...Dünyanın iki hissəsinin faunası bir-birindən ayrılır və görünməz xəttə görə endemik növlərdir (yalnız müəyyən ərazidə rast gəlinir). Və iki qonşu qitə arasından keçir.
SİA-nın məlumatına görə, bu barədə “ScienceAlert” yazır. Deməli, Avrasiya qitəsinin bir hissəsi olan Cənub-Şərqi Asiyanın faunası Avstraliya qitəsinin faunasından görünməz sərhədlə ayrılmışdır.
Heyvanların çoxu heç vaxt bu xətti keçmir, hətta quşlar belə. Və bu, on milyonlarla ildir ki, belədir, ona görə də heyvanlar dünyanın iki hissəsində fərqli şəkildə təkamül keçiriblər. Alimlər hesab edirlər ki, hər şey təxminən 30 milyon il əvvəl Avstraliya tektonik plitəsinin Avrasiya tektonik plitəsi ilə toqquşması ilə başlayıb.
Bu, ada arxipelaqının yaranmasına və okean cərəyanlarının istiqamətini dəyişdirməsinə, eyni zamanda unikal iqlim şəraitinin yaranmasına səbəb oldu.
Görünməz xəttin bir tərəfində, İndoneziya və Malayziyada meymunlar, fillər, pələnglər və kərgədanlar inkişaf edib. Xəttin digər tərəfində, Yeni Qvineya və Avstraliyada marsupiallar, gəmiricilər və kakadular təkamül etdi. Görünməz haşiyənin hər iki tərəfində çox az eyni növə rast gəlmək olar.
Dünyanın hər yerində bir çox növ endemikdir, yəni yalnız həmin bölgədə yaşayır.
Bu sərhəd, 19-cu əsrin ortalarında bölgəni kəşf edərkən heyvanlar, əsasən də məməlilər həyatındakı kəskin fərqi ilk dəfə görən britaniyalı bioloq Alfred Russel Uollas-nin şərəfinə Uollas xətti adlandırıldı.
Uollas xətti Bali və Lombok adaları, Kalimantan və Sulavesi adaları arasından keçir. Uollas xətti hipotetik təkamül maneəsi hesab olunur, baxmayaraq ki, onun dəqiq yeri və yaradıldığı mexanizmlər haqqında mübahisələr davam edir. Uollas xətti Avrasiyanın Asiya hissəsinin şelfini Avstraliya tektonik plitəsinin şelfindən ayırır. Bu, həm geoloji, həm də iqlim və bioloji xəttdir.
Lombok boğazı kimi dərin okean kanalları hər bir şelfdən ayrılaraq heyvanların keçməsini çətinləşdirir. Milyonlarla il əvvəl dəniz səviyyəsi indikindən aşağı olanda belə, bu boşluq hələ də var idi.
Uollesin görünməz xətti Asiya və Avstraliyanın məməli növlərini ən aydın şəkildə ayırsa da, quşların, sürünənlərin və digər heyvanların növlərini də bir-birindən ayırır.
Quşlar ümumiyyətlə Uolles xəttini keçmirlər və okeandakı bəzi balıq növləri də Uolles xəttinin hansı tərəfində olduqlarından asılı olaraq genetik fərqlərə malikdirlər. Alimlər deyirlər ki, bu, populyasiyalar arasında nadir qarışma olduğunu göstərir.
Elm adamları bu növlərin qarşısını hansı görünməz maneələrin saxladığını hələ başa düşə bilməyiblər. Ancaq yaşayış yeri və iqlim təkamül boşluğunu daha da gücləndirən amillərdir.
Onurğalılar üzərində aparılan araşdırmalar göstərdi ki, Cənub-Şərqi Asiya növləri uzaq keçmişdə tropik mühitlərdə təkamül edərək, onların rütubətli adalar boyunca Yeni Qvineyaya doğru yayılmasına imkan verib.
Lakin Avstraliyanın vəhşi təbiəti daha quru şəraitdə inkişaf etdi və bu, onların sonrakı inkişafına təsir etdi. Bu, Avstraliyanın vəhşi təbiətinin ekvatora daha yaxın olan tropik adalarda əlverişsiz vəziyyətdə olması demək idi...
Əli Babayev