ABŞ-ın vitse-prezidenti J.D.Vens deyib ki, Vladimir Zelenski Ukrayna üzrə sülh sazişinin təfərrüatlarını müzakirə etməkdən imtina etdiyi müddətcə Oval Ofisə qayıda bilməyəcək. Bu barədə o, Fox News-a müsahibəsində, “Siz Oval Ofisə və ya başqa yerə qayıdıb sülh sazişinin təfərrüatlarını müzakirə etməkdən imtina edə bilməzsiniz”, bildirib. Onun sözlərinə görə, ABŞ prezidenti Donald Trampla görüşdə Ukrayna prezidenti sülh prosesində iştirak etmək istəmədiyini nümayiş etdirib. Vitse-prezident qeyd edib ki, Donald Tramp Vladimir Zelenskinin hücumlarına və yalanlarına baxmayaraq, əvvəlcə özünü mehriban aparıb. Vitse-prezident etiraf edib ki, Ukrayna üzrə sülh sazişi “heç kəsi sevindirməyəcək” və hər bir tərəf güzəştə getməli olacaq. Vens əlavə edib ki, avropalılar Kiyevi ictimai dəstəkləmələrinə baxmayaraq, Vladimir Zelenskini münaqişəyə son qoymağın vacibliyinə özəl şəkildə inandırmalıdırlar. Ukrayna üçün təhlükəsizlik təminatlarından danışan J.D.Vance deyib ki, ən yaxşı variant amerikalılara iqtisadi perspektiv verməkdir: “Bu, 30 və ya 40 il ərzində döyüşməyən bir ölkədən gələn 20,000 əsgərdən daha yaxşı təminatdır”.
Xatırladaq ki, Tramp və Zelenski arasında Ağ Evdə keçirilən görüş çəkişmə ilə başa çatıb. Media Amerika liderinin Ukrayna prezidentini qovduğunu və nadir torpaq metalları ilə bağlı sövdələşmənin iflasa uğradığını yazıb. Uğursuz danışıqlardan sonra Donald Tramp Vladimir Zelenskinin sülhə hazır olmadığını və ABŞ-a hörmətsizlik göstərdiyini bildirib. Bu fonda Aİ və Britaniya Kiyevi dəstəkləməyə davam edəcəklərini bəyan ediblər.
Ağ Ev Ukraynaya hərbi yardımı dayandırdı
Ağ Evin sözçüsü bildirib ki, Birləşmiş Ştatlar Ukrayna tərəfinin sülh razılaşmasını asanlaşdırmaq istəyinə əmin olana qədər Ukraynaya hərbi yardımı dayandırıb. Prezident Tramp diqqətini sülhə yönəltdiyini açıq şəkildə bildirib. Qeyd edib ki, biz tərəfdaşlarımızın da bu məqsədə sadiq qalmasına ehtiyac duyuruq. Adının açıqlanmasını istəməyən Ağ Ev rəsmisi Reuters agentliyinə deyib ki, biz yardımımızı dayandırırıq və onun həllə töhfə verməsini təmin etməsi üçün nəzərdən keçiririk.
Bloomberg-in məlumatına görə, təkcə gələcək tədarüklər deyil, həm də artıq tranzitdə olanlar da dayandırılıb: təyyarələrdə, gəmilərdə və ya Polşada tranzit zonada. Agentlik qeyd edir ki, söhbət “kritik əhəmiyyətli döyüş sursatları”, idarə olunan çoxsaylı buraxılış raket sistemləri və tank əleyhinə silahlardan gedir.
