Braziliya, Rusiya, Hindistan və Çinin əsasını qoyduğu, sonradan Cənubi Afrikanın da qoşulduğu qüdrətli iqtisadi blok olan BRICS qrupuna üzv olmaq istəyən ən son ölkələrdən biri Azərbaycan oldu. BRICS-in artan iqtisadi və siyasi təsirləri Azərbaycanın bu bloka olan marağının mənbəyidir. Misir, Birləşmiş Ərəb Əmirlikləri, Efiopiya və İranı əhatə edən son genişlənmə ilə BRICS dünya əhalisinin təxminən yarısını və qlobal iqtisadiyyatın dörddəbirindən çoxunu təşkil edən nəhəng iqtisadi güc mərkəzinə çevrilib. Karbohidrogenlərdən asılılığını azaltmağa və iqtisadiyyatını şaxələndirməyə çalışan Azərbaycan üçün BRICS böyük bazarlara çıxış, texnologiya transferi və inkişaf təcrübəsini təmin edə bilər.
SİA-nın AZƏRTAC-dan əldə etdiyi məlumata görə, mövzu ilə bağlı sualları braziliyalı iqtisadçı-ekspert Rəşad Nasser cavablandırır.
- Azərbaycan BRICS-ə qoşulmaqla hansı iqtisadi fayda əldə edə bilər?
- Hazırda BRICS ümumi iqtisadi platformalar formalaşdırır və Azərbaycan bundan faydalana bilər. BRICS-ə qoşulmaq həm investisiya məsələlərində, həm də ölkədə nəqliyyat logistikası məsələlərində mövqelərin birləşdirilməsində mühüm töhfə verə bilər. Azərbaycanın BRICS-ə qoşulmasından əldə edə biləcəyi üstünlüklərə ticarət, investisiya, maliyyə dəstəyi və geosiyasi təsirin artması daxildir. Azərbaycan öz strateji mövqeyindən və təbii sərvətlərindən istifadə etməklə BRICS-in kollektiv iqtisadi artımına və inkişafına töhfə verə bilər. Azərbaycan böyük neft və qaz ehtiyatlarına malik ölkədir. Onun üçün BRICS həm də ölkəyə daha da böyük investisiyalar cəlb etmək və iqtisadi əməkdaşlığı genişləndirmək imkanıdır. Bu, eyni zamanda, xarici iqtisadi əlaqələrin şaxələndirilməsi və ölkənin dünya miqyasında mövqeyinin möhkəmləndirilməsi üçün bir fürsətdir.
- BRICS ölkələrinin iqtisadiyyatları ilə əməkdaşlıqdan Azərbaycan iqtisadiyyatının hansı sektorları daha çox faydalana bilər?
- Azərbaycan iqtisadiyyatı bir neçə əsas sektorda BRICS ölkələrinin iqtisadiyyatları ilə əməkdaşlıqdan əhəmiyyətli dərəcədə faydalana bilər:
1. Enerji: neft və qaz və bərpa olunan enerji mənbələri
2. İnfrastruktur: nəqliyyat və telekommunikasiya
3. İstehsalat: tekstil və geyim
4. Turizm: mədəni-tarixi turizm, müalicə turizmi
5. Kənd təsərrüfatı: qida emalı və kənd təsərrüfatı texnikası
Bunlar BRICS iqtisadiyyatları ilə əməkdaşlıqdan ən çox faydalana biləcək sektorların yalnız bir neçə nümunəsidir. Strateji mövqeyindən, təbii ehtiyatlarından və ixtisaslı işçi qüvvəsindən istifadə etməklə Azərbaycan özünü BRICS ölkələri üçün dəyərli tərəfdaş kimi göstərə, onların kollektiv iqtisadi artımına və inkişafına töhfə verə bilər.
- BRICS çərçivəsində Azərbaycan üçün yaşıl enerji istiqamıtində əməkdaşlıq üçün hansı perspektivlər aça bilər?
