Tacikistan prezidenti Emoməli Rəhmon Tehrana işgüzar səfər edib, burada İranın yeni prezidenti Məsud Pezeşkiyanın andiçmə mərasimində iştirak edib və İranın ali dini lideri Əli Xamneyi ilə görüşüb. Tərəflər iki ölkə arasında dostluq əlaqələrinin və çoxşaxəli əməkdaşlığın möhkəmləndirilməsindən danışıblar. İşgüzar səfər çərçivəsində Emoməli Rəhmon İran parlamentinin sədri və hökumət nümayəndələri ilə də danışıqlar aparıb. Bu, Emoməli Rəhmon üçün əsas məsələlərdən birinin Roğun Su Elektrik Stansiyasının tikintisinin başa çatdırılması üçün maliyyə axtarışı olduğunu göstərə bilər. .
Emoməli Rəhmon Əli Xamneyini İranda prezident seçkilərinin uğurla keçirilməsi münasibətilə təbrik edərək, Tacikistanın İranın yeni hökuməti ilə əlaqələrini inkişaf etdirmək əzmində olduğunu vurğulayıb. “Xovar” dövlət agentliyi xəbər verir ki, Rəhmon iki ölkə arasında tarixi və mədəni əlaqələri xatırladıb, əməkdaşlığın qarşılıqlı anlaşma, tərəfdaşlıq, qarşılıqlı hörmət və etimad ruhunda genişlənəcəyinə əminliyini ifadə edib.
Tacikistan lideri, həmçinin Məsud Pezeşkianı seçkilərdə qələbə qazanması münasibətilə şəxsən təbrik edib və onu özünə münasib vaxtda Tacikistana rəsmi səfərə dəvət edib. Yeri gəlmişkən, İran prezidentlərindən biri olan İbrahim Rəisi prezident seçildikdən sonra ilk xarici səfərini 2021-ci ilin sentyabrında Tacikistana etdi və bu səfər Tacikistanın İran üçün xüsusi əhəmiyyətini vurğuladı.
Regional məsələlər üzrə tacik eksperti Qasim Bekmuhammad “Asia Plus” resursu üçün yazdığı məqalədə yazır ki, Pezeşkian islahat düşərgəsinin mötədil nümayəndəsi olmaqla İran və Tacikistan arasında enişli-yoxuşlu ikitərəfli münasibətlərin təcrübəsini nəzərə alır. Bunu iki dövlət başçılarının ilk görüşü də təsdiqləyib.
Rəhmon Pezeşkianla söhbəti zamanı ikitərəfli əməkdaşlığın, o cümlədən siyasi, iqtisadi, ticarət, enerji, sənaye, nəqliyyat, kənd təsərrüfatı, səhiyyə, elm, təhsil və mədəniyyət sahələrində əməkdaşlığın hazırkı vəziyyətindən məmnunluğunu ifadə edib. Tacikistanın başçısı həmkarının diqqətini son illərdə ticarət dövriyyəsinin beş dəfə artmasına yönəldib. Rəhmonun sözlərinə görə, bu, İran və Tacikistan arasında ticarət-iqtisadi əməkdaşlığın böyük potensialından xəbər verir. Yada salaq ki, cəmi bir neçə il əvvəl Tacikistanla İran arasında ticarət dövriyyəsi 100 milyon dollardan az idisə, 2023-cü ildə 270 milyon dollara yüksəlib.
Əməkdaşlığın daha da gücləndirilməsi kontekstində Birgə Hökumətlərarası Komissiyanın işinin aktivləşdirilməsi, eləcə də iki ölkənin Birgə İnvestisiya Komitəsi və Sahibkarların Birgə Şurasından səmərəli istifadə edilməsi zəruri hesab edilib. Hər iki tərəf su, enerji, neft-qaz sektorlarında, nanotexnologiyalar və investisiyaların cəlb edilməsi sahələrində əməkdaşlığın genişləndirilməsində maraqlı olduqlarını bildiriblər.
“Tacikistanın energetika və su ehtiyatları naziri prezident Emoməli Rəhmonu Tehrana müşayiət edənlər arasında olduğundan enerji böyük ehtimalla əsas məsələlərdən biri idi. Emoməli Rəhmon üçün Roğun SES-in tikintisinin başa çatdırılması üçün maliyyənin təmin edilməsi vacibdir. 6 milyard dolların ən azı bir hissəsini tapmaq şansı olub və var, lakin yüksək deyil. Fakt budur ki, Pezeşkianın andiçmə mərasimində bir çox aparıcı siyasətçilər iştirak edirdi, lakin ciddi suallara vaxt az idi”, - deyə Mərkəzi Asiya üzrə ekspert Andrey Zaxvatov bildirib. Onun sözlərinə görə, investisiya təcrübəsinə əsaslanaraq, İran artıq Tacikistanda bir sıra layihələrə pul yatırıb, lakin pul azdır. Zaxvatov da hesab edir ki, dünyada çoxlu pulsuz pul var və onu Roqun üçün tapmaq olar, amma sərmayənin qayıdıb-qaytarmayacağı açıq sualdır. Bundan əlavə, İranın seçilmiş prezidenti əslən azərbaycanlıdır, lakin eyni zamanda Məsud Pezeşkian rəqibindən az qala dörddə bir çox səs toplayıb. “Görünür, hələ də türk dövlətləri ilə münasibətlərə müəyyən üstünlüklər veriləcək və Tacikistan farsdilli ölkədir. Ancaq gələn il yeni prezidentin prioritetlərini göstərəcək”, - deyə ekspert yekunlaşdırıb.
Prezidentlər həmçinin 30 günə qədər qarşılıqlı səfərlər üçün viza rejiminin ləğvinin vacibliyini qeyd edərək, bu addımın turizmin inkişafına, Tacikistan və İran xalqları arasında əlaqələrin möhkəmlənməsinə töhfə verəcəyinə əminliklərini ifadə ediblər.
Tacikistan lideri respublikadan mal və məhsulların daşınması üçün İranın Bəndər Abbas və Çabahar limanlarından istifadə etməkdə maraqlı olduğunu bildirib.