Burkina Faso Mali və Nigerdən sonra Ukrayna ilə əlaqələri kəsəcək
Mali və Niger Afrikadakı silahlı qruplara dəstək verdiyi üçün Ukrayna ilə diplomatik əlaqələri kəsib. Digər ölkələr, məsələn Burkina Faso da onlardan nümunə götürə bilər, Norveç Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun eksperti Boos NRK-ya müsahibəsində deyib. İyulun sonunda Vaqner qrupunun rus döyüşçüləri böyük problemlər yaşadılar. Dörd il əvvəl ölkədə hakimiyyəti ələ keçirən Mali ordusu ilə birlikdə ölkənin şimalında üsyançılara qarşı döyüşüblər. Bununla belə, onlar iyulun 27-də məğlub oldular.
“Əl-Qaidə”yə yaxın olan “Camaah Nusrat ul-İslam və al-Muslimeen” cihadçı qruplaşmasının tuareg üsyançıları qələbəni elan ediblər. Eyni zamanda 80-ə yaxın Vaqner əsgəri ölə, daha 15-i əsir düşə bilərdi. "Vaqnerin döyüşdə 80-ə qədər əsgər itirdiyi doğrudursa, bu, qrupun Afrika qitəsində indiyə qədərki ən böyük məğlubiyyəti olacaq" deyə Weiss yazır. Lakin bu, həmin döyüşdə yeganə əlamətdar məqam deyil.
Üsyançılara xarici dəstəyin tanınması
Tezliklə internetdə Tuareg milislərinin Vaqner əsgərləri və Mali ordusu ilə döyüşməsinin fotosu yayılıb. Əllərində iki bayraq var. Onlardan biri də Malinin şimalında tanınmamış Azawad əyalətinin bayrağıdır. İkincisi Ukraynadır. Foto hətta “Kyiv Post” qəzetində Ukrayna hərbi kəşfiyyatının nümayəndəsi Andrey Yusovun sitatı ilə birlikdə dərc olunub. “Üsyançılar Rusiya hərbçilərinə qarşı uğurlu hərbi əməliyyat keçirməyə imkan verən lazımi məlumatları alıblar”, - Yusov bildirib. Bəzi mənbələr hətta Ukrayna əsgərlərinin hadisə yerində olduğunu və birbaşa Afrika səhrasında döyüşdüyünü iddia edib.
Yevgeni Priqojinin rəhbərlik etdiyi “Vaqner” əsgərləri bir sıra Afrika ölkələrində, o cümlədən Mali, Sudan, Mozambik, həmçinin Suriya və Liviyada əməliyyat keçirib. Onlar Ukrayna münaqişəsində də iştirak ediblər, lakin ötən yay yüksək hərbi komandanlığa qarşı üsyan ediblər. Bir müddət sonra Priqojin təyyarə qəzasında ölüb.
Ancaq bundan əvvəl o, Qərbi Afrikaya səyahət etdi. Nəticədə, Vaqner döyüşçüləri bossun ölümündən sonra da bu bölgədə fəaliyyətlərini davam etdirdilər. Yeni şayiələr doğrudurmu? Ukrayna üsyançılara, islamçı yaraqlılara və Əl-Qaidə ilə əlaqəli olanlara hərbi dəstək veribmi? Rusiya ilə münaqişə Ukraynanın hüdudlarından kənara çıxıb, Qərbi Afrika səhralarına çatıbmı?
Çox çəkmədi ki, BBC fakt yoxlayıcıları fotonun retuş edildiyini müəyyən etdilər. “BBC mütəxəssisləri müəyyən ediblər ki, bu görüntü iyun ayında X-də (keçmiş Twitter) yayımlanan videodan götürülüb, burada Ukrayna bayrağı yoxdur, yalnız Azawad bayrağı var”.
