1 dekabr – Laçın Şəhəri Günü Azərbaycan tarixinin yalnız uğurlu səhifəsi deyil, bir millətin zaman içindən keçərək özünə qayıdışının poetik və siyasi rəmzidir. Bu gün həm rəsmi dövlət yaddaşının mühüm nişanəsi, həm də uzun illərin ağrı, ümid və qürur üçlüyünün yekunlaşdığı xüsusi bir məqamdır. Laçın adı azərbaycanlı üçün yalnız coğrafiya deyil; strateji, mənəvi və psixoloji məna yüklü bir simvoldur. İşğal dövründə Laçın, Qarabağın ürəyinə gedən yolların qoparılmış damarını xatırladırdı, bu gün isə bərpa edilmiş suverenliyin ən parlaq nişanəsidir.
Azərbaycan üçün Laçının əhəmiyyəti nəyinki xəritə üzərində, həm də regionun siyasi nəbzində oxunan bir həqiqətdir. 2020-ci ilin siyasi-hərbi düzənində Laçının azad edilməsi Qafqazın güc balansını dəyişdi, Ermənistanın uzun illər “təhlükəsizlik çətiri” kimi təqdim etdiyi qondarma anlayışları alt-üst etdi və beynəlxalq hüququn real gücünü nümayiş etdirdi. Laçının geri qaytarılması münaqişənin yalnız taktiki yekunu deyil, strateji finalı idi; çünki Laçın olmadan Qarabağın bütövlüyündən, Azərbaycanın ərazi suverenliyinin tamlığından danışmaq mümkün deyildi.
Bu gün Laçın Azərbaycanın yeni inkişaf fəlsəfəsinin parlaq nümunəsinə çevrilir. Şəhər sıradan bərpa edilmir, tamamilə yenidən düşünülmüş planla qurulur – smart texnologiyaların, yaşıl enerjinin, müasir şəhərsalmanın, təhlükəsizliyin və ekoloji tarazlığın vəhdəti ilə. Laçın artıq sərhəd məkan deyil, Azərbaycan üçün yeni kommunikasiya və regional inteqrasiya qovşağıdır. Şuşa–Laçın–Kəlbəcər xətti yaxın illərin əsas iqtisadi və turizm üçbucağına çevrilmək potensialı daşıyır. Bu isə Laçının təkcə hərbi-siyasi yox, həm də iqtisadi və demoqrafik əhəmiyyətini artırır.
Ən mühümü isə odur ki, Laçının qayıdışı Azərbaycan cəmiyyətinin psixoloji təbəqəsində görünməz, amma güclü bir enerji oyatdı. Müharibə sonrası dövrdə Laçının adı insanlarda təkcə qələbə hissi oyatmır; o, 30 illik travmanın sağalması, dövlət-vətəndaş münasibətlərinin möhkəmlənməsi, tarixə olan inamın bərpası kimi qəbul edilir. “Laçın bizimdir” cümləsi bu gün milli özünüdərk prosesinin ən qısa, ən güclü ifadələrindən birinə çevrilib.
1 dekabrın Laçın Şəhəri Günü kimi qeyd edilməsi təkcə qələbənin təqvimə yazılması deyil, gələcək nəsillərə ünvanlanmış bir mesajdır: torpaq yalnız üzərində yaşadığın məkana çevriləndə deyil, onun mənəvi yaddaşı ilə nəfəs alanda dövlət olur. Laçın bu gün Azərbaycan üçün məhz belə bir məna daşıyır – səssiz qayıdışın dərinliyi, sükuta hopmuş zəfərin davam edən hekayəsi. Bu günün mahiyyəti təkcə xatırlamaq deyil, həm də gələcəyin müasir, təhlükəsiz və güclü Azərbaycan modelinə gedən yolun Laçından keçdiyini dərk etməkdir. Laçın qayıtdı və bu qayıdış Azərbaycan tarixində məğrur bir dövrün başlanması kimi əbədi qalacaqdır.
Elnarə Akimova
Milli Məclisin deputatı.