...Cənub-Şərqi Asiya Qərbdə çox vaxt vahid regional qurum kimi qəbul edilsə də, reallıqda getdikcə daha çox iki bloka bölünür. Cənub-Şərqi Asiya Ölkələri Assosiasiyası (ASEAN) 11 ölkəni birləşdirir, lakin siyasət, iqtisadiyyat və xarici əlaqələrdəki fərqlər birlik ideyasını sarsıdır.
SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, bu barədə Foreign Affairs yazır.
Lou İnstitutunun Təsir İndeksinə görə, region ölkələri təxminən iki qrupa bölünür. Materik dövlətləri - Kamboca, Laos, Myanma, Tayland və Vyetnam - Çinə doğru cazibədardır.
Dəniz dövlətləri - İndoneziya, Malayziya və Sinqapur - ABŞ və Çin arasında daha geniş əlaqələri və balansı qoruyur. Filippin isə ilk növbədə Vaşinqtonla müttəfiqliyinə güvənərək xüsusi hal olaraq qalır.
Çin özünün “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsü layihələri vasitəsilə regionun kontinental hissəsində öz mövqeyini fəal şəkildə möhkəmləndirir.
Dəmir yollarının və iqtisadi zonaların tikintisi Laos, Vyetnam və Taylandı Çinlə əlaqələndirir, lakin bu, borc asılılığını artırır və suverenliyi sarsıdır.
Eyni zamanda, Pekin dəniz ölkələrində dəmir yolu layihələrini təşviq edir, lakin onların Çinlə inteqrasiyası məhdud olaraq qalır.
Dəniz Cənub-Şərqi Asiya coğrafiyası və əsas dəniz yolları sayəsində müxtəlif tərəfdaşlıqları saxlayır və qlobal ticarət üçün xüsusilə vacibdir.
Burada ABŞ və müttəfiqləri xüsusilə Çinin Cənubi Çin dənizində iddiaları qarşısında hərbi əməkdaşlığı artırır. Növbəti onilliklərdə iki subregion arasında uçurum daha da genişlənəcək.
Qitə ölkələri özlərini Pekinin təsirli təsir dairəsində tapacaqlar, dəniz dövlətləri isə çoxqütblü qarşılıqlı fəaliyyətə daha açıq qalacaqlar.
Ekspertlər vurğulayırlar ki, ABŞ iki subregion sərhədində yerləşən Vyetnam və Tailand ölkələri ilə əlaqələri gücləndirməlidir.
Bu, Çinin yüksəlişini məhdudlaşdırmağa və Hind-Sakit Okeanda güc balansını qorumağa kömək edəcək.
Əli Babayev