18-ci əsrdə Rusiyada Feodor Vasilyev adlı kəndlinin arvadı 69 uşaqla ən çox uşaq sahibi olan qadın kimi tanınır. Yerli monastırın Moskva hökumətinə verdiyi hesabata görə, 1725-1765-ci illər arasında xanım Vasilyev 16 əkiz, 7 üçəm və 4 dördəm dünyaya gətirib. Qadının 27 dəfə uşaq dünyaya gətirdiyi və ümumilikdə 69 uşaq sahibi olduğu bildirilib.
Bəs, bir qadın maksimum neçə uşaq dünyaya gətirə bilər? Doğrudanmı 60-dan çox uşaq dünyaya gətirmək olar?
SİA mövzu ilə bağlı araşdırma aparıb.
Əvvəlcə Vasilyevlə bağlı hesabatın riyazi cəhətdən nə dərəcədə doğru olduğuna baxaq. 40 il ərzində 27 hamiləlik mümkün görünür. Biz bilirik ki, üçəmlər və dördəmlər vaxtından əvvəl doğulur. Buna uyğun olaraq 37 həftədə 16 əkiz, 32 həftədə yeddi üçəm, 30 həftədə dörd dördəm doğulduğunu nəzərə alsaq, Vasilyevin 18 il hamilə qaldığını deyə bilərik. Amma belə bir şeyin həqiqətən mümkün olub-olmaması başqa məsələdir.
Doğurqanlıq dövrü
Əvvəla, qadının doğurqanlığı bu qədər uzun müddət davam edə bilərmi? Doğurqanlıq ümumiyyətlə yumurtalıqların hər 28 gündə bir yumurta istehsal etməyə başladığı 15 yaş civarında başlayır və təxminən 51 yaşında klimaksla bitir. Ancaq klimaksdan çox əvvəl doğurqanlıq şansı azalır. 45 yaşdan sonra qadının hər ay hamilə qalma şansı yüzdə 1 civarındadır. Çünki yaş irəlilədikcə yumurtaların keyfiyyəti və sayı xeyli azalır. Dişi körpələr təxminən bir milyon yumurta istehsal etmək qabiliyyəti ilə doğulur, lakin onlardan yalnız bir neçə yüz mini böyüklər kimi sağ qalır.
Ara-sıra qadınların 40 yaşdan sonra uşaq dünyaya gətirməsi xəbərləri ilə rastlaşsaq da, əksər qadınlar 42-44 yaşdan sonra hamilə qalmır.
Bundan əlavə, hər hamiləlik qadının reproduktiv orqanlarının zədələnməsinə səbəb olduğu üçün yenidən hamilə qalma şansını da azaldır. Bu hesablamaya görə, xanım Vasilyev hətta 50 yaşında uşaq dünyaya gətirmiş olmalıdır.
Doğuş problemləri
Növbəti yaşlarda hamilə qalma şansının azalması da təkamül baxımından olduqca məntiqlidir. Çünki hamiləlik və doğuş orta yaşlarda daha da çətinləşə bilən proseslərdir.
Bir neçə əsr əvvəl Rusiyanın kənd şəraitində 69 körpənin dünyaya gəlməsi ilə bağlı deyilənlərin doğruluğunu şübhə altına alan məqam da budur. İnkişaf etmiş ölkələrdə doğuşla bağlı problemlərə görə ölən qadınların sayı çox azdır. Məsələn, Dünya Bankının statistikasına görə İngiltərədə hər 100 min canlı doğuşda 8 qadın ölürsə, Sierra Leonedə bu rəqəm 1100-dür.
Xanım Vasilyevin 27-ci ad günündə ona heç nə olmaması inanılmazdır. Əvvəllər qanaxma və s. kimi problemlər xüsusilə çoxlu doğuşlarda ciddi risk yaradırdı.
Çoxsaylı doğuşlar
Vasilyevin çoxlu əkiz, üçəm və dördəm dünyaya gətirməsi iddianın etibarlılığını daha da sarsıdır. Belə hamiləliklər olduqca nadirdir. Məsələn, İngiltərədə 2012-ci ildə əkiz hamiləlik nisbəti 1,5 faiz, üçəmlərin nisbəti on mində 3, dördəmlərin nisbəti isə 778 mində 3 idi.
Belə doğuşlar irsi xarakter daşıdığından, bəlkə də Fedorun arvadı ifrat nümunə kimi qəbul edilə bilər. Ancaq başqa şeyləri bir yana qoysaq, 16 əkiz hamiləlik və sağlam doğum ehtimalı çox astronomik görünür. Üstəlik, bu 69 uşaqdan 67-nin yaşaması o dövrün şərtlərini nəzərə alsaq.
Əgər bütün bunlar doğrudursa, bu qədər uşağa baxmağın əziyyəti o qədər böyük olmalı idi ki, Vasilyev cütlüyü onilliklərlə davam edən nikahlarına son qoymuşdu.
O ki qaldı bu günə... Həqiqətən limit nədir sualına cavab vermək bu gün daha mürəkkəbdir, çünki “təbii” limitlər artıq keçərli deyil.
1970-ci illərdə inkişaf etdirilən köməkçi məhsuldarlıq üsulları sayəsində çoxlu doğuşlarda əhəmiyyətli artım olmuşdur. Bundan əlavə, surroqat analar fenomeni də ailədə ola biləcək uşaqların sayını artıra bilər.
Son araşdırmalar qadın yumurtalıqlarının "ovosit kök hüceyrələri", başqa sözlə yetişməmiş yumurta hüceyrələrindən ibarət olduğunu və düzgün stimullaşdırıldıqda, demək olar ki, qeyri-məhdud sayda yumurta istehsal oluna biləcəyini göstərdi. Bu hüceyrələr insanlardan başqa bütün canlılarda yeni yumurta istehsalını təmin edir. Bəzi həkimlər bu məsələyə şübhə ilə yanaşsa da, bəziləri bu mexanizmin qadınlarda işə salına biləcəyini və xərçəng müalicəsi kimi səbəblərdən doğuş qabiliyyəti erkən bitən qadınlara yeni imkanların açıla biləcəyini düşünür.
Bu ehtimalı nəzərdən keçirin: Yumurtalıqları həddən artıq stimullaşdırmaqla, qadının bir çox yumurtası eyni anda yetişə və sərbəst buraxıla bilər. Daha sonra bu yumurtalar əməliyyat yolu ilə çıxarılır, bədəndən kənarda mayalanır və surroqat anaların rəhminə yerləşdirilir. Bu yolla qadınlar da kişilər kimi yüzlərlə, hətta minlərlə uşaq sahibi ola bilirlər.
Ayşən Vəli