...Santa Barbara Kaliforniya Universitetinin nevroloqları ilk dəfə hormonal dövrlərin yaddaşa cavabdeh olan neyronların fəaliyyətini birbaşa necə dəyişdirdiyini nümayiş etdiriblər. SİA-nın məlumatına görə, Neuron jurnalında dərc edilən araşdırma laboratoriya siçanları üzərində aparılıb və bir neçə həftə davam edib.
Alimlər ilk dəfə olaraq eyni heyvanda dövrün müxtəlif günlərində beynin öyrənmə və məkan oriyentasiyası ilə əlaqəli bölgəsi olan hipokampusda spesifik neyronların strukturunda və fəaliyyətində baş verən dəyişiklikləri izləyə biliblər.
Məlum olub ki, əsas hormonlardan biri olan estradiolun səviyyəsi beyni sözün əsl mənasında yenidən telləşdirir. Hormonun pik fazasında neyronlarda daha çox proses əmələ gəlir, hüceyrələr arasında əlaqələr güclənir, məkan yaddaşı yaxşılaşır.
Bu dəyişikliklər təkcə qadınlarda deyil, kişilərdə də baş verir və bu mexanizmin universallığını göstərir.
Eyni zamanda, yaddaş dendritik tikanların sıxlığının azalması səbəbindən digər fazalarda da zəifləyə bilər.
Müəlliflər hesab edirlər ki, müəyyən edilmiş mexanizm beynin adaptiv xüsusiyyətidir və siklik nevroplastiklik digər məməlilər, o cümlədən insanlar üçün də xarakterik ola bilər. 2025-ci ilin mayında yapon alimləri göstərdilər ki, yuxu nəinki artıq formalaşmış xatirələri gücləndirir, həm də neyronları yeni xatirələr formalaşdırmağa hazırlayır.
Yuxu zamanı “gələcək” yaddaş hüceyrələrinin fəaliyyəti beyinə gələcəkdə informasiyanı daha yaxşı qəbul etməyə imkan verir.
Nazlı Almuradova