Bir neçə ay əvvəl Devisin Kaliforniya Universitetinin (ABŞ) mühəndisləri yanal amiotrofik skleroz səbəbindən aydın danışa bilməyən xəstənin nitqini deşifrə edən qurğu təqdim ediblər.
SİA-nın əldə etdiyi məlumata görə, bu barədə Naked Science yazır.
Sözlərin tələffüzündə iştirak etdiyi bilinən beyin qabığının motor fəaliyyətinə cavabdeh olan nahiyəsinə elektrodlar implantasiya edilib.
"Beyin-kompüter" sisteminin işləməsi üçün xəstə sözləri "demək" üçün əlindən gələni etməli, onları artikulyasiya... etməlidir.
Lakin bu həll xəstə üçün çox əlverişsiz və yorucu idi. Stenforddan olan tədqiqatçılar, beyinə elektrodların implantasiyası üçün eyni texnologiyadan istifadə edərək, fərqli bir yanaşma tətbiq etdilər.
Əvvəlcə dörd subyektdən sözləri oxumağı və onları yüksək səslə “deməyə” çalışmalarını istədilər.
Sonra xəstələr sadəcə bu sözlər üzərində düşündülər. Beyin fəaliyyətini elektroensefaloqramma ilə qeyd edən alimlər qrupu beyin qabığının motor sahəsindəki neyronların da az intensivliyə malik olsalar da, aktiv olduqlarını aşkar ediblər.
Tədqiqatçılar süni intellektdən istifadə edərək beyin-kompüter sistemini “danışan” və “xəyal edilən” sözləri uyğunlaşdırmaqla fonemləri (ən kiçik nitq vahidləri) tanımaq üçün öyrədiblər.
Süni intellekt daha sonra fonemləri 125.000 girişdən ibarət lüğətdən sözlərə və cümlələrə birləşdirdi. Təcrübə iştirakçılarından hazır sözlər toplusundan istifadə edərək bütöv cümlələri tələffüz etdiklərini təsəvvür etmələri istəndi. Kompüter sistemi real vaxt rejimində 26-54 faiz səhv nisbəti ilə daxili nitqi deşifrə edə bildi.
Bu, bu günə qədər daxili nitqin deşifrə edilməsinin ən yüksək dəqiqliyidir. Elm adamlarının nəticələrini Cell jurnalında dərc etdikləri bu araşdırma daxili nitqin altında yatan sinir mexanizmlərinin öyrənilməsinə mühüm töhfə oldu.
Bununla belə, texnologiyanı təkmilləşdirmək üçün hələ də daha çox iş lazımdır.
Əli Babayev