“Süni intellekt ənənəvi peşələri sürətlə dəyişdirir və yenilənməyə məcbur edir” - ŞƏRH EDİLDİ

"Süni intellektin sürətli inkişafı qlobal əmək bazarında yeni mərhələnin başlanmasına səbəb olur. Artıq bir çox ənənəvi peşələr SI-nin yaratdığı avtomatlaşdırma və rəqəmsal transformasiya qarşısında ciddi şəkildə geri çəkilməkdədir. Bu proses yalnız texnoloji dəyişiklik deyil, həm də iqtisadi strukturun tamamilə yenidən formalaşması deməkdir". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında iqtisadçı ekspert Asif İbrahimov deyib.

Onun sözlərinə görə, mövcud tendensiyalar göstərir ki, qarşıdakı 10 il ərzində bir sıra peşələr ya tamamilə sıradan çıxacaq, ya da köklü şəkildə dəyişəcək: "İlk növbədə, təkrarlanan, standart və rutinə əsaslanan işlər ən çox risk altında olan sahələrdir. Kassir, sorğu-məlumat xidməti əməkdaşı, operator, arxivçi kimi vəzifələr artıq bir çox ölkədə texnoloji sistemlərlə əvəz edilir. Avtomatik ödəniş terminalları, rəqəmsal müştəri xidmətləri və chat-botlar bu işlərin insan tərəfindən icrasına olan ehtiyacı azaldır. Fiziki əməyə əsaslanan və aşağı ixtisas tələb edən işlər də avtomatlaşdırmanın birbaşa hədəfindədir. Anbar işçiləri, qablaşdırıcılar, taksi sürücüləri və yükdaşıma xidməti əməkdaşları robot texnologiyaları və pilotsuz nəqliyyat vasitələrinin inkişafı fonunda getdikcə rəqabət gücünü itirir. Özünü idarə edən maşınların geniş tətbiqi yaxın illərdə sürücülük peşəsinin kütləvi şəkildə azalmasına gətirə bilər.

Ofis və inzibati işlər də ciddi transformasiya mərhələsindədir. Mühasibatlıq köməkçiləri, sənəd dövriyyəsi üzrə əməkdaşlar, analitik köməkçilər, ilkin hüquqi araşdırma aparan işçilər kimi peşələr SI tərəfindən daha sürətli, daha dəqiq və daha aşağı xərc ilə yerinə yetirilir. Bu, müəssisələrin xərcləri azaltma meyli fonunda insan resurslarına tələbatın azalmasına səbəb olur.

Media, tərcümə və məzmun istehsalı sahəsi də sürətlə dəyişir. Standart xəbər mətnləri, illik hesabatlar, sosial media məzmunları və texniki tərcümələr artıq SI tərəfindən yaradılır. Bu, jurnalistika və tərcümə sahəsində çalışanların rolunu daraldır, yalnız yüksək yaradıcılıq tələb edən sahələrdə insana ehtiyac qalır.

Təhsil sahəsində də oxşar proseslər baş verir. Ənənəvi repetitorluq, test hazırlığı və standart izahlarla məhdudlaşan dərslər SI tərəfindən daha individual və daha dəqiq şəkildə təqdim oluna bilər. Bu isə müəllimin funksiyasının dəyişəcəyini göstərir: gələcəyin müəllimi bilik ötürən deyil, daha çox şagirdin inkişaf yolunu idarə edən təlim bələdçisi olacaq.

Bütün bu dəyişikliklər bir məqamı ön plana çıxarır: SI peşələri tamamilə yox etmir, amma dəyişdirir. Yəni risk altındakı peşələr əsasən adaptasiya olunmayan və yenilənməyə açıq olmayan sahələrdir. Bunun əksinə olaraq məlumat analitikləri, kibertəhlükəsizlik mütəxəssisləri, SI etik mütəxəssisləri, rəqəmsal məhsul menecerləri kimi yeni peşələr əmək bazarında yüksək tələbat qazanır.

Ümumi olaraq, yaxın 10 ildə aşağıdakı peşələr ən yüksək risk qrupunda olacaq: kassir və operatorlar, sürücülər, anbar və qablaşdırma əməkdaşları, mühasibatlıq və hüquq köməkçiləri, tərcüməçilər və standart məzmun yaradıcıları, eləcə də ənənəvi repetitorlar. Əmək bazarında rəqabət qabiliyyətini qorumağın yeganə yolu isə rəqəmsal bacarıqların artırılması və yeni texnologiyalara uyğunlaşma olacaq".