Tələbələrin aylıq xərcləri həm ölkəyə, həm şəhərə, həm tələbənin yaşayış tərzinə və təhsil statusuna görə çox dəyişir. Tələbəlik dövründə xərclərin planlaşdırılması ali təhsilin əlçatanlığına və uğuruna birbaşa təsir edir: kirayə, qida, nəqliyyat, dərs materialları və tibbi sığorta kimi məqamlar təhsil davamlılığını və psixoloji rifahı müəyyənləşdirir. Pandemiya sonrası və inflyasiya şəraitində tələbə xərcləri bir çox ölkədə artıb. Buna görə də real məlumatlarla büdcə hazırlamaq vacibdir.
SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Dünyada ümumi vəziyyət
Beynəlxalq müqayisələr göstərir ki, tələbələrin aylıq xərcləri ölkəyə və yaşadıqları şəhərə görə geniş diapazonda — ayda bir neçə yüz dollardan (ucuz şəhərlər) 1,000–2,500 USD və daha çoxa (Nyu-York, London, San Francisco tipli şəhərlər) qədər dəyişir. Bu fərqlər əsasən kirayə və qida xərclərindən qaynaqlanır.
Avropa və OECD hesabatları tələbə xərclərini «yaşayış/xidmətlər + təhsil xərcləri» üzrə göstərir. Avropada orta aylıq xərclər ölkədən asılı olaraq 500–1,200 EUR aralığında olur, lakin London, Paris, Münhen kimi şəhərlərdə bu daha yüksəkdir.
Seçilmiş ölkə nümunələri (təxmini aylıq xərclər)
Birləşmiş Krallıq (məsələn, London): London üçün 2024–25 göstəriciləri tələbə xərclərinin (kirayə daxil) ildə 11,000–16,000 GBP aralığında olduğunu göstərir — ayda təxminən 900–1,800 GBP (şəhər və məxsusi vəziyyətə görə). Universitet mənbələri və məqalələr kirayənin əsas xərc olduğunu vurğulayır.
ABŞ: şəhərə görə böyük fərq; bir çox mənbəyə görə beynəlxalq tələbələrin aylıq yaşayış xərcləri ~700–2,500 USD arasında dəyişir. Kirayə, sığorta və nəqliyyat əsas hissəni təşkil edir.
Almaniya: bir sıra hesablamalara görə orta aylıq yaşayış xərci ~800–900 EUR səviyyəsindədir (bəzi şəhərlərdə daha az — 600–700 EUR; Münhendə və Berlin kimi yerlərdə daha çox). Alman tələbələrinin kirayə payı büdcədə böyük hissə tutur.
Avstraliya: OECD və xəbər mənbələri göstərir ki, şəhərə görə xərclər dəyişir; ümumi aylıq xərclər 1,000+ AUD adətən realdır.
Azərbaycana fokus — nə qədər xərclənir?
Mənbələr fərqli metodologiyalardan (kirayəni daxil etmək və ya ayrı göstərmək, şəhər-şəhər fərq) istifadə etdiyindən göstəricilər aralığında verilir. Bakı ən bahalı, rayon şəhərləri isə daha ucuzdur.
Ümumi qiymət aralığı (müxtəlif mənbələrə görə):
Təxmini aylıq xərclər (kirayə xaric) — 400–970 USD arası mənbələr var; manatla isə bundan asılı olaraq ~400–1,000+ AZN diapazonu qeyd olunur. Bu fərqlər ölçülən kateqoriyaların (yemək, nəqliyyat, əyləncə, dərs materialı) və mənbənin yenilənmə tarixinə görədir.
Kirayə (Bakı): 1 otaqlı mərkəzə yaxın mənzil üçün kirayələr şəhər mərkəzində 300–800+ USD aralığında (və ya manatla bunun qarşılığı) dəyişə bilər; tələbə yataqxanaları və paylaşılan mənzillər daha ucuz olur. Digər şəhərlərində 1 otaqlı mənzillər xeyli ucuzlaşır.
Azərbaycanda (Bakı) nümunəvi aylıq tələbə büdcəsi — təxmini (AZN və USD)
Kirayə (paylaşılan otaq / yataqxana): 120–300 AZN (≈70–175 USD)
Yemək (alış-veriş + ara sıra çölə): 150–250 AZN (≈90–150 USD)
Nəqliyyat: 20–50 AZN (≈12–30 USD)
Kommunal xidmətlər + internet (paylaşılanda): 30–70 AZN (≈18–40 USD)
Dərs materialları / kopiyalama / kurslar: 20–60 AZN (≈12–35 USD)
Telefon / sim kart / əyləncə / digər: 50–120 AZN (≈30–70 USD)
Toplam (kirayə paylaşılan yataqxana səviyyəsində): təxminən 390–850 AZN / ay (≈230–500 USD). Əgər fərdi 1 otaqlı mənzil götürsəniz, xərclər 700–1,500+ AZN/ay ola bilər.
Nə üçün göstəricilər fərqlənir?
Kirayə daxil/çıxılmasına görə — bəzi mənbələr kirayəni ayrıca göstərir.
Şəhər fərqi — Bakı vs. regionlar.
Tələbə tipləri — beynəlxalq tələbələrin xərcləri (gözləntilər və sığorta) və yerli tələbələr fərqli olur.
Mənbənin yenilənmə vaxtı — inflyasiya və valyuta dəyişiklikləri nəticəyə təsir edir (2024–2025 dövründə bir sıra ölkələrdə xərclər artıb).
Praktiki tövsiyələr (Azərbaycandakı tələbələr üçün)
Kirayəni şəhər mərkəzindən kənarda və ya paylaşılan mənzildə axtarın — ən böyük qənaət buradan gəlir.
Universitet yataqxanalarını və rəsmi tələbə qruplarını (Facebook/Telegram) yoxlayın — tez-tez daha sərfəli olur.
Aylıq büdcə cədvəli aparın: sabit xərclər (kirayə, kommunal) + dəyişən xərclər (qida, nəqliyyat) kimi bölün.
Tələbə kartları, kampus yerlərində yemək imtiyazları və endirimlərdən istifadə edin.
Dünyada tələbə aylıq xərcləri geniş diapazondadır: bir neçə yüz USD-dən 1,000–2,500+ USD-ə qədər. OECD/Eurostudent hesabatları və şəhər-əsaslı mənbələr bunu təsdiqləyir.
Azərbaycanda — xüsusilə Bakıda — tələbələrin aylıq xərcləri mənbəyə görə fərqlənir; ümumi praktik diapazon (kirayə paylaşılan halda) təxminən 400–850 AZN/ay kimi göstərilir, daha müstəqil yaşamda isə daha yüksək ola bilər.
Ayşən Vəli