...Yeni elmi dəlillər göstərir ki, gecə süni işıqlandırma ürək sağlamlığına zərər verə bilər. 2025-ci ildə Amerika Ürək Assosiasiyasının Elmi Görüşündə təqdim olunacaq bir araşdırmanın ilkin nəticələri yuxu zamanı qaranlığın bədən üçün vacib olduğunu göstərir.
SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, bu barədə New Voice xəbər verir.
Tədqiqatçılar gecə süni işığa daha çox məruz qalmağın beyində artan stress, qan damarlarının iltihabı və ürək xəstəliyi riskinin artması ilə əlaqəli olduğunu aşkar ediblər. Tədqiqat rəhbəri Massaçusets Ümumi Xəstəxanasından Şadi Abohaşem işığın çirklənməsinin çox yaygın olduğunu, lakin onun ürəyə təsirinin yaxşı öyrənilmədiyini izah etdi.
O qeyd edib ki, hava çirklənməsi və səs-küy kimi ətraf mühit amillərinin stressə səbəb ola biləcəyini və sinirlərə və qan damarlarına təsir edə biləcəyini bilirik. İşıq çirklənməsi də yaygındır, lakin onun ürəyə təsiri haqqında az məlumat var.
Tədqiqatçılar 2005-ci ildən 2008-ci ilə qədər Bostonda beyin və damar müayinəsindən keçən 466 yetkinin məlumatlarını təhlil etdilər.
Onlar həmçinin 2016-cı il Qlobal Gecə İşıq Xəritəsindən istifadə edərək iştirakçıların yaşadığı məhəllələrdə gecə süni işığın səviyyəsini qiymətləndirdilər.
Nəticələr göstərdi ki, daha parlaq məhəllələrdə yaşayan insanlarda beyin stressi və damar iltihabı səviyyəsi daha yüksəkdir.
2018-ci ilin sonuna qədər iştirakçıların 17 faizi ciddi ürək problemləri yaşamışdı. Səs-küylü nəqliyyat və ya aşağı gəlir kimi digər stress faktorlarının olduğu ərazilərdə yaşayanlar üçün risk daha da yüksək idi.
...Biz demək olar ki, birbaşa əlaqə tapdıq: gecə nə qədər çox işıq olarsa, risk bir o qədər yüksəkdir. Hətta kiçik əlavə işıq mənbələri belə beyin və qan damarlarına stressi artırır, - deyə Abohaşem qeyd edib.
O, həmçinin izah edib ki, beyin stress keçirdikdə, damar iltihabına səbəb ola biləcək və zamanla infarkt və ya insult yarada biləcək immun reaksiyasını tətiklər.
Tədqiqatçılar şəhərlərə lazımsız açıq hava işıqlandırmasını azaltmağı, insanlara isə yatmazdan əvvəl lazımsız qapalı məkan işığını azaltmağı, xüsusən də ekranları söndürməyi məsləhət görürlər.
Tədqiqatda iştirak etməyən digər bir ekspert, Pensilvaniya Universitetindən Culio Fernandez-Mendoza deyib ki, gecələr həddindən artıq süni işığın sağlamlığa zərərli olduğunu bilirdik, amma necə olduğunu başa düşmədik. Bu tədqiqat beynin stress reaksiyasının əhəmiyyətli rol oynadığını göstərir.
Müəlliflər nəticələrin hələ ilkin olduğunu qeyd edirlər. İştirakçılar tək bir xəstəxanadan idilər, buna görə də onlar bütün əhalini təmsil etməyə bilərlər.
Həmçinin, bu, müşahidə tədqiqatı olduğundan, işığın xüsusilə xəstəliyə səbəb olduğunu sübut etmir - sadəcə bir əlaqəni nümayiş etdirir.
Abohashem, tədqiqatçıların daha böyük və daha müxtəlif nümunələr üzərində işlərini davam etdirməyi və gecə işığına məruz qalmanın azaldılmasının ürək sağlamlığını yaxşılaşdıra biləcəyini araşdırmağı planlaşdırdıqları qənaətinə gəldi.
Nazlı Almuradova