Günü-gündən artan xərçəng xəstəliyi milyonlarla insana təsir edir. Xəstəlik son vaxtlar gəncləri də caynaqları altına alıb. Bir vaxtlar “yaşlıların xəstəliyi” kimi tanınan xərçəng xəstəliyi indi daha çox gənclərdə görülür. Araşdırmalar göstərir ki, xərçəngin 50 yaşdan aşağı olanlarda rast gəlinmə nisbəti 80 faiz artıb. Statistika da onu deməyə imkan verir ki, gənclərdə xərçəng riski artıb. Mütəxəssislərin fikrincə, xərçəng 50 yaşdan aşağı insanlar arasında əsl "epidemiya"dır.
"BMJ Oncology" jurnalının məlumatına görə, 50 yaşlı qrupda xərçəng nisbəti 1990-2019-cu illər arasında iki dəfə artıb. Son otuz ildə xərçəngdən ölənlərin sayında təxminən 28 faiz artım müşahidə edilir. 2030-cu ilə qədər xərçəng diaqnozlarının sayının 30 faiz artacağı təxmin edilir.
Yeni bir araşdırma göstərdi ki, Y və X nəsillərində mədə xərçəngi də daxil olmaqla 17 növ xərçəngə tutulma riski yaşlı nəsillərə nisbətən daha yüksəkdir. "Lancet İctimai Sağlamlıq" jurnalında dərc edilən araşdırmada kanserogen maddələrə və digər risk faktorlarına məruz qalmanın keçmişlə müqayisədə bu gün daha yüksək olduğu bildirilib. Amerika Xərçəng Cəmiyyəti (ACS) və Kanadanın Kalqari Universitetinin tədqiqatçıları 1920-1990-cı illər arasında anadan olmuş 7 milyondan çox insanda 24 milyona yaxın insanda 34 xərçəng növü və 25 xərçəng növü üzrə ölüm məlumatlarını təhlil ediblər.
Tədqiqatçılar, 1990-cı ildə doğulanların əvvəlki nəsillərə nisbətən daha yüksək xərçəng nisbətlərinə malik olduğunu, yumurtalıq xərçənginin 12 faiz, endometrial xərçəngə tutulma nisbətinin isə ən aşağı olan qruplara nisbətən 169 faiz daha çox olduğunu müəyyən ediblər. 1990-cı ildəki qrupda nazik bağırsaq, qalxanabənzər vəzi, böyrək və böyrək çanaq və mədəaltı vəzi xərçəngləri üçün 1955-ci ildəkindən iki-üç dəfə çox rast gəlinirdi.
Xərçəngin əksər növləri üzrə ölüm nisbətləri gənc nəsillər arasında azalsa və ya sabit qalsa da, gənclərin "baby boomers" nəslinə nisbətən endometrial xərçəng, qadınlarda qaraciyər və öd yolları xərçəngi, testis və kolorektal xərçənglərdən ölmə ehtimalı daha yüksəkdir.
Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) məlumatına görə, 2022-ci ildə təxminən 20 milyon insana xərçəng diaqnozu qoyulacaq və 9,7 milyon insan öləcək. Ən çox rast gəlinən növlər ağciyər xərçəngi, qadınlarda döş xərçəngi, kolorektal xərçəng, prostat və mədə xərçəngi olub. Elm adamları artıq gənc nəsillərin bəzi xərçəng növlərinə daha yüksək risk altında olduğunu bilirdilər, lakin son araşdırma siyahıya səkkiz yeni xərçəng növünü əlavə edilib.
Tədqiqatçılar xərçəng səviyyəsinin gənc nəsillər arasında niyə daha yüksək olduğunu tam izah edə bilməsələr də, bunun qismən uşaqlıq və ya gənc yetkinlik dövründəki risklərlə əlaqəli olduğunu söyləyirlər. Mümkün səbəblər arasında ekoloji toksinlərə məruz qalma, piylənmə, oturaq həyat tərzi, doymuş yağ və ultra emal olunmuş qidalarda yüksək olan qeyri-sağlam pəhrizlər və pis yuxu vərdişləri daxildir.
Qönçə Quliyeva