- BRICS ölkələri ucuz və etibarlı enerjiyə çıxışı iqtisadi inkişafın əsası hesab edərək enerji sektorunda əməkdaşlığı inkişaf etdirmək niyyətindədirlər. BRICS ölkələrinin nümayəndələri milli prioritetlərə uyğun olaraq ədalətli və balanslaşdırılmış enerji keçidinin təşviq edilməsi, bütün mövcud enerji mənbələrindən, o cümlədən qalıq yanacaq və nüvə enerjisindən səmərəli istifadə edilməsinin tərəfdarıdırlar. Təbii ehtiyatları və artan iqtisadiyyatı ilə Azərbaycan BRICS çərçivəsində yaşıl enerji sahəsində əməkdaşlıq üçün əhəmiyyətli potensiala malikdir. Bu potensial əhatə edir:
1. Bərpaolunan enerjinin inkişafı: günəş enerjisi, külək enerjisi və su enerjisi
2. Enerji səmərəliliyi və enerjiyə qənaət: texnologiya transferi və smart şəbəkələr
3. Yaşıl hidrogen istehsalı: təbii qaz və bərpaolunan enerjiyə əsaslanan istehsal
4. Yaşıl enerji ticarəti: regional enerji qovşağı və yaşıl enerji dəhlizi
5. İqlim dəyişikliyinin azaldılması və uyğunlaşması: birgə tədqiqat və inkişaf, onun təbii ehtiyatlarından istifadə etməklə davamlı inkişaf.
Azərbaycan BRICS çərçivəsində yaşıl enerjinin inkişafında mühüm rol oynaya bilər. BRICS ölkələri ilə əməkdaşlıq ölkəyə texnologiya, maliyyə və bazarlara çıxışı təmin edə, iqlim dəyişikliyi ilə mübarizə üzrə qlobal səylərə töhfə verə bilər.
- BRICS-ə qoşulmaq Azərbaycana xarici investisiya axınına necə təsir edə bilər?
- BRICS ölkələri bütövlükdə xarici investisiyaların xalis alıcılarıdır, baxmayaraq ki, onların öz birbaşa xarici investisiyalarının həcmi kifayət qədər əhəmiyyətlidir. BRİCS-ə qoşulmaq Azərbaycana xarici sərmayə axınına bir neçə istiqamətdə əhəmiyyətli dərəcədə təsir göstərə bilər. Bu sahələrə iqtisadi əməkdaşlığın genişləndirilməsi, maliyyə dəstəyi və geosiyasi təsir daxildir. Təbii ehtiyatlarından və ixtisaslı işçi qüvvəsindən istifadə etməklə Azərbaycan özünü BRICS çərçivəsində cəlbedici investisiya məkanı kimi göstərə bilər.
- Azərbaycan BRICS-in inkişafında hansı töhfəni verə bilər?
- Xəzər dənizi dünyanın ən böyük karbohidrogen mənbələrindən biridir və Azərbaycan bu ehtiyatların dünya bazarlarına çıxarılmasında mühüm rol oynayır. BRICS öz enerji təchizatı mənbələrini şaxələndirməkdə maraqlıdır və Xəzər regionunda əhəmiyyətli potensial görür. Həmçinin, Bakı-Tbilisi-Ceyhan boru kəməri və Cənub Qaz Dəhlizi Xəzər regionunu Avropa bazarları ilə birləşdirir. Bu, Avropanın enerji təhlükəsizliyini gücləndirir və Azərbaycan ilə BRICS ölkələri arasında əməkdaşlıq üçün yeni imkanlar yaradır. Azərbaycan enerji diplomatiyasında fəal iştirak edir, regionda və onun hüdudlarından kənarda öz təsirini genişləndirməyə çalışır. Ona görə də BRICS-dən bu istiqamətdə investisiyalar Azərbaycanın can atdığı məqsəddir. Və bütün BRICS iştirakçıları üçün Azərbaycan enerji ehtiyatlarının tranzitini və onların emalını təmin edən ölkədir ki, bu da ölkələrin daha az karbonlu iqtisadiyyata keçidini təmin edəcək.
Azərbaycan BRICS-ə üzvlükdən növbəti amillərə görə faydalana bilər:
- BRICS ölkələri ilə ticarət və investisiyaların artırılması;
- Yeni İnkişaf Bankına və Ehtiyat Fonduna çıxış əldə etmək;
- İqtisadi əməkdaşlığın və bilik mübadiləsinin genişləndirilməsi;
- Qlobal nüfuzunuzun və geosiyasi təsirinizin artırılması;
- “Bir kəmər, bir yol” təşəbbüsündən stifadə edərək.
Azərbaycan BRICS-ə növbəti amillər vasitəsilə töhfə verə bilər:
- Enerji qovşağı kimi fəaliyyət göstərmək və ticarəti asanlaşdırmaq;
- İpək Yolu boyunca nəqliyyat infrastrukturunun inkişafı;
- İqtisadi əməkdaşlığın və investisiyaların təşviqi;
- Mədəni və təhsil mübadiləsinin təşviqi;
- Regional sabitliyin və təhlükəsizliyin təşviqi.