.jpg)
"Stres zamanı insanların şirniyyat və yağlı qidalara meyil etməsi həm bioloji, həm psixoloji, həm də davranış səviyyəsində izah olunur". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında qida mühəndisi, nutrisioloq Fərid Səfərov deyib.
Onun sözlərinə görə, bu, çox yayılmış və tamamilə normal bir reaksiyadır: "Vacib olan onun mexanizmini anlamaq və idarə etməyi öyrənməkdir. Stres zamanı şirniyyat və yağlı qidaları istəməyin əsas səbəblərindən biri beynin “mükafat sistemi”nin aktivləşməsidir. Stres zamanı orqanizmdə kortizol artır və bu hormon beynə “sürətli enerji lazım olacaq” mesajı göndərir. Bu anda şirniyyat daha cazibədar görünür.
Bununla yanaşı, bədən enerjini ehtiyatlamağa çalışır. Xroniki stres bədəni “təhlükə var” rejiminə salır və orqanizm yüksək kalorili qidalara üstünlük verir. Bu meylin digər səbəbi isə uşaqlıqdan formalaşan davranış modelləridir. “Özümü pis hiss edirəm, şirin yeməklə sakitləşim” düşüncəsi zamanla şüuraltı vərdişə çevrilə bilir.
Şirniyyat yemək həm də “sürətli rahatlama” illüziyası yaradır. Şəkər qısa müddətdə xoş hiss versə də, 20–40 dəqiqə sonra şəkər səviyyəsinin düşməsi ilə yenidən əsəb və yorğunluq artır. Bu da yeni stres – yeni yemək dövrü yaradır. Bu vəziyyəti idarə etmək üçün tam qadağadan daha çox nəzarətli sistem qurmaq daha real və effektivdir. İlk addım həqiqi aclıqla emosional aclığı ayırmaqdır. Fiziki aclıq yoxdursa, bu, emosional yeməkdir.
Stresi yeməklə deyil, başqa yollarla azaltmaq mümkündür. 5–10 dəqiqədə təsir edən dərin nəfəs, qısa yerimə, isti çay və ya qısa duş kimi üsullar kortizol səviyyəsini real olaraq aşağı sala bilir. Evdə sağlam, lakin doyumlu alternativlər saxlamaq da faydalıdır. Tam qadağa stresi artırdığı halda, balanslı əvəzedicilər kömək edir: 70% və yuxarı tərkibli tünd şokolad, qoz, badam, meyvəli qatıq, banan və fıstıq yağı, xurma və qoz kimi seçimlər həm enerji, həm də toxluq verir. Stresli dövrlərdə protein və lifin artırılması vacibdir, çünki onlar qanda şəkəri stabil saxlayır. Yumurta, qatıq, kefir, paxlalılar, tam taxıllar, tərəvəzlər, çia və kətan toxumu bu baxımdan faydalıdır.
Yuxu rejimi də böyük rol oynayır. Gündə 5–6 saat yuxu aclıq hormonu olan grelini artırır və şirniyyata meyli iki dəfə yüksəldir. Yuxunu normallaşdırmaq emosional yeməyi 30–40% azalda bilər. İnsan emosional yemək anlarını tanımağı öyrənməlidir. İş gərginliyi, ailə stresləri, tək qalmaq, sıxıntı, menstruasiya dövrləri və yorğunluq bu halları tez-tez tetikləyir. Nəhayət, qaydasız deyil, nəzarətli “şirniyyat pəncərəsi” yaratmaq mümkündür. Həftənin müəyyən 1–2 günü az miqdarda sevdiyin şirniyyatı yemək, beyni qadağa hissindən uzaqlaşdırır və həddən artıq yemə ehtimalını azaldır".