Avropa Komissiyası Ukraynaya yardım planını təqdim edib
Avropa Komissiyasının (AK) rəhbəri Ursula fon der Leyen Avropa İttifaqı (Aİ) ölkələrinə silah istehsalı üçün 650 milyard avro toplamaq üçün müdafiə xərclərini ÜDM-in orta hesabla 1,5%-i qədər artırmağı təklif edib. O, həmçinin blok ölkələrinə müdafiə sahəsinə investisiyaları artırmağa və Ukraynaya hərbi təchizatı əhəmiyyətli dərəcədə sürətləndirməyə və artırmağa imkan verəcək 150 milyard avroluq yeni kredit mexanizmi yaratmağı təklif edir. Pul digər şeylərlə yanaşı, Ukrayna Silahlı Qüvvələri üçün hava hücumundan müdafiə sistemlərinin və silahların istehsalına gedəcək. AK-nin ümumi yenidən silahlanma planı Avropaya 800 milyard avroya başa gələ bilər.
Xanım fon der Leyen martın 6-da baş tutacaq sammit öncəsi xüsusi məktubla öz təkliflərini Aİ ölkələrinə göndərib. “Əsas məsələ, pulu daha yaxşı və birlikdə xərcləməkdən ibarətdir. Söhbət, məsələn, hava və raket hücumundan müdafiə, artilleriya sistemləri, raketlər və döyüş sursatları, pilotsuz uçuş aparatları və əks-dron sistemləri kimi sahələrdən gedir, həm də digər ehtiyaclara cavab verir, məsələn, kibertəhlükəsizlik və hərbi mobillik sahəsində”, - AK rəhbəri öz planını təqdim edərək deyib. Onun fikrincə, belə bir fəaliyyət planı Aİ ölkələrinə “tələbi birləşdirməyə” və birgə alışlar etməyə imkan verəcək. Ursula fon der Leyen əmindir ki, Avropa “silahlanma dövrünə” qədəm qoyub. O, müdafiə xərclərinin artırılmasının zəruriliyini təkcə Ukraynaya dəstək verməklə deyil, həm də Avropanın təhlükəsizliyinə görə məsuliyyətlə izah edib.
Rəsmi məlumatlara görə, 2021-ci ildən 2024-cü ilə qədər Aİ-nin müdafiə xərcləri 30%-dən çox artaraq, demək olar ki, 326 milyard avroya çatıb ki, bu da blokun ÜDM-nin təxminən 1,9%-ni təşkil edir. Fevral ayında Almaniyanın Rheinmetall müdafiə konserninin rəhbəri Armin Papperger Avropa və Ukraynadakı anbarlarda silah qalmadığını bildirmişdi.
Tramp Ukrayna kursunu dəyişdi
ABŞ prezidenti Donald Tramp Konqresə müraciətlə çıxış edəcək və orada Ukraynaya yardım göstərilməsi ilə bağlı yanaşma dəyişikliyini elan edəcəyi gözlənilir. Əslində, Vaşinqtonun bu istiqamətdə kursuna yenidən baxılmasına artıq başlanılıb. Bazar ertəsi, martın 3-də ABŞ-ın Rusiyaya qarşı kiber əməliyyatlarının qismən dayandırılması ilə bağlı məlumatlar ortaya çıxıb. Bu arada, Avropa NATO müttəfiqləri özlərinin, Avropadakı hadisələrə əsaslanaraq Rusiya ilə sülh danışıqları aparmağı təklif edirlər. Ukrayna prezidenti Vladimir Zelenski isə Trampla yenidən görüşməyə hazır olduğunu bildirib. Martın 4-də ABŞ-ın hazırkı prezidenti Senat və Nümayəndələr Palatasında çıxış etmək niyyətində olduğunu bildirib. O, rəsmi müraciətini oxuyacaq. Bu, Amerikanın siyasi ənənəsidir. Prezident hər il qanunvericilərə müraciət edərək fəaliyyətinə yekun vurur və gələcək planlarından danışır.
