Son illərdə Azərbaycanda mobil rabitə xidməti sahəsində qiymət artımları diqqət çəkir. Amma bu artımların tamamilə süni və əsassız olduğunu bilən çox az adam var. Dünya miqyasında mobil internet və danışıq qiymətlərinə baxdıqda, Azərbaycandakı qiymətlər çox yüksəkdir; çox az ölkə var ki, bizim qədər yüksək qiymət ödəyəsiniz. Buna baxmayaraq, xidmət keyfiyyəti bu qiymət artımlarını doğrultmur.
Əlavə olaraq, mobil operatorların xərcdən yayınmaq üçün tətbiq etdiyi siyasət – ötürücüləri istənilən obyektin üzərinə quraşdırmaq – insan sağlamlığını ciddi şəkildə risk altına atır. Binaların damları, məktəblərin yaxınlığı, kiçik obyektlərin üzəri – bu yerlər çox vaxt normalara uyğun olmayan şəkildə ötürücülərlə doludur. Elm göstərir ki, uzun müddət yüksək səviyyəli elektromaqnit şüalanmaya məruz qalmaq baş ağrısı, yuxusuzluq, sinir sistemi pozğunluqları, yaddaş zəifləməsi və bəzi xroniki xəstəliklər yarada bilər. Amma çox az insan bu təhlükədən xəbərdardır.
Süni qiymət artımı və aşağı xidmət keyfiyyəti:
Operatorlar illərdir qiymətləri süni şəkildə artırır, amma xidmətin keyfiyyətini yüksəltmir. İstifadəçilər daha çox pul ödəyir, amma nəticədə həm xidmət keyfiyyəti aşağı olur, həm də insanlar təhlükəli şüalanmaya məruz qalır. Bu, sosial məsuliyyətsizlik və iqtisadi qazanc hədəfinin açıq nümunəsidir.
Normativlər və reallıq:
Ötürücülər yaşayış binalarından minimum məsafədə yerləşdirilməlidir.
Şüalanma səviyyəsi insanların sağlamlığı üçün təhlükəsiz həddi aşmamalıdır.
Quraşdırılan obyektlər mütəmadi yoxlanmalı və sertifikatlandırılmalıdır.
Xüsusilə məktəblər, xəstəxanalar və yaşlı insanların olduğu yerlərin yaxınlığında ötürücü quraşdırmaq tam qadağan edilməlidir.
Lakin reallıq fərqlidir: operatorlar xərci azaltmaq üçün ötürücüləri istənilən yerə, normaları gözardı edərək quraşdırır. Bu, insan hüquqlarının – sağlam yaşamaq hüququnun – açıq pozulmasıdır.
Dövlət və ictimaiyyətin rolu:
Bu problem yalnız operatorların məsuliyyəti deyil. Dövlət qurumları, regulatorlar və cəmiyyət bu məsələyə ciddi şəkildə müdaxilə etməli, normativlərin pozulmasına qarşı sərt tədbirlər görməlidir. İnsanlar məlumatlandırılmalı, şüalanma riskləri barədə ictimaiyyət açıq şəkildə xəbərdar edilməlidir.
Nəticə:
Mobil operatorların xərcdən yayınması, süni qiymət artımları və təhlükəli ötürücü quraşdırmaları qətiyyən yolverilməzdir. Operatorlar qazanc üçün insan sağlamlığını qurban verə bilməz. Ötürücülər normativlərə uyğun quraşdırılmalı, şüalanma səviyyəsi təhlükəsiz hədd daxilində olmalı və cəmiyyət daim məlumatlandırılmalıdır. Bizim haqqımız – sağlam mühitdə yaşamaq haqqımız – iqtisadi maraqlardan üstün tutulmalıdır.
Oxucuya çağırış:
Hər birimiz öz ətrafımızda ötürücülərin təhlükəli yerləşdirilməsinə diqqət etməli, məsul qurumlara müraciət etməli və hüquqlarımızı tələb etməliyik. İnsan sağlamlığı heç bir qazancdan üstün deyil!
Vüqar vəliyev