...Avstriyanın İnsbruk Universitetinin laboratoriyalarında tədqiqatçılar fizikanın fundamental qanunları haqqında anlayışımızı dəyişdirə biləcək təcrübə aparıblar.
Alimlər təxminən 100.000 sezium atomunu mütləq sıfırdan dərəcənin milyardda bir neçəsi olan bir temperatura qədər soyudublar.
SİA-nın məlumatına görə, Focus.pl yazır ki, belə ekstremal şəraitdə materiya tanış makro dünyadakından tamamilə fərqli davranır.
Atomlar hər birinin diametri tək bir atomun ölçüsünə bərabər olan minlərlə nano ölçülü borulara yerləşdirildi. Bu, birölçülü kvant qazını - unikal xüsusiyyətlərə malik sistemi yaratmağa imkan verdi.
Əsas məqam alimlərin bu qazı bir sıra lazer impulsları ilə, bəzən yüzlərlə təkrarla bombardman etməyə başladığı zaman gəldi.
Klassik termodinamikaya görə, belə intensiv enerji təsiri sistemin qızmasına və entropiyanın artmasına - yəni xaosa səbəb olmalı idi. Ancaq gözlənilməz bir şey baş verdi: sistem istiləşmədi, əksinə - son dərəcə nizamlı vəziyyətdə sabitləşdi.
Atomların momentalarının paylanması dəyişməyi dayandırdı və bu, entropiyanın əvvəllər məlum olmayan bir sərhədinin mövcudluğunu göstərir.
Atomlar demək olar ki, sinxron şəkildə hərəkət etməyə başladılar, sanki kvant əlaqəsi var idi.
Bu fenomen "dinamik çoxbədənli lokalizasiya" adlanır və atomlar arasındakı qarşılıqlı təsirlərin gücündən asılı olmayaraq baş verirdi.
Bu kəşf termodinamikanın ikinci prinsipinə qarşı çıxır ki, bütün fiziki sistemlər enerjinin bərabər paylandığı və nizamsızlığın artdığı termodinamik tarazlığa doğru meyl edir. Bunun əksinə olaraq, həddindən artıq soyuq sezium atomları enerjiyə təkrar məruz qaldıqdan sonra belə öz nizamlarını qoruyub saxladılar.
Bu, termodinamikanın tam təkzibi demək olmasa da, nəticələrin kvant texnologiyaları üçün mühüm təsiri var.
Sabit kvant sistemlərinin yaradılmasında əsas problemlərdən biri kvant ahəngdarlığını məhv edən proses olan istilikləşmədir.
Yeni kəşf daha səmərəli kvant kompüterlərinə və sensorlarına yol açaraq bu məhdudiyyəti aradan qaldırmağa kömək edə bilər.
Əli Babayev