İyulun sonunda Finlandiyanın dövlət borcu 166,9 milyard avroya çatıb. Bu da son hədd deyil: 2025-ci ilin sonunda bu, 180 milyarddan çox olacaq. Yalnız iqtisadi artım ölkəni xilas edə bilər və bununla bağlı problemlər var. Finlandiyanın Maliyyə Nazirliyi 2025-ci il üçün 88,1 milyard avroluq büdcə təklif edib. Büdcə kəsiri təxminən 12,2 milyard avro təşkil edəcək. Belə perspektivlər Finlandiya cəmiyyətinə ağır zərbə vuracaq.
Bir həftə əvvəl Finlandiyanın Milli Xəzinədarlığı bildirib ki, Finlandiya getdikcə daha çox xarici investorların və kreditorların cəmiyyətin artan xərclərini maliyyələşdirmək istəyindən asılı vəziyyətə düşüb. Birləşmiş Ştatlarda başlayan maliyyə böhranı Avropanı bürüyəndə, ölkənin iqtisadi böhranının ən qızğın çağında Yunanıstanın xərclərini maliyyələşdirməyin nə qədər çətin olduğu ilə bağlı müzakirələri çoxları xatırlayacaq.
Təbii ki, hökumətin statistikasının saxtalaşdırılması səbəbindən Yunanıstana etimad sarsıldı. Bununla belə, BVF və ya Avropa Komissiyasının nümayəndələrinin Yunanıstanda dövlət iqtisadiyyatı sektorunda törədilməli olana bənzər daha bir iqtisadi harakiri görmək istəmələri ehtimalı azdır.
Müxtəlif şərhlərə görə, böyük borc ucbatından maliyyə naziri Riikka Purranın büdcə təklifi hər iki tərəf tərəfindən lazımi şəkildə qəbul edilməyib. Müxalifət lovğalanır, lakin Finlandiyanın nəhayət təkərdə dələ kimi qaçmağı dayandıra biləcəyinə dair konstruktiv təkliflər olmadan onun yüksək səsli sözləri mənasızdır.
Maliyyə Nazirliyi hesab edir ki, cari tədbirlər sayəsində dövlət müəssisələrinin borcunun ÜDM-ə nisbətdə artımı üç ildən sonra, 2027-ci ildə dayana bilər. Lakin bu o demək deyil ki, dövlət borcunun avro ilə artımı bundan sonra faktiki olaraq dayanacaq. Finlandiya borcun faizini ödəyir. 2023-cü ildə bu məbləğ 2,3 milyard idi, 2024-cü ildə isə təxminən 3,5 milyard avro olacaq.
Beləliklə, kreditorlar daha 1,2 milyard avro alacaqlar. Artan borc səviyyəsi aşağı faiz dərəcələrinin faydalarını üstələdiyindən hökumətin faiz xərcləri çətin ki, azalsın. Faizlə ödənilən hər milyard digər fəaliyyətlərə xərclənməyə təsir edəcək.
X sosial şəbəkəsində maliyyə naziri Riikka Purra “borc bahadır” yazıb və konkret misal çəkib: “Daxili İşlər Nazirliyinin bütün daxili təhlükəsizlik idarəsinin xərcləri faiz xərclərinin 63%-ni təşkil edir bələdiyyələrin əsas xidmətlərinin ödənilməsindən daha çox faiz ödənişləri”.
Faiz xərclərinin milyardlarla dollarını nəzərə alsaq, milyonlarla, hətta on milyonlarla avroya qənaət etmək təklifləri tamamilə faydasız görünür. Finlandiya cəmiyyəti gözümüzün qarşısında qocalır və qayğı və sağlamlıq üçün getdikcə daha çox milyardlar ayrılmalıdır.
Ümumiyyətlə, borcun yaranmasının qarşısını almaq mümkündürmü? Bununla belə, Finlandiya özünü dövlət borcu probleminin olmadığı digər Skandinaviya ölkələri ilə müqayisə etməməlidir. Bununla belə, məsələn, işin görülməsində dəyişiklik tələb edir ki, mövcud siyasi vəziyyəti nəzərə alaraq buna nail olmaq çətindir. Finlandiya hələ də yadda saxlamalıdır ki, böhran Danimarka və İsveç cəmiyyətlərində iş şəraitinin dəyişməsi və sabit iqtisadi artımın başlaması səbəbindən baş vermədi. Finlandiyanın da şoklara ehtiyacı yoxdur. Hər şeydən əvvəl ölkənin etibarlı iqtisadi artım siyasətinə ehtiyacı var.
AYSEL