...Uzun müddət mərkəzləşdirilmiş hökumətin işi hesab edilən Pasxa adasında (Sakit Okeanın cənub-şərqində yerləşir və Çilinin bir hissəsidir-A.B.) yerləşən Moai heykəllərinin çoxsaylı fərqli icmaların yaradılması olduğu ortaya çıxıb.
SİA xəbər verir ki, bu, Binghamton Universitetinin alimlərinin gəldiyi nəticədir. Onların tədqiqatının nəticələri PLOS One jurnalında dərc edilib.
Moai ənənəvi olaraq əcdadların "donmuş üzləri" və güc simvolları kimi qəbul edilir, lakin yeni məlumatlar bu nəhəngləri kimin və necə yaratdığı barədə anlayışımızı dəyişdirir.
Qədim sənətkarların işinin təşkilini anlamaq üçün tədqiqat qrupu əsas Rano Raraku karxanasını dronlar və fotoqrammetriyadan istifadə edərək araşdırdı.
Nəticədə əldə edilən yüksək dərəcədə ətraflı 3D model ən kiçik iş izlərini aşkar etdi: yamaclar, taxçalar və şırımlar...
Bu məlumatlara əsasən, elm adamları müxtəlif tamamlanma mərhələlərində olan 426 moai, gələcək heykəlin formasını qeyd edən 341 xəndək, 133 boş taxça və heykəlləri yamacdan diqqətlə endirmək üçün iplərin bağlandığı beş daş sütun müəyyən etdilər.
Təhlillər karxananın 30 ayrı iş zonasına bölündüyünü ortaya qoydu. Hər zona özünəməxsus daş kəsmə texnikalarını nümayiş etdirdi və müəyyən bir heykəlin yaradılmasının bütün mərhələləri bu zona daxilində baş verdi.
Tədqiqatın aparıcı müəllifi Karl Liponun sözlərinə görə, bu struktur tək bir istehsal nəzarət mərkəzindən daha çox müstəqil emalatxanalar şəbəkəsini xatırladır.
Bu müşahidələr digər dəlillərlə uyğun gəlir.
Əvvəllər eyni alimlər qrupu moai-nin cəmi bir neçə nəfər tərəfindən hərəkət etdirilə biləcəyini, heykəli yelləyərək "yönəldilə" biləcəyini nümayiş etdirmişdi - yəni nəqliyyatın böyük bir heyət və ya ciddi idarəetmə tələb etmədiyi deməkdir.
Arxeoloji dəlillər həmçinin şirin su mənbələrinin tək bir güc mərkəzinə deyil, fərqli icmalara aid olduğunu göstərir. ...Ümumilikdə, bu məlumatlar Rapa Nui (Pasxa adası) cəmiyyətində icmaların həm əməkdaşlıq edə, həm də rəqabət apara biləcəyi mərkəzləşdirilməmiş bir quruluşa işarə edir. Moai-nin yaradılması hökmdarın əmri kimi deyil, öz qrupunun gücünü təsdiqləmək üçün bir yol kimi qəbul edilirdi.
Bunu Lipo qeyd edir.
Nazlı Almuradova