Yeni inauqurasiya edilmiş dövlət başçısı adətən fevral ayında müraciətini oxuyur. Lakin Amerika xarici siyasəti üçün son təlatümlü ayda Trampın qanunvericilərə hesabat verməyə çox az vaxtı olub. O, administrasiyanı işə götürüb, “dərin dövlət”lə mübarizə aparıb və hər şeyi və hər kəsi yenidən təşkil etmək üçün radikal ideyalar irəli sürüb, bacardığı qədər onları həyata keçirməyə çalışıb. Tramp da müraciətində çoxlu yeni şeylər vəd edir. "Sabah gecə uzun olacaq. "Mən bunu olduğu kimi deyəcəyəm" deyib. Amerikadan kənarda, Avropada təbii ki, onları Trampın Rusiya-Ukrayna münaqişəsi ilə bağlı konkret nə deyəcəyi maraqlandırır.
Avropalı siyasətçilər hələ də Ağ Evdə Zelenski ilə Tramp arasında baş verən sensasiyalı danışıqlarının təsiri altındadır. “The New York Times” öz mənbələrinə istinadən yazıb ki, Trampın Pentaqon rəhbəri Pit Heqset və ABŞ dövlət katibi Marko Rubio ilə görüşü planlaşdırılıb. Zelenskinin nadir torpaq metalları ilə bağlı sazişi imzalamaqdan imtina etməsi səbəbindən Ukraynaya təsir tədbirlərinin müzakirəsi nəzərdə tutulur. Qəzet iddia edir ki, Tramp üçün mövcud variantlardan biri Amerikanın Kiyevə dəstəyindən tamamilə imtina etməsidir. Üstəlik, The New York Times da daxil olmaqla bir sıra KİV-lərə görə, administrasiya artıq Trampın Zelenski ilə danışıqlarından əvvəl də ilk anti-Ukrayna addımını atıb. Heqsetin Rusiyaya qarşı hücum edən kiber əməliyyatları dayandırmağı əmr etdiyi bildirilir. Pentaqon isə buna heç bir şərh verməyib. Lakin Parisdə faktiki olaraq media bu məlumatı təsdiqləyib. Fransanın xarici işlər naziri Jean-Noël Barrot bazar ertəsi Heqsetin “Radiofrance” ilə bağlı qərarını tənqid edərək, onun motivlərini "başa düşməkdə çətinlik çəkdiyini" söyləyib.
Amerika kursunun Rusiya-Ukrayna istiqamətində mümkün yenidən nəzərdən keçirilməsi xəbəri ABŞ-ın müttəfiqlərini ciddi şəkildə narahat edib. Hətta Trampa indiki sülh və Moskva ilə əlaqə yaratmaq planına alternativ təklif etməyə cəhd edilib. Bu, Fransa prezidenti Emmanuel Makron və Böyük Britaniyanın baş naziri Keir Starmerin ABŞ-ın müttəfiq ölkələrinin liderlərinin Londonda keçirilən görüşündən sonra səsləndirdikləri təkliflərə aiddir. Düzdür, onlar haqqında mətbuata çox az məlumat verilib. Starmer və Makronun sülh planı ilə bağlı bütün məlum olan odur ki, bu plan iki ölkə liderləri tərəfindən də dəstəklənir və bu planda Rusiya ilə Ukrayna arasında bir ay müddətinə atəşkəs təklifi nəzərdə tutulur. Həmçinin, Fransa prezidentinin sözlərinə görə, plan hər hansı qoşunun (NATO və ya NATO ölkələrindən hər hansı) təmas xəttinə və ya Ukrayna ərazisinə daxil olmasını nəzərdə tutmur.
Bir çox Avropa liderləri ABŞ-ın hazırkı prezidenti ilə Zelenskini barışdırmağa hazır olduqlarını bildiriblər. Xüsusilə Estoniya prezidenti Alar Karis açıq şəkildə Avropa İttifaqının onlar arasında vasitəçi kimi çıxış etməsini təklif edib. Zelenskinin özü isə London sammitindən dərhal sonra Trampla yenidən görüşmək istədiyini bildirib. Ən azından mətbuata görə, Ağ Evdən hələlik heç bir cavab gəlməyib.
V.VƏLİYEV