“Marsda zaman fərqli şəkildə hərəkət edir...”

4 Dekabr 2025 01:14 (UTC+04:00)

...ABŞ-dakı Milli Standartlar və Texnologiya İnstitutunun fizikləri ilk dəfə olaraq Marsda saatların Yer kürəsindən nə qədər sürətli işlədiyini hesablayıblar.

Marsda bir gün təxminən 477 mikrosaniyə "irəliləyir" və bu, orta qiymətdir. Marsda bir il ərzində bu fərq planetin orbiti və səma cisimlərinin təsiri səbəbindən əlavə ±226 mikrosaniyə dəyişə bilər.

SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, tədqiqat The Astronomical Journal (AstroJournal) jurnalında dərc edilib. Eynşteynin nisbilik nəzəriyyəsinə görə, zamanın keçməsi cazibə qüvvəsindən və cismin sürətindən asılıdır.

Cazibə qüvvəsinin zəif olduğu yerdə saatlar daha sürətli işləyir.

Marsda cazibə qüvvəsi Yer kürəsindən təxminən üç dəfə zəifdir, buna görə də yerli vaxt "sürətlənir".

Alimlər Marsın səthində "dəniz səviyyəsi sıfırı"na bərabər olan bir nöqtə seçiblər və orada zamanın necə işləyəcəyini hesablayıblar.

Saatların ardıcıl olaraq 56 mikrosaniyə daha sürətli işlədiyi Aydan fərqli olaraq, Mars əhəmiyyətli gündəlik dəyişikliklər göstərir.

...Bu, Ay üçün olduğundan daha mürəkkəb bir iş idi. Mars qeyri-xətti dörd gövdəli sistemin bir hissəsidir və bu cür hesablamalar inanılmaz dərəcədə əmək tələb edir, - deyə Patla qeyd edib.

Yarım millisaniyədən az fərq əhəmiyyətsiz səslənir, lakin bu cür dəyərlər rabitə və naviqasiya üçün vacibdir.

Müasir 5G şəbəkələri 0,1 mikrosaniyəyə qədər dəqiqlik tələb edir; planetlərarası rabitə daha sərt standartlar tələb edəcək. Hazırda Yer və Mars arasında bir siqnal 4 ilə 24 dəqiqə arasında davam edir. Lakin iki planetin saatları sinxronlaşdırılarsa, məlumat itkisi və ya ötürmə gecikmələri olmadan davamlı rabitə şəbəkələri qurmaq mümkün olacaq. Alimlər əmindirlər ki, bu hesablamalar gələcək "günəş" vaxt sisteminin - bir gün təkcə Yer kürəsində deyil, həm də Ayda, Marsda və digər planetlərdə işləyəcək vahid bir standartın əsasını təşkil edəcək.

Nazlı Almuradova