“Uşaqların sağlam böyüməsi və müxtəlif yoluxucu xəstəliklərdən qorunması üçün peyvdələr və güclü immunitet sistemi çox önəmlidir”. Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında həkim pediatr Səbinə Məmmədova deyib.
Səbinə Məmmədova sözlərinə belə davam edib: “Peyvəndlər uşağın orqanizmini təhlükəli xəstəliklərə qarşı qoruyur, eyni zamanda immun sistemini gücləndirərək uzunmüddətli müdafiə yaradır. Bu prosesdə pediatrların düzgün yanaşması, vaxtında maarifləndirici məsləhətləri və uşaqların sağlamlıq vəziyyətinə nəzarəti böyük əhəmiyyət kəsb edir.
Peyvəndlərin Uşaqların Sağlamlığında Rolu
Peyvəndlər zəiflədilmiş və ya təsirsizləşdirilmiş mikroorqanizmlərdən hazırlanır və uşağın orqanizmini həmin xəstəlik törədicilərinə qarşı “hazır vəziyyətə” gətirir. Peyvəndlər vasitəsilə uşaqların immun sistemi müəyyən virus və bakteriyalara qarşı anticisimlər yaradır, nəticədə uşaq həmin mikroorqanizmlə real həyatda qarşılaşanda xəstəliyə yoluxmur və ya çox yüngül keçirir.
Uşaqlar üçün əsas peyvəndlər və qoruduqları xəstəliklər:
BCG – vərəm (tuberkulyoz) xəstəliyinə qarşı qoruyur.
Hepatit B – qaraciyər xəstəliklərindən qorumaq üçün vacibdir.
DTaP – difteriya, tetanus və boğmacaya qarşı mühafizə edir.
Poliomielit – uşaq iflicinin qarşısını alır.
MMR – qızılca, məxmərək və parotitə qarşı qoruyur.
Hemofilus influenza tip B – menenjit, pnevmoniya və digər ciddi infeksiyaların qarşısını alır.
Rotavirus peyvəndi – körpələrdə kəskin ishal və mədə-bağırsaq xəstəliklərindən qoruyur.
Meningokok peyvəndi – ağır meningit və qan infeksiyalarının qarşısını alır.
Suçiçəyi peyvəndi – uşaqlarda tez-tez rast gəlinən suçiçəyindən qoruma təmin edir.
Vacibdir: Peyvəndlərin düzgün cədvəllə, vaxtında və mütləq həkim nəzarəti altında edilməsi uşaqların sağlam gələcəyi üçün həyati əhəmiyyət daşıyır.
Peyvəndlərin Uşaqlarda İmmunitetə Təsiri
İmmunitet – orqanizmin xəstəlik törədicilərinə qarşı müdafiə sistemidir. Peyvəndlər uşağın immun sisteminə müəyyən virus və bakteriyaların “şifrəsini” tanıdır və bədəni onların təhlükəsini öyrənməyə vadar edir. Bu proses nəticəsində:
Orqanizmdə xüsusi anticisimlər əmələ gəlir.
İmmun yaddaş formalaşır – uşaq eyni mikroblarla qarşılaşanda immun sistemi daha sürətli reaksiya verir.
Xəstəliklər ya baş vermir, ya da çox yüngül keçir.
Ətraf mühitdə kütləvi immunitet yaradılır və infeksiyaların yayılma ehtimalı azalır.
Peyvənd olunmuş uşaqlarda ağırlaşmaların riski çox aşağıdır, çünki orqanizm xəstəliklərə qarşı müdafiə mexanizmini əvvəldən “öyrənmiş” olur.
Pediatrların Peyvənd və İmmunitetdə Rolu
Pediatrlar uşaqların sağlam inkişafında və immunitetin gücləndirilməsində mühüm rol oynayırlar. Onların vəzifələri təkcə peyvənd etmək deyil, həm də uşağın ümumi sağlamlıq vəziyyətinə nəzarət etmək, valideynləri düzgün maarifləndirmək və profilaktik tədbirlər görməkdir.
Pediatrların əsas vəzifələri:
1. Peyvənd cədvəllərinin hazırlanması – uşağın yaşı, çəkisi, xəstəlik tarixi və ümumi sağlamlıq vəziyyətinə uyğun fərdi plan qurmaq.
2. Valideynlərin məlumatlandırılması – peyvəndlərin əhəmiyyəti, təsirləri və mümkün yan reaksiyalar barədə məlumat vermək.
3. Peyvənd sonrası nəzarət – uşağın bədənində yaranan reaksiyaları izləmək və lazım gələrsə dərhal müdaxilə etmək.
4. İmmunitetin gücləndirilməsi – düzgün qidalanma, vitamin-mineral balansı, fiziki aktivlik və sağlam həyat tərzi barədə valideynlərə məsləhətlər vermək.
5. Xəstəliklərin profilaktikası – mövsümi xəstəliklər, allergiyalar və viruslara qarşı vaxtında xəbərdarlıq etmək.
Valideynlər üçün Pediatr Məsləhətləri
Pediatrların tövsiyələrinə əməl etmək uşağın sağlam böyüməsində vacibdir. Əsas məsləhətlər bunlardır:
Peyvəndləri vaxtında və həkim nəzarəti ilə etdirmək.
Peyvənd günündən əvvəl uşağın tam sağlam olduğuna əmin olmaq.
Uşağın gündəlik qidalanmasını balanslaşdırmaq – xüsusilə vitamin D, sink, C vitamini və zülal qəbuluna diqqət etmək.
Bol təmiz hava, kifayət qədər günəş işığı və hərəkətli həyat tərzi təmin etmək.
Xəstə uşaqlardan uzaq durmaq və gigiyena qaydalarına əməl etmək.
Pediatrla məsləhətləşmədən heç bir vitamin, immunitet gücləndirici və ya dərman istifadə etməmək.
Uşaqlarda Güclü İmmunitet Üçün Əlavə Tövsiyələr
Ana südü ilə qidalanma – körpələrdə immunitetin təməli ana südü ilə qoyulur. İlk 6 ayda yalnız ana südü verilməsi tövsiyə olunur.
Mövsümi pəhriz – təzə meyvə, tərəvəz, protein və təbii qidalar uşağın immunitetini gücləndirir.
Fiziki aktivlik – açıq havada oyunlar və idman uşağın müdafiə sistemini gücləndirir.
Kifayət qədər yuxu – uşaqlarda hormonal tarazlıq və immun sistemin sağlamlığı üçün vacibdir.
Stressin azaldılması – uşaqlarda psixoloji balans, emosional rahatlıq və güvənli mühit immuniteti müsbət təsir edir.
Uşaqlarda sağlam gələcəyin təmin olunması üçün peyvəndlər və güclü immunitet sistemi həlledici rol oynayır. Pediatrların düzgün yanaşması, vaxtında peyvənd planının hazırlanması, valideynlərin maarifləndirilməsi və profilaktik tədbirlərin görülməsi uşaqları yoluxucu xəstəliklərdən qoruyur. Peyvəndlərin vaxtında və həkim nəzarəti ilə aparılması, uşağın sağlamlığına diqqət göstərilməsi və düzgün qidalanma, güclü immunitetin əsas təminatıdır”.
Ayşən Vəli