Norveç Beynəlxalq Münasibətlər İnstitutunun baş elmi işçisi Morten Bøos təəccüblənmir. O, hesab edir ki, Ukrayna əsgərləri heç vaxt aşkar edilmədən Maliyə girə bilməzdilər. Bundan əlavə, Ukrayna kəşfiyyatının üsyançılar üçün faydalı ola biləcək hər hansı məlumatı yoxdur. "Ukraynalıların sadəcə olaraq belə bir kəşfiyyatı yoxdur", Boos bildirib.
O qeyd edib ki, hətta keçmiş müstəmləkələrində uzun müddət mövcudluğu olan tarixi metropol olan Fransa belə bölgədə kəşfiyyat məlumatları toplamaqda xeyli çətinlik çəkib. Boosun fikrincə, Ukrayna kəşfiyyatı sosial şəbəkələrin strateji istifadəsi ilə oynayaraq “mənəvi yüksəltmək” naminə bu nailiyyətlərə görə kredit götürə bilər. “Bəlkə də ideya mübarizənizdə tək olmadığınızı göstərmək idi. Və digər ölkələr də dünyanın başqa yerlərində Vaqnerlə mübarizə aparır”, - Boos deyir. Nə olursa olsun, əks nəticə verdi.
Ukrayna hərbi kəşfiyyatından Andrey Yusovun açıqlamaları Mali hakimiyyətinin ürəyincə olmayıb. Bazar ertəsi X-ə verdiyi açıqlamada, onlar Ukraynanın davranışından "şok" olduqlarını söylədilər. “Yusov Ukraynanın silahlı terrorçuların qorxaq, xain və vəhşi hücumunda iştirakını etiraf edib”, - bəyanatda deyilir. Ukraynanın hərəkətləri “açıq təcavüz” adlanır və Mali bunu kəskin şəkildə pisləyir. Bundan əlavə, ölkə hakimiyyəti Rusiyanın uzun müddətdir ki, Ukraynanın neonasist rejimi tərəfindən idarə olunması ilə bağlı iddiasını dəstəkləyib.
Bundan sonra onlar Ukrayna ilə bütün diplomatik əlaqələri rəsmən və dərhal kəsdiklərini bəyan ediblər. Çərşənbə axşamı qonşu Niger də eyni addımı atıb. Ukrayna Nigerin qərarını şərh etməyib. Lakin Kiyev hesab edir ki, Mali “tələsik” hərəkət edib. “Təəssüf ki, Mali hakimiyyəti Malinin şimalında baş verən insidentin faktları və şəraiti ilə bağlı hərtərəfli araşdırma aparmadan və Ukraynanın iştirakına dair heç bir sübut təqdim etmədən Ukrayna ilə diplomatik münasibətləri kəsmək qərarına gəlib”, - Ukrayna Xarici İşlər Nazirliyinin saytında bildirilir.
Bu, hərbi kəşfiyyat nümayəndəsi Andrey Yusovun açıqlamaları ilə ziddiyyət təşkil edir. Boos hesab edir ki, bu, Ukraynanın xarici siyasətinin əsasən improvizə olduğuna əmin bir işarədir. Onun sözlərinə görə, Kiyevin hərəkətlərinin vahid strategiyaya uyğun olduğuna əminlik yoxdur. Baş tədqiqatçı hesab edir ki, hazırda onlar mümkün nəticələrdən narahat ola bilərlər.
"Ən çox qorxduqları nümunənin yoluxucu olmasıdır" deyir. Mali və qonşu Burkina Faso və Niger hərbi xuntalar tərəfindən idarə olunur. İyulda onlar daha sıx əməkdaşlıq haqqında razılığa gəliblər. Morten Boos hesab edir ki, çox güman ki, Burkina Faso və Niger də Rusiya ilə münaqişəsində beynəlxalq dəstək qazanmağa can atan Ukrayna ilə əlaqələri kəsmək üçün Malini izləyəcək. “O zaman ola bilsin ki, regionun digər ölkələri də onlardan nümunə götürəcək. Bu, Ukrayna üçün hadisələrin çox uğursuz dönüşü olacaq”, - baş elmi işçi yekunlaşdırıb.
V.VƏLİYEV