...Çernobıl Təcrid Zonası uzun müddətdir ki, insanlar üçün təhlükəli bir yerin simvolu olub. Lakin bəzi orqanizmlər üçün bu ərazi ölüm hökmü deyil, yeni bir ev olduğunu sübut edib. İnsanlar dağılmış reaktora girməkdən çəkinsələr də, digər həyat formaları inkişaf etməyə və uyğunlaşmağa davam edir.
SİA xəbər verir ki, ScienceAlert-ə görə, bunlardan ən qəribəsi planetin ən radioaktiv binalarından birinin divarlarında aşkar edilmiş qara göbələk Cladosporium sphaerospermumdur.
Həddindən artıq şəraitə baxmayaraq, göbələk nəinki sağ qalır, həm də olduqca yaxşı inkişaf edir.
Alimlər hesab edirlər ki, onun tünd piqmenti olan melanin xlorofil analoqu kimi çıxış edə bilər, ionlaşdırıcı şüalanmanın enerjisini udur və onu həyat üçün istifadə edir. Bu proses rəsmi olaraq radiosintez adlanır, baxmayaraq ki, hələ sübut olunmayıb.
...Bu, 1990-cı illərin sonlarında, tədqiqatçılar ilk dəfə dağılmış reaktorun içini araşdırdıqda başladı.
Təəccüblüdür ki, orada əksəriyyəti tünd və melaninlə zəngin olan bütöv bir göbələk koloniyası tapdılar.
Cladosporium sphaerospermum dominant növ idi və ən yüksək radiasiya səviyyələri onun nümunələrində qeydə alınıb.
Daha sonra bir qrup ABŞ alimi intriqanı daha da artıran təcrübələr apardılar.
Göbələk ionlaşdırıcı şüalanmaya məruz qaldıqda ölmədi və böyüməsini ləngitmədi. Əksinə, inkişafı sürətləndi və melanini öz xüsusiyyətlərini dəyişdi, sanki şüalanmaya təhlükə kimi deyil, əlavə bir qaynaq kimi cavab verirdi.
Bu, canlı orqanizmlərin tipik davranışına ziddir, çünki ionlaşdırıcı şüalanma molekulları məhv edə, DNT-ni parçalaya və hüceyrə ölümünə səbəb ola bilər.
Bundan əlavə, bu qeyri-adi davranış bütün oxşar göbələklərdə müşahidə olunmur.
Bəzi növlər radiasiya altında daha yaxşı böyüyür, digərləri isə sadəcə melanin tərkibini artırır, lakin sürətlənmiş böyümə nümayiş etdirmir.
Beləliklə, Cladosporium sphaerospermum-un unikallığı daha da nəzərə çarpır və onun özünəməxsusluğunun səbəbləri daha da aydınlaşır.
Alimlər göbələyin radiasiyanı qidalanma üçün deyil, ekstremal şəraitə tab gətirməyə imkan verən adaptasiya mexanizmi kimi istifadə etməsi ehtimalını istisna etmirlər. Lakin daha gözlənilməz bir ehtimal da mövcuddur: bəlkə də orqanizm dağıdıcı radiasiya enerjisini sağ qalma vasitəsinə çevirməyin bir yolunu tapıb.
Əli Babayev