“Yeməkləri bişirərərək dondurma prosesi onların keyfiyyətinə bir neçə cəhətdən təsir edə bilər”. Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında dietoloq Ceyhunə Yusifova deyib.
Dietoloq bu təsirləri sadalayıb:
1. **Qida Dəyərləri**: Dondurma prosesi, əksər hallarda, yeməyin qida dəyərlərini saxlayır. Ancaq, bəzi vitaminlər (məsələn, C vitamini) dondurmada azala bilər.
2. **Dad və Aroma**: Yemək dondurularkən, onun dad və aroma profili bir qədər dəyişə bilər. Dondurulduqdan sonra yemək bişirildikdə, dadı əvvəlki kimi olmur. Bununla belə, düzgün dondurulduqda və saxlanıldığında, yeməyin dadı ümumiyyətlə yaxşı qalır.
3. **Tekstura**: Dondurulmuş yeməklərin teksturası dondurma prosesi zamanı dəyişə bilər. Su kristalları yemək içində formalaşdıqda, bu, teksturanın yumşalmasına və ya parçalanmasına səbəb ola bilər. Məsələn, tərəvəzlər dondurulduqda, onların xırtıldama xüsusiyyəti əvvəlki kimi olmur .
4. **Saxlama Müddəti**: Dondurma prosesi, qidaların saxlanma müddətini uzadır. Dondurulmuş yeməklər, düzgün şəkildə saxlanıldıqda, uzun müddət qorunur, amma müəyyən bir müddətdən sonra onların keyfiyyəti düşə bilər.
5. **Biyolojik Risklər**: Dondurma prosesi, qida təhlükəsizliyi baxımından da əhəmiyyətlidir. Yeməyin düzgün bişirilməsi və dondurulması, mikroorqanizmlərin böyüməsini dayandırır. Lakin, əgər yemək düzgün yoxlanmadan dondurulsa, bu, sağlamlıq təhlükəsi yarada bilər.
Ümumiyyətlə, yeməkləri bişirib dondurmaq, doğru metodlarla və düzgün saxlanma şərtlərinə riayət etməklə, qida dəyərlərini, dadı və təhlükəsizliyi qorumağa kömək edir.
Dondurucuda yeməklərin saxlanma müddəti müxtəlif növ qidalara görə dəyişir. Aşağıda bəzi ümumi qaydalar verilir:
1. **Bişirilmiş Yeməklər**
- **Bişirilmiş ət, toyuq, balıq**: 2-6 ay
- **Bişirilmiş makaron və düyü**: 1-2 ay
- **Bişirilmiş tərəvəzlər**: 10-12 ay (bu, tərəvəzlərin çeşidinə görə dəyişə bilər)
- **Bişirilmiş şorbalar**: 2-3 ay
2. **Qida Məhsulları**
- **Qırmızı ət**: 4-12 ay (növə görə)
- **Qoyun əti**: 6-9 ay
- **Toyuq və hinduşka**: 1-12 ay (tam və ya parça şəklində)
- **Balıq**: 2-6 ay (növə görə - yağlı balıqlar daha qısa müddət saxlanmalıdır)
3. **Süd Məhsulları**
- **Süd**: 1-3 ay
- **Margarina**: 1-3 ay
- **Kərə yağı**: 6-9 ay
4. **Meyvə və Tərəvəzlər**
- **Meyvələr**: 6-12 ay
- **Tərəvəzlər**: 8-12 ay (bəziləri daha qısa müddətə maxsus hazırlıqla - məsələn, buxarda bişirilərək dondurulma ilə)
5. **Quru Qidalar** (quru noxud, quru paxla və s.)
- Adətən, bu cür qidaları dondurmaq tövsiyə edilmir, çünki onların dondurulması keyfiyyətini pisləşdirə bilər. Lakin, dondurulmuş qidalar düzgün saxlanıldıqda, 6 aydan 1 ilə qədər qalma müddətinə sahib olurlar.
Qeydlər:
- Dondurulmuş qidaların keyfiyyətini maksimuma çatdırmaq üçün, onları mümkün qədər havadan izolyasiya etmək (vacuum packaging və ya sızdırmaz plastik torbalarla) tövsiyə olunur.
- Dondurucunun düzgün temperaturunun saxlanılması (adətən -18°C və ya daha aşağı) da qidaların daha uzun müddət saxlanmasına kömək edir.
Qısacası, yeməklərin saxlama müddəti yeməyin növünə, hazırlanma metoduna və dondurulma şərtlərinə bağlıdır. Hər zaman yeməklərin təravətini və keyfiyyətini izləmək vacibdir”.
Ayşən Vəli