"Yay mövsümündə dondurma həm böyüklər, həm də uşaqlar üçün ən sevilən təbii sərinlədici qidadır". Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında dietoloq və sağlam qidalanma mütəxəssisi Ceyhunə Yusifova deyib.
Onun sözlərinə görə, düzgün seçilmədikdə və həddindən artıq istehlak olunduqda sağlamlığa mənfi təsirləri ola bilər: "Xüsusilə, bazarda satılan rəngarəng və ucuz dondurmaların tərkibində sağlamlıq üçün təhlükəli maddələr ola bilər.
Aşağıdakı məqamlara diqqət etməklə daha sağlam seçim etmək mümkündür:
1. Tərkibi oxuyun – Etiket şərti deyil, zəmanətdir.
Dondurma alarkən ilk növbədə qablaşdırma üzərindəki tərkib siyahısını oxumaq vacibdir. Aşağıdakı maddələr varsa, həmin dondurmanı almamaq daha yaxşıdır:
Süni rəngləndiricilər (E kodları ilə başlayan maddələr – E102, E110, E124 və s.)
Bunlar allergik reaksiyalara, dəri səpgilərinə, mədə-bağırsaq narahatlıqlarına və bəzi hallarda uşaq psixoloji davranış pozuntularına (hiperaktivlik, diqqət yayınıqlığı) səbəb ola bilər.
Süni dadlandırıcılar və konservantlar (aspartam, sakkarin, E211 və s.)
Bəziləri uzun müddətli istehlakda metabolik və hormonal təsirlərə səbəb ola bilər.
2. Təbii və sadə tərkibli dondurmaları seçin.
Ən yaxşı dondurmalar evdə və ya təbii üsullarla hazırlanmış olanlardır. Aşağıdakı tərkiblərə sahib məhsullar daha sağlam hesab olunur:
Süd və ya badam/kokos südü əsasında hazırlanmış
Təbii meyvə püresi və ya parçaları ilə zəngin
Əlavə şəkər yerinə bal, xurma və ya digər təbii şirinləşdirici ilə hazırlanmış
Əlavə rəng və dadlandırıcı olmayan sadə növlər (vanilli, kakaolu, meyvəli və s.)
3. Rəngli dondurmalar niyə təhlükəlidir?
Parlaq mavi, yaşıl, qırmızı, bənövşəyi və çox rəngli dondurmalar süni boya maddələri ilə hazırlanır. Bu maddələr:
Uşaqlarda davranış pozuntularına, allergiyalara və immun sistem zəifliyinə səbəb ola bilər.
Böyüklərdə mədə turşuluğu, qarında köp, və allergik səpgilər yarada bilər.
Bəzi araşdırmalar bu maddələrin uzunmüddətli istifadəsinin xərçəng riskini artıra biləcəyini göstərir.
4. Qidalanma baxımından dəyərləndirin.
Dondurma şəkərlə zəngin olduğu üçün diyet proqramlarında, insulin dirənci, diabet, piylənmə kimi hallarda məhdudlaşdırılmalıdır. 1 pors dondurmanın (təqribən 100–120 qram) tərkibində:
15–25 q şəkər,
150–250 kkal enerji,
10 qram yağ ola bilər.
Bu səbəblə həftədə 1-2 dəfə və günün erkən saatlarında (məsələn, günorta yeməyindən sonra) istehlak etmək daha doğrudur.
5. Saxlanma şəraitinə də fikir verin.
Qablaşdırma üzərində “bir dəfə dondurulub” və ya “təkrar dondurulmayıb” qeydinə diqqət edin.
Dondurmanın üzərində buz kristalları varsa, bu məhsulun dondurulub-əridildiyini və yenidən dondurulduğunu göstərir – bu hal bakteriya çoxalmasına və zəhərlənməyə səbəb ola bilər.
Açıq satılan və gigiyena qaydalarına əməl olunmayan yerlərdən dondurma almayın.
Nəticə olaraq:
Dondurma zərərli deyil, düzgün seçim edilmədikdə zərərli ola bilər. Valideynlər xüsusilə uşaqlar üçün parlaq rəngli və ucuz dondurmalardan uzaq durmalı, təbii, az şəkərli və ev şəraitində hazırlanmış məhsullara üstünlük verməlidirlər.
Unutmayın: Sağlam qidalanmaq heç vaxt dadlı yeməklərdən imtina demək deyil. Sadəcə daha ağıllı və şüurlu seçimlər deməkdir".