.
Marketin reputasiyasının qorunması
Endirim elan edən marketlərin tez bitən məhsullar səbəbindən narazılıqla üzləşməsi geniş yayılmışdır. Məhdudiyyətlər tətbiq etməklə marketlər endirimli məhsulun daha uzun müddət vitrinlərdə qalmasını, daha çox müştərinin kampaniyanı hiss etməsini təmin edir və bununla reputasiya risklərini azaldır.
Təchizat zəncirində qeyri-stabillik
Son illər qlobal logistika xərcləri, istehsal fasilələri və idxal-ixrac dəyişiklikləri bəzi məhsulların stabil təminatını çətinləşdirir. Xüsusilə yağ, şəkər, un, yumurta, uşaq məhsulları kimi məsulların həm endirimli, həm də limitli satılması təchizat risklərini idarə etmək üçündür.
Sosial ədalət prinsipini qorumaq
Marketlər üçün önəmli məqamlardan biri də sosial narazılıqları minimuma endirməkdir. Məhsulu hamının ala bilməsi üçün limit tətbiqi bir növ sosial ədalət mexanizminə çevrilib. Xüsusən aztəminatlı ailələr üçün məhsulların əlçatanlığı vacib amildir.
Marketin marketinq strategiyası
Limitlər bəzən kommersiya qərarı kimi də tətbiq olunur. Məhsulu daha “arzuolunan”, daha “səlahiyyətli” göstərmək üçün limitlər psixoloji təsir mexanizmi rolunu oynayır. Bu, marketingdə “scarcity marketing” adlanır.
Marketlərdə endirimli məhsullara qoyulan limitlər sadəcə satış məhdudiyyəti deyil, həm bazar mexanizmlərinin, həm logistikanın, həm də sosial faktorların tələb etdiyi bir idarəetmə formasıdır. Məqsəd həm satışın ədalətli aparılması, həm bazarın stabil saxlanılması, həm də istehlakçı narazılıqlarının qarşısının alınmasıdır.
Ayşən Vəli