…İctimai hamamlar qədim Roma şəhərlərinin əsas görməli yerlərindən biri idi - həyatın həmişə qaynar olduğu və hər kəsin gündəlik işlərdən qaça biləcəyi yerlər.
SİA-nın məlumatına görə, Theconversation.com hamamların rolunu və onların müasir hamamlardan necə fərqləndiyini araşdırdı.
Bu gün qədim hamamların qalıqları Romanın bir çox yerində qalır. Demək olar ki, hər imperator onları tikdirib: IV əsrin ortalarına qədər şəhərdə 952 ictimai hamam var idi.
İmperator Diokletian xüsusilə fərqlənirdi, 13 hektar ərazini əhatə edən bütöv bir kompleks - gündə təxminən 3000 nəfərin yerləşdiyi nəhəng bir hamam tikdirdi.
Hamamların adətən divarlarında və döşəməsində ventilyasiya şaxtaları ilə qızdırılan xüsusi bir otağı da var idi.
Döşəmələr o qədər isti idi ki, ziyarətçilərdən xüsusi sandalet geyinmələri istənilirdi.
Bu otaqdan sonra ziyarətçilər daha yumşaq buxar otağına, sonra isə soyuq hovuzu olan bir otağa keçə bilirdilər.
Digər şeylər arasında, hamamların yaxınlığında tez-tez idman zalları, kitabxanalar, restoranlar və idman həyətləri tikilirdi. İmperator Neronun müşaviri olan filosof Seneka, təxminən 50-ci illərdə hamam kompleksinin düz üstündə yaşayırdı.
O, həyətdə ağırlıq qaldıran insanların gurultulu səslərini müntəzəm olaraq eşitdiyini bildirirdi.
Digərləri hamamlara tullanaraq yüksək səslər çıxarırdılar, digərləri isə sadəcə zövq üçün mahnı oxuyur, dükan sahibləri isə mallarını ucadan reklam edərək müştəriləri cəlb edirdilər. Əlbəttə ki, hamamlarda xüsusilə vacib qonaqlar üçün bölmələr də var idi - aristokratlar tez-tez bəzən onlarla xidmətçi ilə müşayiət olunan bir dəstə ilə gəlirdilər. İmperatorlar bir çox böyük ictimai komplekslər tiksələr də, Romada da kiçik bir ödəniş müqabilində əldə edilə bilən çoxsaylı kiçik özəl hamamlar var idi.
Bunlar bəzən bayramlar və siyasi kampaniyalar zamanı pulsuz verilirdi və bu da bütün sosial təbəqələrdən olan insanların hamamlardan zövq almasına imkan verirdi.
Kişilər və qadınlar hamamlara ayrı-ayrılıqda, günün müxtəlif vaxtlarında gedirdilər.
Bəzi hamamlar yalnız qadınlar üçün idi: II əsrdə ginekologiya haqqında monoqrafiya yazan Efesli həkim Soran hamilə qadınlara doğuşa hazırlaşmaq üçün hamamlara baş çəkməyi tövsiyə edirdi.
Roma izdihamlı və kifayət qədər çirkli bir şəhər idi, bu da isti suyu və ətirli yağları ilə hamamları hər kəs üçün əlçatan bir sülh cənnətinə çevirirdi...
Təbii ki, onlara qulluq edən qullar istisna olmaqla. Vannalarda tualetləri və drenajları, eləcə də istilik sobalarından külləri təmizləmək qulların məsuliyyəti idi. Digər varlı vətəndaşlar qullarını hamamlara gətirə bilərdilər, lakin onlar binaya ayrıca girişdən daxil olurdular.
Qeyd etmək lazımdır ki, hamamlar təkcə Romada deyil, hər şəhərdə də məşhur idi.
Arxeoloqlar İngiltərə, Şimali Afrika, İspaniya və Almaniyada hamamların xarabalıqlarını tapıblar.
Əsgərlərin rahatlığını artırmaq üçün hərbi düşərgələrdə müvəqqəti hamamlar tez-tez tikilirdi və bu cür tikililərin xarabalıqları dəfələrlə aşkar edilib.
Məsələn, tədqiqatçılar indiki Britaniya ərazisində imperiyanın şimal sərhədini qorumaq üçün nəzərdə tutulmuş bir divar olan Hadrian divarında bir hamam aşkar edib qazıblar.
Əli Babayev