Atom nüvələri səviyyəsində yaranmış dolaşıq dövlətlər...

22 Sentyabr 2025 00:16 (UTC+04:00)

...Yeni Cənubi Uels Universitetinin alimləri atom nüvələrinin spinlərindən istifadə edərək ilk dəfə dolaşıq kvant dövlətləri yaradıblar.

İki obyektin vahid sistem kimi davrandığı bu vəziyyətlər kvant hesablamalarının əsasını təşkil edir.

SİA-nın məlumatına görə, bununla bağlı yazı Science jurnalında dərc olunub.

Tədqiqatçıların əsas nailiyyəti odur ki, onlar “ən təmiz və ən təcrid olunmuş kvant obyektlərini – atom nüvələrini müasir silisium mikroçipləri ilə müqayisə edilə bilən miqyasda danışdıra bilmişlər.

...Biz bunu elə etdik ki, ən çox təcrid olunmuş kvant obyektləri bu gün silikon cihazların istehsal edildiyi səviyyədə bir-biri ilə qarşılıqlı əlaqədə ola bilsin.

Bunu aparıcı müəllif Dr. Holli Stemp qeyd edib.

İndiyədək mühəndislər bir ziddiyyətlə üzləşiblər: onlar hesablama elementlərini mümkün qədər səs-küydən və xarici müdaxilədən qorumalı, eyni zamanda onların qarşılıqlı əlaqəsinə icazə verməlidirlər.

Atom nüvələri kvant məlumatının ideal daşıyıcılarıdır, lakin onların böyük sistemlərə qoşulmasına mane olan məhz onların “təmizliyi” idi.

Komanda elektronlardan bir növ “telefon” kimi istifadə edərək problemi həll edib.

Elektronlar kosmosda "yayılaraq" uzaq atom nüvələrini birləşdirə bilər.

Bu, onların bir-birindən təxminən 20 nanometr məsafədə yerləşən nüvələrlə qarşılıqlı əlaqədə olmasına imkan verdi - insan saçının enindən təxminən min dəfə kiçik…

Stemp izah etdi ki, “…əgər nüvələr insan ölçüsünə çatsaydı, onlar Sidney və Boston arasında bir məsafə ilə ayrılardılar. Bununla belə, biz onların ünsiyyətini təmin edə bildik”.

Əsas odur ki, bu miqyas müasir silikon prosessor istehsal texnologiyaları ilə üst-üstə düşür: smartfon və kompüter çiplərindəki tranzistorlar təxminən eyni ölçüdədir.

…Bu, bizim əsl irəliləyişimizdir: biz kvant obyektlərinin yarımkeçiricilər sənayesi tərəfindən artıq mənimsənilmiş miqyasda birlikdə işləməsini təmin etdik.

Bunu da tədqiqatçı deyib.

Professor Andrea Morellonun sözlərinə görə, yeni həll atom nüvələrinə əsaslanan kvant kompüterlərinin miqyasını artırmaq üçün əsas maneəni aradan qaldırır. Onlar indi mövcud mikroelektronika istehsal xətlərindən istifadə etməklə tikilə bilər.

Nazlı Almuradova