Türkiyənin "S-400"-ləri satması Rusiya ilə münasibətlərinə böyük ziyan vuracaq
Türkiyəli siyasətçi Cavit Çağlar deyib ki, Ankara Rusiyanın S-400-lərini satmalıdır. Lakin ekspertlərin fikrincə, belə bir addım böyük səhv olardı və Rusiya-Türkiyə münasibətlərinə düzəlməz ziyan vurar. Türkiyənin keçmiş naziri Cavit Çağlar türk saytlarından birinə müsahibəsində deyib ki, S-400-lərdən qurtulmaq lazımdır və onları sata bilərik, alıcısı da var, Rusiya bizi bağışlayacaq. "Aydınlıq" qəzeti Türk Ana Vətən Partiyasının Rusiyadakı nümayəndəsi doktor Mehmet Perinçekdən Çağların sözlərinə münasibət bildirməsini istəyib. Perinçek qeyd edib: “Birincisi, Cavit Çağların sözləri Türkiyənin ehtiyacları baxımından son dərəcə yanlışdır, ikincisi, Türkiyə-Rusiya münasibətləri baxımından “Rusiya bağışlayacaq” gözləntiləri təəssüf ki, həm də buna səbəb olur. Türkiyə tələyə düşüb”.
Daha əvvəl Qərb mərkəzlərindən xaricdən maliyyə aldığı iddiaları kontekstində adı çəkilən T24 telekanalına danışan keçmiş dövlət naziri Cavit Çağlar Türkiyənin Rusiyadan aldığı S-400-ləri xatırladıb, Qərb ölkələri isə Ankaraya hava hücumundan müdafiə imkanları verməkdən imtina edib. Çağlar rezonans doğuran açıqlama verib: “S-400 satardım. Biz bundan NATO-ya qarşı istifadə edə bilmərik”. Bir müxbirin “Putin buna icazə verəcəkmi?” sualını cavablandıran Çağlar, “S-400-lərə görə niyə onları Türkiyədən çıxaracam? Biz burada ikinci, üçüncü sistem də istehsal etməliydik. Biz deyəcəyik: “Mən NATO-nun üzvüyəm, NATO qaydalarına görə, biz onları alyansa qarşı istifadə edə bilmərik, “Təşəkkür edirik, biz onları sata bilmərik. Gəlin bundan xilas olaq, Amerika ilə danışıqlar aparmalıyıq”.
Türkiyədə 2015-ci ildə Rusiyanın Rusiya təyyarəsini vurması ilə bağlı böhranda vasitəçi kimi tanınan Çağlara belə bir qərar veriləcəyi təqdirdə Putini razı salmaqda iştirak edib-etməyəcəyi soruşulub. "Bunu mən yox, dövlət edəcək" dedi keçmiş dövlət naziri və əlavə etdi ki, "bunu ödəyə bilməz".
O, sözünə davam edib: “Bunu sırf dövləti idarə edənlər etməlidir. Biz Amerika ilə razılaşmalıyıq: “Biz bunu istəmirik, biz bu problemi dialoq yolu ilə həll etməliyik ittifaqdan çıxmayacağıq, U dönüşü lazımdır”.
Mehmet Perinçekin sözlərinə görə, bu cür bəyanatlar Türkiyənin ehtiyacları baxımından son dərəcə yanlışdır və ölkəni tələyə salır. "Cavit Çağların açıqlamaları ilk növbədə Türkiyənin ehtiyacları baxımından nəzərə alınmalı və qiymətləndirilməlidir. Türkiyənin S-400-lərə ehtiyacı varmı? Elə deyilmi? Türkiyə-Rusiya münasibətləri təbii ki, önəmlidir, amma maraqlandıran sualdır. Hamımızın bildiyi kimi, Türkiyə NATO-nun, Amerikanın mühasirəsi ilə üzləşir. Kürdüstan İşçi Partiyasına (PKK) Amerika PKK-ya hava hücumundan müdafiə sistemləri verir. Türkiyə üçün potensial münaqişə zonaları yaradır. Burada hər hansı silahlı qarşıdurma olarsa, Türkiyə NATO-dan, ABŞ-dan asılı olan müdafiə və silah sistemlərindən istifadə edə bilməyəcək. Bu çox aydındır. Ona görə də Türkiyə NATO və ABŞ-dan müstəqil milli müdafiə sənayesi yaratmalıdır. Bu həyata keçirilməyənə qədər NATO-dan asılı olmayan digər alternativlərdən istifadə edilməlidir. Beləliklə, S-400-lərin alınması sadəcə silah alınmasından daha çox şeydir, Türkiyənin strateji ehtiyacını ödəyir”.
“ABŞ Türkiyəni müdafiəsiz qoymaq istəyir”
“ABŞ Türkiyəni S-400-dən məhrum etməyə çalışır, çünki onu müdafiəsiz etmək istəyir”, Perinçek əmindir. O, sözünə davam edir: “Türkiyə S-400-dən imtina etməli və asan şikəst olmalı, təhdidlərə tab gətirə bilməməli, hətta döyüşsüz ABŞ-a təslim olmalıdır, buna görə də Vaşinqton Türkiyənin S-400-dən qurtulmasını və ya istifadə etməməsini istəyir. Axı S-400 Türkiyənin Atlantik cəbhəsindəki müdafiə xəttidir, onları Türkiyədən məhrum etsəniz, ABŞ və Atlantikdən gələn təhdidlərə qarşı müdafiəsiz qalacaq. Başqa sözlə, Rusiya “Sat, mənim işim deyil, vecimə deyil” desə belə, Türkiyə bunu etməməlidir.
“Rusiyada ciddi inamsızlıq yaranacaq”
“İkinci məsələ Türkiyə-Rusiya münasibətləridir. Bu da 2023-cü ildə Türkiyədə keçirilən prezident seçkilərindən sonra Türkiyə-Rusiya münasibətlərində ciddi inamsızlıq yaranıb, İsveçin NATO-ya üzv olması məsələsində güzəştə gedib, Amerikanın tələblərinə tabe olan anti-Rusiya sanksiyaları, Azov batalyonunun döyüşçülərini Ukraynaya təhvil verilməsi, Mehmet Şimşək dövründə Türkiyə iqtisadiyyatı Qərbə daha çox bağlandı və paralel olaraq bununla da Türkiyənin xarici siyasəti də Qərbə doğru dəyişdi, vəssalam... Bütün bunlar Türkiyə-Rusiya münasibətlərində ciddi inamsızlığa gətirib çıxardı, əgər Türkiyə S-400 məsələsində ABŞ-a təslim olarsa, bu, əlbəttə , Rusiyada ciddi inamsızlıq yaradacaq.
Bu mövqe təkcə S-400 ilə bağlı problem kimi qəbul edilməyəcək. Bu, Türkiyənin də İsrailə və Kürdüstan layihəsinə dəstək verən ABŞ-a təslim olacağı və Vaşinqtonla yaxınlaşacağı anlamına gələcək. Bu, təkcə S-400-lərin transferi olmayacaq. Bu, Rusiyanın Türkiyəyə münasibəti ilə bağlı ciddi problemlər yaradacaq. “Birincisi, Cavit Çağların sözləri Türkiyənin ehtiyacları baxımından yanlışdır, ikincisi, Türkiyə-Rusiya münasibətləri baxımından “Rusiya bağışlayacaq” gözləməsi təəssüf ki, Türkiyəni tələyə salır”, Mehmet Perincek vurğulayıb.
V.VƏLİYEV