“Magistratura imtahanlarının formatında baş verən dəyişikliklər, xüsusilə də imtahanın yalnız bir mərhələdən ibarət olması və ixtisas imtahanlarının ləğvi, tələbələrin akademik bacarıqlarını qiymətləndirmə mexanizmini daha dar bir istiqamətə yönəldir. İndi imtahan məntiq, informatika və xarici dildən ibarətdir. Bu dəyişikliyin həm müsbət, həm də mənfi cəhətləri vardır və təhsilin keyfiyyətinə olan təsiri müxtəlif aspektlərdən təhlil edilə bilər”. Bu sözləri SİA-ya açıqlamasında təhsil eksperti Kamran Əsədov deyib.
Kamran Əsədov sözlərinə belə davam edib: “Bir tərəfdən, bu sadələşdirilmiş model tələbələrin yalnız fundamental biliklərini yoxlamağa yönəlir. Məntiq imtahanı tələbənin düşünmə qabiliyyətini və analiz etmə bacarığını ölçür ki, bu da təhsil sisteminin tələbələrdən gözlədiyi əsas keyfiyyətlərdən biridir. İnformatika imtahanı isə müasir dövrün əsas texnoloji tələblərinə cavab verir, xüsusilə də rəqəmsal dünyada tədqiqatlar və analizlər aparmağın əhəmiyyəti getdikcə artır. Xarici dil imtahanı isə beynəlxalq elmi mübadilədə və xaricdə təhsildə mühüm rol oynayır, çünki tələbələr üçün dil bilikləri elmi fəaliyyətin və karyera imkanlarının genişləndirilməsində vacibdir.
Digər tərəfdən, ixtisas imtahanlarının ləğvi müəyyən çətinliklər yarada bilər. Bir çox tələbə üçün magistratura pilləsi ixtisaslarını dərinləşdirmək üçün bir fürsətdir və imtahanın yalnız ümumi fənlərə fokuslanması ixtisasla bağlı xüsusi biliklərin qiymətləndirilməsini arxa plana atır. Bu, tələbənin seçdiyi ixtisasa dair dərin bilikləri və hazırlığı olmadığı halda belə magistraturaya qəbul olunmasına yol aça bilər. Nəticədə, bu dəyişiklik bəzi hallarda magistraturaya daxil olan tələbələrin ixtisas üzrə yetərli hazırlığı olmadığını göstərə bilər.
Məntiq imtahanına gəlincə, o, tələbənin analiz etmə, problem həll etmə və sürətli düşünmə bacarıqlarını ölçsə də, bəzən bu tiplə bağlı suallar müəyyən düşüncə tərzini üstün tutur. Yəni bu, hər tələbənin güclü olduğu bir sahə deyil. İnformatika isə çox tələbənin yaxşı bildiyi sahə olmasına baxmayaraq, texnoloji biliklərdən daha çox nəzəriyyə ilə məhdudlaşması bəzi tələbələr üçün çətinliklər yarada bilər.
Təhsilə töhfə baxımından, bu dəyişikliklərin nəticəsi müxtəlif olacaq. Əgər tələbələr bu imtahan mərhələsində yaxşı nəticə göstərirsə, onların magistratura təhsilinə başlaması daha asan olacaq. Amma ixtisas imtahanlarının olmaması, tələbələrin dərindən ixtisaslaşmasına mane ola bilər və bu da ölkənin elmi və praktiki kadr potensialına mənfi təsir göstərə bilər.
Bu sistemi təkmilləşdirmək üçün dünya təcrübəsinə nəzər salmaq faydalı ola bilər. Məsələn, bəzi ölkələrdə tələbələr həm ümumi biliklər, həm də ixtisas üzrə imtahan verirlər ki, bu da balanslı bir yanaşma təmin edir. Azərbaycanda da imtahanın balanslı olması üçün əlavə mərhələlər, məsələn, fərdi müsahibələr və ya ixtisas yönümlü kiçik testlər tətbiq oluna bilər. Bu, tələbələrin həm ümumi bacarıqlarını, həm də ixtisas biliklərini əhatə edən daha geniş qiymətləndirmə modeli yaradar.
Nəticə etibarilə, magistratura imtahanlarının hazırkı modeli müəyyən dərəcədə tələbələrin bacarıqlarını ölçsə də, ixtisas üzrə biliklərin yoxlanılmaması akademik prosesin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərə bilər. Sistem, tələbələrin seçdiyi sahədə dərin biliyə malik olmalarını təmin etmək üçün daha çox yönlü bir qiymətləndirmə metoduna doğru inkişaf etdirilməlidir”.
Ayşən Vəli